|
|
Schotse folklore in Canada
door NICO VAN DER ZWET SLOTENMAKER
PICTOU - Ik ben gek op tewaterlatingen. Je ontmoet nautisch gelijkgestemden en als die ene fles tegen de boeg kapot is geknald blijken er altijd nog meer exemplaren te zijn waarmee nuttiger werk kan worden verricht. In Pictou, Nova Scotia, Canada, ben ik echt net een paar dagen te vroeg om de 'Hector' in haar element te zien glijden. Toch heb ik niet echt verkeerd geprikt, want tenslotte is men al jaren en jaren bezig met het schip en wat zijn op zo'n periode nu een paar dagen?
Vooral aan de havenkanten wordt overal in de wereld veel gerestaureerd om het toerisme te dienen en ook Pictou marcheert nu mee in de vaart der volkeren. Er is wat ouderwets ogende horeca opgetrokken, een zeer uitgebreid museum houdt je een interessant half dagje bezig en er is een sfeertje geschapen dat je naar weinig meer doet verlangen.
Een ding ontbrak echter en wel een replica van het schip dat destijds de eerste Schotse landverhuizers naar deze plek bracht, een nieuwe Hector dus. Die hopelijk onder een gelukkiger gesternte zal zeilen dan haar voorgangster. Want een best schip was het niet dat in de vroege zomer van 1773 vanaf Loch Broom in de Westelijke hooglanden koers zette naar de nieuwe wereld. Oud was het en half verrot. Het was oorspronkelijk van een Hollandse helling gerold en in de oude annalen wordt waarschijnlijk niet ten onrechte gesuggereerd dat onze handelsgeest zo weinig menslievende trekjes had dat we de vermolmde schuit voor deze missie nog wel goed genoeg vonden, maar onze koopwaar er niet meer aan waagden. Andere bronnen zeggen echter dat de Hector in de een of andere oorlog in Britse handen was gevallen en wij dus gen blaam treffen voor de risicovolle onderneming.
Veel keus hadden de Schotten trouwens niet. Door hongersnood getroffen, door landeigenaren uitgeperst en door het klimaat gegeseld was ze aan de andere kant van de oceaan een toekomst voorgespiegeld waarin melk en honing de boventoon zouden voeren en ze eindelijk eens hun eigen stukje land zouden kunnen verwerven.
Emigranten
De
eerste Schotten in Canada moeten er zo hebben uitgezien.
Hoewel precies in hetzelfde jaar de wet begon voor te schrijven dat er een lijst met opvarenden en passagiers moest worden opgemaakt, is die van de Hector nooit boven water gekomen. Vast staat dat er ongeveer 200 emigranten aan boord gingen en dat een tiental de reis niet overleefde. Bij een storm kwam men op een plek terecht waar het schip precies een week geleden ook al was gearriveerd en de toestand in het ruim van 25 bij 7 meter waar het leven van de passagiers zich moest afspelen moet onbeschrijflijk zijn geweest.
Er was maar één verzetje in de vorm van een doedelzakspeler die weliswaar geen geld had voor de overtocht, maar toch mee kon omdat zijn medereizigers botje bij botje hadden gelegd onder het motto dat ze daar in den vreemde toch onmogelijk zonder hun eigen muziek konden. In het museum tref je dan ook enkele afbeeldingen van deze blazer die vrolijk spelend met de knieën in de branding op de kust toeloopt, de Hector op de achtergrond en omringd door zijn landgenoten die met hun karige bezittingen slepend dezelfde kant opgaan
Waar ze aanvankelijk weinig goeds te wachten stond. Er was wel land, maar dat moest eerst van bomen en struikgewas worden ontdaan en daar hadden de Schotten geen kaas van gegeten. Bovendien misten ze de werktuigen voor deze arbeid en hoewel er een smid in het gezelschap was, kwam men onmogelijk uit de voeten. Dat het gros tóch overleefde, kwam door de hulp van de Indianen die hier al veel langer woonden en andere kolonisten die zich eveneens in deze uithoek hadden gevestigd.
Want
Nova Scotia mag dan Nieuw Schotland betekenen, ontdekt was het uiteraard
al veel eerder. Toch hebben de Schotten op veel plaatsen hun stempel op
het land gedrukt. Dat had ik een dag eerder al ondervonden in St. Anns
op Cape Breton Island waar het Gaelic College is gevestigd. Alles is hier
Schots en als je je tot Schot wil laten omscholen kan je in de collegebanken
plaatsnemen nadat je uiteraard eerst je kilt hebt aangetrokken. Je zou
verwachten dat alleen lieden met duidelijke wortels in de hooglanden zouden
aanschuiven, maar dat is een vergissing. De mensen komen uit de hele wereld
om zich de geschiedenis van het land eigen te maken en als ik de juffrouw
aan de balie mag geloven en waarom zou ik niet? tonen de laatste jaren
ook steeds meer Japanners belangstelling voor een folklore die toch wel
heel ver van hun bed lijkt te liggen.
Stamboom
Het gebouw is prachtig versierd met in klederdracht gestoken poppen uit de verschillende periodes van de Schotse aanwezigheid in Nova Scotia en als je heel in de verte over een eigen familiewapen of tartanruit beschikt kan je hier tegen een kleine vergoeding laten uitzoeken hoe je stamboom in elkaar steekt. Ik sta in deze omgeving ook nog even voor een komisch dilemma, want als ik om menselijke redenen even naar achteren moet, tref ik op de deuren zo op het eerste gezicht dezelfde poppetjes aan. Ook op dat van de heren staat een figuur met een rok aan en ja, wat moet je dan.
Als u toch in deze buurt bent, mag u niet verzuimen ook even langs te gaan in het museum van de heer Alexander Graham Bell die waarlijk nog wel wat meer heeft uitgevonden dan de telefoon alleen. Hier, in Baddeck, sleet de geleerde veel scheppende jaren en de indrukwekkende expositie weet er alles over te vertellen.
Oude prentbriefkaart van de Pictou Lodge waar prinses Juliana en haar kinderen Beatrix en Irene in de oorlog enige tijd verbleven.
Samen met Pictou en de Hector kom je dan op een zeer interessant stukje Nova Scotia dat later op de dag passend wordt afgesloten als ik voor het onder de wol gaan in de riant gelegen Pictou Lodge tot de ontdekking kom dat prinses Juliana mij is voor geweest. Er liggen wat foto's van haar aanwezigheid in de vitrine, alsmede de inschrijving in het hotelregister uit de tijd dat ze hier in de oorlogsjaren met haar kinderen Beatrix en Irene verbleef.
Toen
prinses Juliana in de oorlogsjaren een receptie gaf voor de opvarenden
van een Nederlands schip werd deze foto van haar kinderen Beatrix en Irene
gemaakt.
In hun midden een Nederlandse zeeman.
Het inschrijfformulier van prinses Juliana en haar dochters Beatrix en Irene in de Pictou Lodge, Nova Scotia.
R E I S W I J Z E R
- Inlichtingen over toerisme naar Canada is te verkrijgen bij de Canadian Embassy, Sophialaan 7, p.o. box 30820, 2500 GV Den Haag, tel. 070-3111675; fax: 070-3111682; e-mail: fred.vancleefcanadatourism.nl www.travelcanada.ca.
Publicatiedatum = 14 oktober 2000
