De schaduwzijde van
zonnig Rio de Janeiro
door Roel den Outer
Rio de Janeiro - "The Gringo's are coming..." . Als een groepje rondhangende duistere types dat met Speedy Gonzales-stem roept als onze VW-buggy een krottenwijk van Rio binnenrijdt, is de natuurlijke reactie: wegwezen. Uiteindelijk leggen we ons lot in handen van gids Pedro Novak.
Op 'safari' in Rio de Janeiro, maar dan wel in een open auto. Blijven lachen
gringo!
En Pedro is te vertrouwen. Toch? Tien jaar geleden gaf Novak eens een paar
dollar aan een bedelaar op straat in Rio. Die voormalige handophouder staat
nu aan het hoofd van de ruim 200.000 inwoners tellende krottenwijk Da Rocinha.
Sindsdien is 'amigo' Pedro altijd welkom, zelfs als hij zijn open autootjes
volstopt met van die merkwaardige witte Gringo's en hun dure camera's. "Mijn
witte petje is het paspoort tot de wijk", lacht hij breed onder de vooruitstekende
klep.
Een roerend verhaal, maar als cynische Nederlander vermoed je eerder dat hij geregeld beschermgeld overmaakt aan de baas van dit 'openlucht museum'.
Rocinha is niet representatief voor een krottenwijk, laat dat duidelijk zijn. Pedro geeft grif toe dat hij in negentig procent van de achterbuurten van Rio, één op de vier van de zes miljoen inwoners huist in een krot, niet durft te komen. Voor geen goud. En in Rocinha 's avonds trouwens ook niet. Dan geldt de wet van de Braziiliaanse jungle. Maar Rocinha is een voorbeeld dat wie worstelt, uiteindelijk boven kan komen drijven.
Hemelsbreed slechts enkele honderden meters verwijderd van de krotten een
prachtig gezicht over Rio.
Er wordt hard gewerkt om de wijk te verbeteren. Stenen uitgedeeld, betonpalen
geplaatst voor steviger constructies, scholen gebouwd. Da Rocinha begint
zelfs een 'sjieke' sloppenwijk te worden. Een huur van een paar honderd
dollar (!) is al normaal. Gelukkig werkt/dealt/steelt/bedelt de hele grote
familie mee zodat er volgens Pedro gezinnen wonen die maandelijks tot 5.000
dollar bijelkaar schrapen. Aan de voet van de krottenberg wonen de armoezaaiers.
De top wordt bevolkt door de rijke drugsdealers die van boven goed kunnen
zien wanneer de politie langskomt. Stapvoets slalommen onze open autootjes
langs kuilen, afgronden en verkeersdrempels (!). Blijven lachen is het motto,
en de bewoners zwaaien vriendelijk terug.
De bewoners halen sinds enige tijd zelf het overal verspreid liggende vuilnis op. De welvaart strekt verder. Pedro wijst op de grote hoeveelheid schotelantennes op de daken. Via luidsprekers schalt de dorpsomroeper het laatste nieuws. Een straat verder staan we voor een omheinde en zwaar bewaakte villa. Hier woont de plastisch chirurg van Elisabeth Taylor. Eigenlijk woonde hij hier vroeger op een mooie groene heuvel. Tot hij 200.000 nieuwe buren kreeg.
Vlees of een Rolex? Kan allemaal bij de slager in de krottenwijk.
Onze buggy stopt even bij de buurtslager. Een breedgeschouderde man lacht
ons toe. Bij hem kan je ook horloges kopen, fluistert Pedro. Een dag van
tevoren bestellen en hij zorgt ervoor. De rechtmatige eigenaar van het klokje
weet nog van niets...
Pedro klaagt erover dat hij nogal wat moeite moet doen toeristen over te halen tot een favela-tour in een open auto. De vele gruwelverhalen over berovingen in Rio doen de zaken geen goed. Zo deinzen gangsters er niet voor terug een tunnel van het formaat 'Coen', maar dan viermaal zo lang, aan twee kanten af te grendelen en met pistolen te 'collecteren' voor hun eigen goede doel. Die slager moet toch ergens aan z'n Rolexen komen...
De doorsnee toerist is na een snelle blik op de berg het Suikerbrood en het bekende Jezusbeeld (onovertroffen uitzicht op de miljoenenstad) weer verdwenen uit de miljoenenstad. Een beetje durfal holt nog even over het Copacabana-strand, niet voor je leven maar net als duizenden Brazilianen om te joggen, blaast uit op een veiliger strand enkele uren verderop. Zo kan het dus ook. Alleen Pedro Novak heeft wel gelijk als hij zegt dat je dan niet het hele Brazilie hebt gezien...
Publicatiedatum = 3 mei 1997
