Wondermooi Duits kerkje
voor 5 miljoen gerenoveerd

Het succesvolle bidwerk
van pater Rupert

door Henk de Koning

Garmisch-Partenkirchen - Toeristen op wintersport in de Beierse dubbelstad Garmisch-Partenkirchen mogen niet verzuimen ook even een kijkje te nemen in de prachtig gerestaureerde St. Anton Partenkirchen, net even buiten de stad.

Het St. Antonkerkje van Garmisch Partenkirchen.

Het minikerkje herbergt namelijk enkele van de waardevolste kunstwerken van de Bondsrepubliek. Bovendien werd het kerkje voor 5 miljoen Mark in oude glorie hersteld. Twee jaar nam de jongste opknapbeurt in beslag. Een kerkje nu weer om rustig te bekijken en van te genieten.

Voorganger pater Rupert heeft veel voor dit succes gebeden. Tenslotte kwam de synode met het nodige geld over de brug. Zo zie je toch maar... Bezoekers leidt de Franciskaner pater (in pij) graag rond in zijn domein.

Geluk

Tenminste wanneer de 77-jarige Godsdienaar niet juist even een dutje doet. Hierin gestoord klinkt zijn stem lichtelijk gramstorig door de intercom.

De lange dunne staaf van de trekbel, opvallend aanwezig naast de voordeur, eindigt in een groot gesmeed kruis als handgreep. De connectie met een gezant van de kerk lijkt ons overduidelijk. Maar nee, wanneer we een forse ruk aan het kruis geven, waardoor een schel geklepel zich door de gangen ijlt, verschijnt, hierdoor gealarmeerd, een korzelig heer in de deuropening. Gekleed in burgerpak, wit overhemd, stropdas. Nee, hij heet geen Rupert, hij is geen pater, maar dit is wel ZIJN bel!

Pater Rupert leidt toeristen rond in zijn prachtig gerenoveerde kerkje.

De veel eenvoudiger bel van pater Rupert bevindt zich aan de andere zijde van de deur. "Kijk daar!" wijst de man in het pak op een minuscuul zwart drukknopje met erboven vermeld: Rupert. "Verzeihung!", stamelen we. "Schon gut," zegt de man in het pak, maar erg van harte klinkt het niet. Blijkbaar geen erg vergevingsgezinde omgeving....

Na enkele keren driftig de drukbel te hebben bediend klinkt daar opeens, via de intercom, de enigszins bijterige stem van pater Rupert: "Werda!" Hoewel niet onvriendelijk bedoeld heeft de toon toch iets 'befehlshaberig'. Het herinnert ons er aan hoe dicht we hier eigenlijk bij de Oostenrijkse grens zitten.

De ingeboren marcheerdrift van de Duitsers wordt ook nog eens pijnlijk duidelijk in de overdekte omloop van het kerkgebouw. Hier aan de muren van de galerijen bevinden zich de ingelijste portretten van 300 Duitse soldaten, inwoners van Garmisch-Partenkirchen, die in beide wereldoorlogen sneuvelden of werden vermist. Jonge gezichten, kinderen vaak nog in het veldgrijs van de Wehrmacht. Een enkel portretje getooid met een bloemenkrans.

In de omgang van het kerkje de 300 portretten van inwoners van Partenkirchen die in beide wereldoorlogen sneuvelden.

De restauratie en renovatie van de kerk is bij onze komst zo goed als voltooid. Daardoor kan Pater Rupert ons niet direct ontvangen. "Vanwege de restauratie sta ik onder enorme druk", meldt hij (slaperig) via de intercom. Beter is het morgen even terug te komen.

De andere dag ontpopt hij zich als een bijzonder gastvrij en beminlijk man. De inrichting van de pastorie is verstild gezellig. De gangen rijk voorzien van handgesneden religieuze beeldengroepen in Beierse stijl. In de kamer aan de muur een foto achter glas van drie collega-broeders in monninkspij. De wereld kan ons gestolen worden, zo stralen hun glunderende toeten uit.

Pater Rupert vertelt aan een onverwoestbare houten tafel honderduit over zijn schitterend herboren kerkje. De renovatie ziet hij als een groot geluk. Thee? Bitte sehr! Ja, ons Duits mag er ook zijn.

Het St. Antonkerkje rust op een berghelling en torent derhalve zo'n 60 meter boven het gezellige wintersportplaatsje uit. Als Godshuisje werd het oorsponkelijk in 1704 gebouwd door 4 burgers van Garmisch-Partenkirchen. Dankbaar als ze waren dat de stad gespaard bleef bij de verwoestende gevechten rond de Spaanse erfopvolging.

Zijn huidige indrukwekkend karakter kreeg het kerkje eerst rond het midden van de 18de eeuw, toen de beroemde Duitse bouwmeester Josef Schmutzer uit Wessobrunn opdracht kreeg het gebouwtje ingrijpend te vergroten. Onder andere met de aanbouw van een achthoekige kapel.

Van een fascinerende schoonheid zijn de vele (gereinigde) grote en kleine fresco's in de kerk; muurschilderingen die met een vlindertere kleurenpacht allegorische en Bijbelse voorstellingen uitdragen,- het Boek des Levens, musicierende engelen, het Lam Gods en aangrijpende zinnebeelden van geloof en liefde.

Verdwenen

Van de vroegste, oorspronkelijke muurschilderingen is in de loop der tijd veel verdwenen. Gespaard bleven gelukkig acht medaillon-fresco's van de vermaarde molenaarszoon Johann Holzer uit Zuid Tirol. Echt bijzonder, omdat Holzer al op 31-jarige jarige leeftijd overleed en dus weinig werk van hem voorradig is. Alles prachtig hersteld in oude glorie.

Het hoofdaltaar is van 'kopf bis fuss' met achttien karaat bladgoud bedekt. Het blinkt je tegemoet als een stralende zon op de reservebank. Het schilderij in het centrum hiervan, voorstellend St. Antonius met het kindeke Jezus temidden van een engelenschare, is van de hand van de Italiaanse meester Letterini (1669-1745). Een schilder van formaat. Het is een van de twee werkstukken van Letterini die in Duitsland bewaard zijn overgebleven.

Vrouwelijke experts werkten aan de verfijnde restauratie van de schitterende fresco's.

Ook een fraaie afbeelding van Frans van Assisi, de grondlegger van de Franciskaner orde, ontbreekt uiteraard niet in het kerkje. De uit 1740 daterende altaren stammen van de Wamberger beeldhouwer Andreas Onich die destijds veel in Praag werkte. De indrukwekkende koepelfresco's in geelbruin, roodbruin, geel en rose zijn gemaakt met een grote passie. Nu ze zijn gereinigd bezitten ze weer de stralende schoonheid van weleer.

,,Het echte monnikenwerk, zeg maar het secure werk bij de renovatie van de oude relekwieën, is door vrouwelijke experts gedaan", vertelt pater Rupert. Inmiddels gaan ook de jaren bij hem tellen. Hoe lang denkt de pater nog in zijn fraai gerestaureerd kerkje als voorganger te kunnen werken? Als vanzelf blikt hij omhoog. "Ja hoffentlich nog sehr lange" antwoordt hij een beetje besmuikt. Want hoewel heilig overtuigd van een mooi hiernamaals blijft deze bevlogen herder toch liever nog een tijdje bij de kudde op aarde.

Publicatiedatum = 24 december 1998