Noordpool ijskoud de mooiste
door Angelo Vergeer
RESOLUTE BAY
Vier Nederlanders zijn zojuist voor het eerst naar de noordpool gelopen
en dat succesvol afgeronde avontuur wordt gevierd bij Terry in haar lodge.
Terry is de weduwe van Bezal Jesudason en Bezal was de man die vanuit Resolute
Bay, het meest noordelijke gehucht van Arctisch Canada, menige expeditie
naar de geografische negentigste breedtegraad begeleidde. Bezal, Indiër
van geboorte en ijskenner bij uitstek, wilde zelf alleen naar de pool toe
op de rug van een olifant en met die humor relativeerde hij op hol geslagen
avonturiers die dachten dat ze Moeder Natuur bij min vijftig wel even aankonden.
Maar Bezal is niet meer, helaas. Terry snijdt de taart aan. Wij zorgen voor
de drank, wat op zich een hele klus is, maar daarover later meer.
Midden in de witte wildernis, het noordelijkste gehucht van de wereld: Resolute
Bay.
Goed, feest is afgelopen en 's nachts om half drie staan we buiten. De zon
schijnt alsof het een lieve lust is. Zomer in Resolute, dus de zon gaat
niet meer onder; 24 uur per dag is het licht. We staan tot onze enkels in
de sneeuw en kijken voor ons uit over de bevroren zee, zelfs de golven blijken
van ijs. En we staan midden in de nacht niet alleen. Het wemelt van de kleine
kinderen om ons heen. Ze gillen en krijsen en maken pret voor tien. Ze hebben
fietsjes en doen verwoede pogingen het fietsen onder de knie te krijgen.
Eentje krijgt het koud, of het lukt niet, een van de twee, in ieder geval
gooit ze haar tweewieler op de grond en rent naar huis. De volgende dag
ligt die er nog net zo. Dieven heb je hier niet, want waar moet je heen
op dit eiland tussen honderden kilometers van enkel sneeuw en ijs?
Arctisch Canada, de North West Territories. Wie de wereldbol erbij pakt,
ziet dat Nederland bijna bij de fitting ligt. Nog wat witte vlekken daarboven
en dan kijk je alweer over de bol heen het Noord-Amerikaanse continent binnen.
Maar wie op die witte vlekken staat, zal de aarde heel anders beoordelen.
Het is hier als lopen op de maan. De bovenkant van de wereld bestaat uit
duizenden kilometers van witte wildernis, bevolkt door een handjevol eskimo's
(noem ze inuïts, want eskimo is een scheldnaam), ijsberen, zeehonden, muskusossen,
poolhazen, poolvossen en wolven. 's Winters is het er aardedonker, komt
het kwik niet hoger dan min veertig.
En dan te bedenken dat die wereld al rond de 65e breedtegraad begint, onder
de poolcirkel dus. Daar houden de bomen op en wordt het wit alleen in de
zomermaanden vervangen door wat groen mos en bruine rots.
Vanwege de sneeuw en het ijs geen kinderwagens in Arctisch Canada maar lekker
warm bij moeder op de rug.
Dan ook scheurt het ijs, wordt het water weer water, wat toeristisch Canada
meteen aangrijpt om de kano te pakken, de bergschoenen aan te gespen en
het land in te trekken. Vertrekpunten? Yellowknife, Iqaluit, Resolute. Wie
van een ruige natuur houdt en buiten de deur eten letterlijk verstaat, wie
gek is op kamperen en een eenzaam landschap kan waarderen, die moet er écht
naartoe. Het regelen van de reis is een avontuur op zich. Een Canadees verkeersbureau
is er niet en sorry, de Canadese ambassade, de afdeling Toerisme, in Den
Haag beantwoord alleen maar schriftelijk gestelde vragen. Maar de Apollo
11 was ook niet in een uurtje vertrokken...
Nog mooier: bezoek de North West Territories hartje winter. Wanneer de zon
amper boven de kim uitkomt of zelfs helemaal niet. De wereld blijft eindeloos
wit maar is nu ook donker, en zindert van een rustgevendheid waar zelfs
de gehaaste stresskikker gekalmeerd van zal kwaken. Alsof het leven stilstaat,
stopt bij de grenzen van de nacht, er elders geen oorlogen zijn, hongersnoden
en rampspoed. Je staat op het dak en beneden je is alles nietig en klein.
U begrijpt: in de zómer spelen de kinderen dus 's nachts om half drie nog
buiten; ze nemen het ervan! Voor je het weet is het opnieuw donker...
En die fietsjes in de sneeuw? Simpel: Resolute Bay wordt vier keer per week
aangevlogen met een vliegtuig uit de bewoonde wereld. De helft passagiers,
Canadezen die er werker in de kopermijn of familie van de 300 dorpelingen,
de helft vracht. Wegen zijn er nauwelijks, de wateren veelal bevroren. Zitten
er in het vliegtuig fietsjes, dan rijdt de volgende dag iedereen op een
fietsje. Het is geen kwestie van vraag en aanbod hier, maar van aanbod en
afname.
Landt een vliegtuig, dan loopt het hele dorp uit. Het is de enige toeristische
attractie van omvang. Voor de rest heeft de plaatselijke bevolking weinig
te doen. Wat gidswerk of een jachtpartijtje.
Wie een vergunning bij de overheid weet los te peuteren, kan een ijsbeer
gaan schieten; wie slim is verkoopt die vergunning voor een dikke duizend
Canadese dollar aan een Amerikaanse toerist die wil pronken met een ijsbeer,
de bek vervaarlijk opengesperd, plat op z'n slaapkamervloer. Een raar gezicht,
de huid van zo'n immens beest, de ongekroonde koning van het ijs, gespannen
op een houten raamwerk dat naast de voordeur in de zon staat te drogen.
Het zou verboden moeten worden, maar voor de mensen daar betekent het keiharde
duiten in het laatje.
En ze hebben al zo weinig. Buiten komen ze niet voor hun plezier, te koud,
roken doen ze als een schoorsteen, wat moet je anders in deze desolate contreiën,
en sinds de drank verboden is (uit tijdverdrijf werd heel wat alcohol weggeklokt),
wordt het illegaal gestookt. Geloof me, de échte drank voor dat feestje
bij Terry was stukken moeilijker te krijgen dat een joint in Amsterdam.
Daar loop je dan, het is inmiddels drie uur 's nachts geworden, terwijl
de sneeuw kraakt onder je schoenen, de wind ijzig in je gezicht hamert,
de wolken in flarden langs de diepblauwe hemel racen, het grillige wit je
wil vermorzelen met huid en haar. En je kijkt naar die kleine koppies weggedoken
in hun capuchons, hun voeten zoeken de trappers. Ergens slaat een poolhond aan, de ogen als knipperende streepjes weggestopt
in z'n dikke vacht. Aangehaald wil 'ie worden, warmte voelen in die eeuwige kou.
Vanaf hier hebben ze nog vier uur gevlogen eer de mannen van de Nederlandse
noordpoolexpeditie konden gaan lopen naar de negentigste noorderbreedtegraad.
Een tocht dan van zeventig dagen over de bevroren Noordelijke IJszee die
4.000 (!) meter diep peilt. Waar duizend kilometer lang helemaal niks meer
is, niks valt te zien, laat staan te horen. Alleen maar ijs, in brokken,
vlak, dan weer gescheurd, ijs en nog eens ijs. Eén met die ongrijpbare natuur
die zich niet laat leiden door e-mailtjes, faxen, getrokken agenda's en
haastig voorttikkende kwartshorloges. Het kan dus nog.
Ik wil niet vervelend zijn, maar daar moet u toch eens aan denken als u
maandag weer nagelbijtend in de file staat...
Publicatiedatum = 26 juli 1997
|
