Vrijwel alle Nederlanders gaan er volgend jaar gemiddeld in koopkracht op vooruit. De grote winnaars in het verkiezingsjaar 1998 zijn alleenstaande aow'ers, die maar liefst 4% meer te besteden hebben. Senioren met een pensioen tot ƒ30.000 zijn de hekkensluiters: zij hebben 'slechts' 0,75% extra in hun portemonnee.

Die koopkrachtwinst komt behalve door de gunstige economie door de koppeling van de uitkeringen aan de lonen, belastingverlaging, plus een aantal extra maatregelen van het kabinet.

De eerste belastingschijf wordt verlengd met ƒ350 en de tweede schijf met ƒ4150. Dat betekent dat burgers over een groter deel van hun inkomen in een gunstiger tarief vallen. Bovendien gaat het belastingtarief van de eerste schijf omlaag van 37,3% naar 36,35%.

De overdraagbare belastingvrije som gaat omhoog met ƒ970. Bovendien komt er een niet-overdraagbare belastingvrije som van ƒ410. Voor werkenden gaat het arbeidskostenforfait met 2% omhoog naar 12%, terwijl ook het maximumbedrag stijgt. Dat wordt met ƒ460 verhoogd naar ƒ3108.

Voor bejaarden gaat de eerste schijf omhoog: van 15,55% naar 19,85%. Dat komt onder meer omdat de werkenden geen premie voor arbeidsongeschiktheid (aaw) meer betalen en in ruil daarvoor zwaarder worden belast. Bejaarden betaalden deze premies echter niet.

Ter compensatie mogen ouderen meer aftrekken van de belasting. De algemene ouderenaftrek gaat naar ƒ1695, de aanvullende aftrek voor alleenstaande ouderen komt op ƒ2681. Van deze bedragen is ƒ500 aftrekbaar ongeacht het inkomen. Verder gaat de ziekenfondspremie over aanvullende pensioenen met 2,1% omlaag. De ouderen die particulier tegen ziektekosten verzekerd zijn, hoeven voortaan de WTZ-omslagbijdrage (nu ƒ324) niet meer te betalen.

Alle huishoudens krijgen ruwweg ƒ100 compensatie voor gestegen gemeentelijke milieulasten. Als die lasten worden kwijtgescholden vanwege een laag inkomen, krijgt het huishouden een gemeentelijke toeslag van ƒ100. De kinderbijslag stijgt met ƒ30 per kind per kwartaal.

Voor werkenden vervalt de premie voor wao en wachtgeld. De ww-premie gaat iets omhoog, maar over een deel van het inkomen hoeft voortaan geen ww-premie te worden betaald. In totaal is een gemiddelde werknemer volgend jaar aan sociale premies 21,95% kwijt tegen 22,6% dit jaar. De overhevelingstoeslag gaat echter omlaag van 9,9% naar 1,7%.

De zelfstandigenaftrek gaat omhoog met in totaal ƒ725. Verder mogen zelfstandigen voortaan 12% in plaats van 11,5% van de winst in de fiscale oudedagsreserve stoppen en wordt de vermogensaftrek afgeschaft.

Wie er wel op achteruit gaan, zijn grote groepen weduwen en weduwnaars. Dat komt omdat op 1 januari 1998 de overgangsperiode van de nieuwe Algemene Nabestaandenwet eindigt. Ouderen en nabestaanden van stervenden zullen echter worden ontzien.