Roemruchte trein ademt sfeer van avontuur en romantiek door Nico van der Zwet Slotenmaker VENETIË - PARIJS Als ik voor het ritje van Venetië naar Parijs weer eens met de Oriënt Express mee mag, wordt mij een compartiment in slaapwagen 3544 toegewezen. Want de wagons waarin een dutje kan worden gedaan dragen geen eigen naam, in tegenstelling tot bijvoorbeeld de keuken- en restaurantrijtuigen die onder titels als "Ione", "Lucille", "Perseus" of "Vera" al zovele jaren hun weg over de rails zoeken en bij de ware treinliefhebber in het geheugen gegrift staan. Zo'n kenner ben ik echter nog niet en dus neem ik onmiddellijk een bij de andere reispapieren verschaft gidsje ter hand om aangaande mijn eigen onderkomen, slaapwagen 3544 dus, aangenaam te worden verrast. Eindelijk ben ik waar ik wezen wil. Goed, het heeft een tijdje en een paar kilometer geduurd, maar nu is het dan toch voor elkaar. Ik verblijf, houdt u vast, in het pluche van een rijtuig dat in 1946 en 1947 deel heeft uitgemaakt van de Nederlandse Koninklijke Trein. Ik weet eigenlijk niet of deze woorden allemaal met hoofdletters geschreven moeten worden en toch doe ik het, al was het alleen maar om mijn tijdelijke belangrijkheid te onderstrepen. Helaas gaat mijn foldertje niet zo ver te melden welke koninklijke hoofden precies op de nu aan mij behorende kussens hebben gelegen, zodat ik daaromtrent in het ongewisse zal blijven. Gedachten zijn echter vrij en dus mijmer ik maar wat zonder u daarvan trouwens op de hoogte te willen stellen. Crisis Is men wat de passagiers betreft bij de Oriënt Express dus zeer op privacy gesteld, van de voertuigen zelf krijg je alles te weten. Neem nu die slaapwagen 3544. Gebouwd in 1929 door Entreprises Industrielles Charentaises Aytré in La Rochelle, Frankrijk. Loopbaan: 1929 - 1931 Pyrénées-Côte d'Argent-Express; 1931-1932 Train Bleu. Daarna enige jaren uitgerangeerd in verband met de grote crisis toen er geen geld was voor luxe ritjes. Dan: 1938 - 1939 Rome Express; tijdens de oorlogsjaren gebruikt als officiershotel in Limoges; 1946 - 1947 Dutch Royal Train; 1948 - 1949 Train Bleu en van 1949 tot vandaag de dag Simplon-Orient Express. Het is een plaatje van een rijtuig. Betimmerd met wortelnotenhout begrijp ik. En dan geen gewoon wortelnotenhout, nee, gebogen wortelnotenhout. En dan zijn we er nog niet, want het gaat om helemaal precies te zijn om met parelmoer ingelegd gebogen wortelnotenhout. En alles is nog van een degelijkheid die niet meer van deze tijd is. Je hoeft echt niet bang te zijn dat er eens een roetje ontspoort of dat je het knopje van het licht ineens in je hand houdt. Alles doet het en zal het over honderd jaar ook nog wel doen. Een knopje is voor Sylvain, mijn bediende. Als hij even niets te doen heeft houdt hij zich op in de gang, waar hij is gezeten op een enorme leren stoel die je nog wel eens bij niet bij de tijd gebleven haarsnijders aantreft. Onder de stoel is een grote zinken bak bevestigd waarin in vroeger jaren de schoensmeerspullen werden opgeborgen. Een service die tegenwoordig niet meer wordt verleend, al zegt Sylvain dat als ik er op sta hij er wel een mouw aan zal weten te passen. Maar dat hoeft niet. Als hij af en toe eens een biertje wil komen aanreiken kom ik er wel uit. Concertvleugel Veel leuker is het natuurlijk een verversing te gaan halen in de altijd open zijnde bar, waar je ook van een muziekje kunt genieten. Er is namelijk een musicus aan boord die, in plaats van op deze toch vrij nauwe plek de dwarsfluit aan de lippen te brengen, een complete concertvleugel heeft meegevoerd, een ingewikkelde pas de deux die bovendien wordt gehinderd door het feit dat de microfoon het weer eens heeft laten afweten. Een monteur is er druk doende mee. Hij draagt een oerdegelijke blauwe overall en valt in de trein wat uit de toon, omdat iedere functionaris is gekleed in gewaden van opklimmende belangrijkheid met veel tressen en dat soort zaken. Je treft er lakeien die zo uit een kinderoperette lijken te zijn weggelopen en bij het aanschouwen van de hogere echelons kun je gemakkelijk menen terecht te zijn gekomen in het gezelschap van louter gezagvoerders ter grote vaart, in een gezamenlijk feestje met piloten van jumbo-jets. Maar het hoort er natuurlijk allemaal bij. Alles dient net zo te zijn als vroeger. Daarom bieden de compartimenten, naast een wastafel, ook geen verdere sanitaire faciliteiten. Douches waren er destijds ook niet aan boord en de toiletten zijn op iedere kop van de wagon te vinden. Soms zo groot dat je er een partijtje volleybal in zou kunnen spelen, ware het niet dat het belangrijkste instrument van de ruimte precies in het midden staat, zodat je een beetje vorstelijk op de troon zit. Over de constructie die dit toestel ontlast zou een techneut ongetwijfeld een dissertatie kunnen schrijven. Het is iets met een hefboommechaniek, waarvan het vervaardigen vandaag zoveel manuren zou vergen dat geen begroting het kon dekken. Terug echter naar het horecagedeelte van de trein, want het is tijd voor de maaltijd. In drie rijtuigen kan men in twee zittingen alle passagiers op passende wijze serveren. De maaltijden, zeer goed en overvloedig, zijn bij de prijs inbegrepen, maar als je toch nog een pondje kaviaar of een kreeftje wenst te nuttigen is dat met bijbetaling te regelen. Alles is er, ga daar maar van uit. Dat de Oriënt Express de Oriënt Express niet meer zou zijn, hoor je vaak. Die mening is vooral gebaseerd op het feit dat de trein van zijn oorspronkelijke route is afgeweken. Want was het niet zo dat de eerste reis, op 4 oktober 1883, naar Constantinopel (nu Istanboel) leidde? Niet helemaal waar. De trein kwam destijds niet verder dan Roemenië. Vandaar moest per boot worden overgestoken om met een andere trein verder te gaan. Pas in 1889 was er een regelrechte treinverbinding. Daarna ging het vrij lang goed met de Oriënt Express. Gastarbeiders Tot 1962, toen de trein werd vervangen door een gewoon exemplaar dat voornamelijk Turkse gastarbeiders en studenten vervoerde. De naam bleef evenwel en toen die in 1977 ook verdween kwamen toch alle media van de wereld af op de laatste reis van wat toen al vergane glorie was. Dat kwam voornamelijk omdat de trein een hoofdrol had vervuld in een paar films met veel moord en mystiek. Later, in 1982, kwam de Oriënt Express terug op de rails van Londen via Milaan naar Venetië. Nu volgt de Venice Simplon Oriënt Express een deel van de in 1919 geopende Arlberg-route en in 1993 is daar een reis van Düsseldorf en Keulen door de vallei van de Rijn naar Venetië bijgekomen. Maar als u denkt dat het om de route gaat hebt u het slecht begrepen. Het gaat om de trein. REISWIJZER Een ongeveer een etmaal durende reis per Oriënt Express van Venetië naar Parijs of Düsseldorf kost ƒ2.680,- per persoon bij accommodatie in een 2-persoons compartiment. Bij de trip Venetië-Düsseldorf (in noordelijke richting dus) wordt een gratis vliegticket Amsterdam-Venetië en een gratis treinbiljet (1e klas) van Düsseldorf naar een NS-station naar keuze verstrekt. Er kunnen ook delen van het traject worden afgelegd. INLICHTINGEN: Reisorganisatie Incento in Bussum: tel. 035-6948586. Publicatiedatum = 27-04-1996