TIANANMEN

Een plein om kippenvel
van te krijgen

door Tjyying Liu

PEKING - Het is alweer twaalf jaar geleden, maar de televisiefragmenten van de onverschrokken Chinese man met een witte plastic tas in zijn hand voor een lange rij bedreigende tanks kan men onmogelijk uit het geheugen wissen. Beelden uit China die in de zomer van 1989 over heel de wereld werden uitgezonden. Tot hier en niet verder leek hij uit pure wanhoop te zeggen. Zijn moedige optreden mocht niet baten. Het leger had inmiddels een bloedbad aangericht onder de vreedzame groep demonstranten wier oproep tot meer democratie niet door het communistische leiderschap op prijs werd gesteld.

Het Plein van de Hemelse Vrede, gezien vanaf de Tiananmen poort, waar Mao Tse Toeng deVolksrepubliek China in 1949 uitriep. Eigen foto's

Over het lot van de anonieme man is niets bekend, maar over de plek waar het gebeurde is genoeg geschreven. Die plek, een uitgestrekte open ruimte in het centrum van de Chinese hoofdstad Peking, is het Tiananmen plein. In het westen beter bekend als het Plein van de Hemelse Vrede, hoe vreemd deze naam in de context van haar verleden ook moge klinken.

Het Plein en de politiek zijn onmiskenbaar met elkaar verbonden. Al voor de stichting van de Volksrepubliek China was het de plek waar de officiële macht het gewone volk ontmoette. Waar de keizers hun invloed vanuit de poorten van de Verboden Stad, uitkomend aan de noordkant van het plein, over het land uitspreidden. Maar het zijn vooral de triomfen en de tragedies van het Moderne China die aan het Tiananmen Plein zijn verbonden.

Hier hebben de demonstraties van de twintigste eeuw hun oorsprong. Ook werden er historische momenten gevierd zoals in 1949, toen de toenmalige communistische leider Mao Zedong vanaf de Tiananmen poort, die over het plein uitkijkt, voor een uitzinnige menigte de Volksrepubliek China uitriep. En hier keek hij in 1966 vanaf dezelfde plek toe hoe honderdduizenden Rode Gardisten met zijn rode boekje in de hand bijeen waren gekomen voor het begin van de Culturele Revolutie.

Het is ook deze plek waar sinds twee jaar aanhangers van de verboden spirituele beweging Falun Gong met terugkerende regelmaat demonstreren voor erkenning van hun geloof. En, niet te vergeten, afgelopen maand was het de plaats waar de toekenning van de Olympische Spelen in 2008 aan Peking uitbundig en spontaan werd gevierd.

Als de avond valt, komen talloze Pekingers hun vlieger oplaten. Op de achtergrond het mausoleum, waar Mao ligt opgebaard.

Het is deze plek waar talloze Chinezen naar toe komen om eventjes stil te staan bij de gebeurtenissen uit het verleden. Ook vandaag is het vol dagjestoeristen die vanuit alle hoeken van het land zijn toegestroomd naar de uitgestrekte vlakte van beton, afgebakend door imposante maar enigszins pompeuze gebouwen. Aan de ene kant ligt het Museum van Revolutionaire Geschiedenis en aan de andere kant het parlementsgebouw, de Grote Hal van het Volk. De enige gebouwen op het plein zelf zijn het Monument van de Martelaren van de Revolutie en de veel grotere Mao Zedong gedenkhal, waar de grote held van het volk nog steeds ligt opgebaard.

Zelfs op het heetst van de dag is men niet van het plein weg te branden. Enthousiast worden foto's genomen en staart men bewonderend om zich heen, net als Shi Jing, een 53-jarige makelaar uit de noordelijke stad Harbin. Shi komt regelmatig voor zaken in Peking en hoewel hij al de bezienswaardigheden wel een keer heeft gezien, kan hij niet genoeg van het Plein van de Hemelse Vrede krijgen. Bij elk bezoek aan de historische stad moet hij er eventjes zijn geweest. "Ik krijg kippenvel als ik hier ben, het geeft een gevoel van de grootsheid van China. Het maakt me bewust van de geschiedenis van mijn land en als ik hier ben ben ik trots om Chinees te zijn."

Dat het Plein van de Hemelse Vrede ook een plein is waar men heen gaat om zich te ontspannen wordt tegen de avond duidelijk. In de namiddag komen ook de Pekingers naar het plein toe voor een wandelingetje en rond een uur of vijf is de lucht vol kleurige vliegers.

Voor wie 's ochtends bij het opgaan van de zon nog in bed lag en daarmee het rijzen van de vlag heeft gemist, kan altijd nog als afsluiter van de dag het strijken van de vlag meemaken. Die ceremonie, waar het verkeer voor wordt stilgelegd, wordt dagelijks bij zonsondergang op het plein uitgevoerd door streng gedrilde soldaten van het Volksbevrijdingsleger.