Je leven hangt aan een draadje
in Costa Rica

door Roel den Outer

SAN JOSÉ - De dertig meter hoge boom op klimmen via de ladder is niet zo'n probleem. Maar eenmaal op het platform, tussen de kruinen van de andere machtige gebladerde reuzen van het regenwoud, hangt je leven letterlijk aan een draadje. Rico geeft een vriendelijk maar onomkeerbaar duwtje in de rug. En daar vlieg je van de ene stam naar de andere. De zwetende man achter je die net nog bralde 'We gaan even touwtje trekken', wordt wit om de neus. Maar ook hij landt even later zichtbaar opgelucht bij de volgende boom.

Klimmen in een 30 meter hoge boom via een ladder is niet zo'n probleem.

Uitgekeken op Mexico of Zuid-Afrika? Geeuwend van verveling wakker geworden op de stranden van een exotisch oord als Goa of alweer bijna over een leguaan gestruikeld op de Galapagos Eilanden?

De chartermaatschappij Martinair heeft nu de pijlen gericht op het sympathieke Midden- Amerikaanse landje Costa Rica: het land waar film en boek Jurassic Park zijn gesitueerd. De Yanks in Costa Rica (de rijke kust zoals de Spaanse plunderaars het in de 16e eeuw noemden) overwinteren al decennia in dit stabiele en veilige land. De gringo's zijn geliefd om hun dollars, maar gehaat om hun hamburgers en de ketchup die ze over de nationale dis gooien.

In Costa Rica eten ze rijst met bonen als ontbijt, en 's avonds vis of getrouwde kip. Married chicken heet zo omdat getrouwde landarbeiders altijd kip bij zich hadden, gekookt door moeder de vrouw, die lekkerder dan die van de vrijgezellen onder hen. In een restaurant om een getrouwde kip vragen, levert je dus geen klacht op bij de emancipatieraad.

Slingeren van boom tot boom

Het piepkleine landje, ingeklemd tussen Nicaragua en Panama, is van het formaat Nederland. En dat is niet de enige overeenkomst. Als derdewereldnatie (althans dat vond ex-minister Pronk die er vele miljoenen inpompte) onderscheidt het zich van veel ontwikkelingslanden. Bijvoorbeeld door een gratis ziektekostenverzekering voor iedereen. Bijna alle huizen zijn aangesloten op stroom, riool en water.

De relatieve welvaart trekt natuurlijk veel fortuinzoekers, waarmee de tweede vergelijking met Nederland op gaat. Noorderbuur Nicaragua, al 20 jaar troetelkind van de Eerste Wereld, is ondanks al die hulp nog straatarm. Zo arm dat een half miljoen Nicaraguanen illegaal in het beloofde land met 400 procent hogere salarissen bivakkeren.

De 'mus' in Costa Rica heet leguaan. Goed uitkijken want je struikelt er overal over. Het reptiel doet het overigens ook prima op je bord: gebakken smaakt het naar kip.

Gids Alfred kan zich duidelijk opwinden over de stroom illegale vluchtelingen. Terwijl we met een elektrische kabelbaan door het regenwoud zweven, over een paradijselijk gebied, verbergt hij zijn ergernis niet. Zijn boosheid onderbreekt hij regelmatig voor een uitleg over de bromelia's die uit palmen groeien, de lianen, toekans, rode gifkikkers en de krijsende apenfamilies tussen de bladeren. Om de 116 soorten vleermuizen en 877 'typen' vogels niet te vergeten.

Hangend boven deze wilde modeltuin verbaast het je niets dat zoveel vluchtelingen naar Costa Rica komen. Omdat het regenwoudleven zich vooral in de toppen (bij het zonlicht) afspeelt, bouwde een Amerikaanse bioloog een drie kilometer lange kabelbaan door het woud. In een stoel tot zestig meter hoog boven de 800 verschillende varensoorten zweef je over een mega-intratuin. Met wel één verschil: de plantjes krijgen jaarlijks zes meter (!) hemelwater per jaar.

Midden-Amerikanse stedelijke chaos in een toch heel gestructureerd land: Iedereen in het ziekenfonds, allemaal stroom en licht en tot 16 jaar op school.

Een stekkie meenemen is er echter niet bij. Wie de arme lui's paraplu (poor men's umbrella) langs de kant van de weg plukt, riskeert een boete van 10.000 dollar. Meenemen hoeft ook niet, want wekelijks vliegen afgeladen Boeings naar Europa met onze kamerplanten.

Het Midden-Amerikaanse land hoopt op bezoekers die sowieso met hun handjes van het natuurschoon afblijven: de eco-toerist. Met als inzet mooie stranden, droog en nat regenwoud (geen malariapillen of spuiten nodig!) en werkende vulkanen. En dat in een handzaam landje.

Nou, klein is het wel, maar de wegen zijn zo slecht dat je niet meer dan een kilometer of dertig per uur opschiet. "Costa Ricaanse massage", verklaren de bewoners het gehobbel. Kuilen in de weg vult 'de volgende regering' op. Want ook wat dat laatste betreft is het land met ons te vergelijken: Costa Rica is een democratie en dat betekent dat belangrijke besluiten door een ander (liefst de volgende) moeten worden genomen.

Scholieren gaan in uniform naar school.

Wel radicaal anders dan Nederland is het ontbreken van een leger in Costa Rica. In 1948 afgeschaft. Te duur en er komen toch alleen maar staatsgrepen van, was de praktische gedachte. De 26-jarige gids is een van de vijf militairen die het land telt. De eerste luitenant is luchtmachtpiloot, getraind in Mexico. Hij vliegt af en toe de president of zijn gevolg rond om aan vlieguren te komen.

Het mag vreemd klinken, maar tot 1996 was Costa Rica nog in oorlog. Met Duitsland. Vergeten af te melden. Of was het wraak voor die arrogante Hitler, die in 1942 een telegram kreeg dat Costa Rica de oorlog aan het Derde Rijk had verklaard. Op de aardbol kon hij het landje niet vinden omdat zijn zoekende vinger het mini-staatje bedekte.

Op school wordt ook maar één grote veldslag gememoreerd, midden vorige eeuw rond hoofdstad San José. Een van de partijen loste een schot en iedereen rende weer beschaamd om het vele geweld naar huis. De gemiddelde Costa Ricaan vindt het wel rustig, zo zonder militairen. "En als het oorlog wordt, bellen we de Amerikanen", lacht de gids/piloot, die zich bij elke kuil in de weg aan het dashboard vastklampt. "Vliegen is hier veel gezonder."

Costa Rica beschikt over mooie, brede stranden.

Als na een paar uur slalommen de nog werkende vulkaan El Arenal wordt bereikt, is het hobbel-leed snel geleden. Helaas is de top van de vuurspuwer meestal in nevelen gehuld, zodat je op de plaatjes in de gids moet afgaan. Zonder wolken moet een rode streep kolkende lava te zien zijn.

Na een fikse wandeling naar de rand van de krater volgt afkoeling in het vulkaanwater. Tachtig graden heet als het uit de vulkaan wordt geslingerd, maar onderaan de berg zwemmen honderden toeristen. In krachtige beekjes of onder watervallen die in de zoete Disney-tekenfilm Pocahontas niet misstaan zou hebben. Zo zullen de zwembaden van Center Parcs er over een paar jaar waarschijnlijk uitzien. Je zou bijna vergeten dat El Arenal in 1968 in een kade bui een compleet dorp wegvaagde, waarbij 95 mensen om het leven kwamen.Dat geeft al een stuk minder Center Parcs-gevoel.. de eerste uren bij de vulkaan luister je dan ook met gespitste oren naar afwijkingen in het onderaardse gerommel..

Net uit de vulkaan El Arenal is het water 85 graden, beneden is het afgekoeld tot een graadje op 35.

Een voordeel van het grote aantal Amerikaanse bezoekers (vaak gepensioneerden), is dat Costa Rijk is aan luxe hotels. En tussen al dat hotelgeweld Marriott levert binnenkort een droompaleis aan het strand af zit de Nederlander Jan Schans, die in strandplaats Quepos uit het niets het Parador bouwde. Om een weekje uit te blazen van de Canopytour (het 'touwtje trekken'), vlotvaren over wilde rivieren, de Aerialtram door de boomtoppen of een trektocht door een van de vele regenwouden.

Costa Rica kennen we eigenlijk alleen als het land van de maar niet doorbrekende Ajax-speler Ledezma. En natuurlijk vanwege de Ohra teakbomenplantage, waarin duizenden Nederlanders veel geld hebben geïnvesteerd. Je zou er eigenlijk alleen al heen moeten om na de reis tegen de investeerders op een feestje te kunnen grappen dat hun bomen er bijzonder slapjes bijstaan..

foto's Capital Photos/Ruud Taal

KADERTJE

Vliegen naar Costa Rica (Amsterdam- San Jose) duurt ongeveer veertien uur (tussenstop Miami). Martiniair vliegt twee keer per week. Een kleine tien Nederlandse touroperators bieden reizen aan naar het Middenamerikaanse land. Inentingen en pillen niet nodig, ook niet bij bezoek aan het regenwoud. Verblijf is niet extreem goedkoop, excursies komen al snel op 50$ per persoon. Rugzaktoerisme is normaal in Costa Rica (veel Amerikanen) en over het algemeen veilig. Verkeersbureau: Karthausergasse 26, 50678 Keulen, tel. 0049 22 13 10 18 42.

Publicatiedatum = 9 januari 1999