Het is de laatste begroting van dit Paarse kabinet en meteen veruit de mooiste. Niet eerder verscheen er een Miljoenennota die zo bol staat van goed nieuws.

Voor minister van Financiën Gerrit Zalm reden om met volle teugen te genieten van alle lof, die hem dezer dagen wordt toegezwaaid.

Zalm wil de Paarse succesformule na de verkiezingen dolgraag voortzetten en lonkt weer naar de post op Financiën. Door opnieuw streng te zijn kunnen de lasten verder omlaag, komen weer meer mensen aan het werk en wordt Nederland als het even meezit na dertig jaar verlost van het financieringstekort.

"Nederland heeft een kaartje eerste rang. Maar we mogen niet opnieuw dezelfde fouten maken als tien jaar geleden. Voor je het weet verval je weer in hetzelfde patroon. Het is oppassen geblazen. Uitkijken, niet rijk rekenen."

De Engelse zakenkrant Financial Times ligt nog ongelezen op het bureau van zijne excellentie Gerrit Zalm. Alles staat in het teken van de Miljoenennota. De vierde alweer van de liberale bewindsman. En als het aan hem ligt, niet de laatste. Maar niet tegen elke prijs!

Voordat de VVD'er in 1994 het kabinet-Kok instapte, waarschuwde Zalm als hoogste ambtenaar van het Centraal Planbureau de politici regelmatig voor naderend onheil. Ook nu weer aarzelt Zalm, inmiddels zelf behorend tot dit ras, om de loftrompet te steken. Het zou in zijn ogen opgevat kunnen worden als een verkeerd signaal.

Want, zo luidt zijn boodschap: "Je ontkomt in een volgende kabinetsperiode niet aan bezuinigingen."

Anders doet Zalm bij de volgende ronde gewoon niet mee. Het volgende regeerakkoord moet uitgaan van een 2 procents groei. De afgelopen drie jaar groeide de economie met maar liefst 3 1/4 procent.

"Je hoort nu her en der zeggen dat er in een volgende kabinetsperiode geld genoeg is voor allerlei leuke dingen. Dat is erg gevaarlijk en voor je het weet zit je in de problemen. Daar moeten de politieke partijen bij het opstellen van hun verkiezingsprogramma's rekening mee houden", is de koele boodschap aan de partijbonzen.

Met misschien wel de mooiste begroting in het bekende 'koffertje' heeft Zalm voorlopig het gelijk aan zijn zijde. Hij straalt zelfvertrouwen uit. De zoveelste sigaret wordt aangestoken. De waarschuwende vinger gaat omhoog.

"Dit kabinet is heel voorzichtig geweest in het begin, zodat je nooit met teleurstellingen hoeft te komen. Zo zit ik ook in elkaar. Je kan beter wat minder beloven en tot betere resultaten komen, dan dat je op scherp zeilt. Dat is goed voor de geloofwaardigheid van de politiek en de geloofwaardigheid van de politicus. Oké, alles gaat nu beter dan was voorzien. Dat geldt voor de koopkracht, voor de staatsschuld, de werkgelegenheid. De economie is beter gelopen dan we hadden verwacht."

De doorgaans terughoudende VVD-bewindsman praat voluit. Hij wil het succes dan ook graag incasseren, want vooral door zijn strakke financiële beleid stromen de miljarden guldens nu van alle kanten binnen. Het buitenland is jaloers. Het poldermodel wordt gezien als een mirakel, een ongekend wonder dat zich binnen onze landsgrenzen voltrekt. Nederland als het nieuwe Lourdes van Europa.

Het kabinet zet in deze Miljoenennota voor de eerste keer eens op een rij wat nu precies onder het 'Nederlands model' kan worden verstaan. Zo geheimzinnig is het namelijk niet. Volgens Zalm gaat het beproefde Nederlands model' veel verder dan de overlegeconomie, waarbij de overheid en de werkgevers en werknemers ieder hun plaats hebben.

"De laatste drie jaar hebben wij maatregelen genomen die door de sociale partners niet te allen tijde in dank zijn afgenomen. Het gaat om veel meer dan overleggen. De arbeidskosten zijn omlaag gegaan, er is veel lastenverlichting gegeven, de sociale zekerheid is hervormd en er is meer dynamiek gekomen in de economie."

Van het paaien van de kiezers met een 'pretbegroting', zo vlak voor de verkiezingen in mei 1998, wil de bewindsman niets weten. Hij maakt een wegwerpgebaar.

"Die kritiek is te gemakkelijk. Dit is geen pretbegroting. Ik vind het wel een prettige begroting. Met de ruim 4 miljard gulden aan lastenverlichting doen wij volgend jaar niets geks. Ook in de vorige jaren hebben we zulke bedragen aan burgers teruggegeven. We hebben in dit geval geen lijken in de kast. Alleen maar schone maagden, zoals iemand ooit heeft gezegd."

De minister schatert het uit. De grafiek van de staatsschuld met allerlei hele hoge pieken introduceert de bewindsman als een dagrit in de Tour de France. De humor gaat gepaard met zelfverzekerdheid.

Maar dan serieus, de verdedigingslinie wordt opgetrokken. "Onze horizon reikt verder dan 1998. Het jaarlijkse financieringstekort is fors teruggelopen. We reserveren veel geld voor de aanleg van wegen, openbaar vervoer en voor het milieu. En vergeet niet het aow-spaarfonds. Zo bereiden we ons voor op de vergrijzing van de bevolking door vele miljarden guldens hierin te storten. Daarmee zorgen we ervoor dat de oudedagsvoorziening ook in de volgende eeuw op peil blijft."

De zorgen van Zalm worden ook ingegeven door de snel naderende start van de Muntunie. "De criteria voor toetreding van landen tot de EMU moeten strikt worden toegepast. De muntunie moet op een gezonde basis starten en niet op basis van politieke vriendelijkheid. Want wij zetten onze lage rente en lage inflatie op het spel. Nederland moet geen onverantwoorde risico's nemen door in een muntunie te stappen, waar we geen vertrouwen in hebben."

Zalm erkent volop dat niet alleen hij, maar ook zijn collega-ministers dit allemaal mogelijk maken. In plaats van de reprimandes die hij doorgaans vanuit zijn rol als strenge rekenmeester moet uitdelen geeft hij hun nu een pluim. "Ze hebben zich allemaal keurig aan de strakke financiële afspraken gehouden. In het begin had ik daar wel eens twijfels over, maar het is prima gelukt."

De verkiezingen zijn niet meer ver weg. Zalm komt zeker hoog op de VVD-lijst. Klassieke thema's zullen volgens hem de campagne beheersen. Overheidsfinanciën, volksgezondheid, rechtshandhaving, lastenverlichting, milieu. Het minimumloon behoort daar in zijn ogen niet toe.

"De discussie over het wel of niet afschaffen van het minimumloon is symboolpolitiek. Ik vind het geen gewichtig thema. Ik wil een praktische benadering. Nu is het zo: als je het minimumloon verlaagt, dan ben je a-sociaal. Elke baan is er inderdaad een. Maar aan de andere kant kun je je afvragen of het minimumloon echt een knelpunt is. Hoeveel mensen werken er momenteel tegen het minimumloon? Werkgevers betalen vaak meer. Het is jammer dat het erop lijkt alsof de bijl aan de wortels van de welvaartsstaat wordt gezet als voor afschaffing wordt gepleit. Maar afschaffen van het minimumloon is niet de oplossing van de werkloosheid."

Zijn functie uitbreiden met het vice-premierschap ziet hij niet zitten. Zalm roemt de rol van zijn partijgenoot Hans Dijkstal als vice-premier. "Laat mij maar lekker rekenen", aldus Zalm.

De bewindsman beseft dat het niet vanzelfsprekend is dat de huidige paarse ploeg nagenoeg ongewijzigd terugkeert op het regeringspluche.

Of Paars II ook werkt onder een premier Bolkestein ? "Uiteraard, als ik dan maar minister van Financiën ben", aldus een lachende Zalm.