De Raad van State waarschuwt voor de hooggespannen verwachtingen die het kabinet heeft van het verminderen van het aantal ambtenaren bij het rijk met 5% in vier jaar. Volgens het hoogste adviescollege van ons land is in het verleden gebleken dat met "globale operaties'' weinig efficiëntievoordelen worden behaald. Ook is de kans klein dat door het snijden in de hoeveelheid ambtenaren daadwerkelijk verbetering in het overheidsoptreden wordt bereikt, meent de Raad van State, die overigens vrij mild is over het kabinetsbeleid.

Tevens vreest de raad dat het achterblijven van de ambtenarensalarissen bij de lonen in het bedrijfsleven de overheid bepaald niet ten goede komt. Het kabinet gaat voor ambtenaren uit van een loonstijging van 2,5%, het niveau van de verwachte inflatie in 2003.

Wel erkent de raad dat "een kritische blik op organisatie en functioneren van de overheid nodig is". Daarvoor is, aldus de raad, echter een meer gerichte benadering vereist, gebaseerd op duidelijke prioriteiten die door het kabinet worden gesteld. Zo'n aanpak zou veel meer aansluiten bij en ook ondersteunend kunnen zijn aan de ambitie van de regering om het beleid meer te concentreren op hoofdlijnen en gedetailleerde regelgeving terug te dringen.

Op die manier krijgen de uitvoerende instanties en dienstverleners in het onderwijs, de gezondheidszorg en sociale diensten meer ruimte om het dagelijks werk naar eigen inzicht vorm te geven. "Zo'n gerichte benadering kan leiden tot een beter bestuur", aldus de Raad van State.

Minister Hoogervorst (Financiën) verwerpt de kritiek van de Raad van State. Volgens de bewindsman heeft het kabinet juist niet gekozen voor een uniforme, maar voor een "gedifferentieerde" aanpak. Zo zullen ministeries met veel regelgeving die wordt teruggedrongen, meer ambtenaren moeten inleveren dan andere departementen. Dit sluit volgens Hoogervorst prima aan bij de ambitie van het kabinet.

Hoogervorst voegt daar aan toe dat de rijksonderdelen zelf verantwoordelijk zijn voor de manier waarop ze hun taakstelling invullen. Door deze ruimte kunnen de diensten "op de meest verantwoorde wijze" de besparingen realiseren, dus zonder dat de doelstellingen in gevaar komen, aldus de VVD-minister.

Overigens zei Hoogervorst dat hij "zelden zo'n positieve reactie" van de Raad van State op een Miljoenennota heeft gezien. De raad schrijft onder meer "het van groot belang te vinden" dat het begrotingsbeleid van Hoogervorsts voorganger Zalm wordt voortgezet en zelfs aangescherpt. Hierdoor zal de verlaging van de rente-uitgaven door aflossing van de staatsschuld de komende jaren binnen bereik blijven, waardoor de ouderdomspensioenen niet in gevaar komen, aldus de raad.

De Raad van State is het eens met het kabinet dat loonmatiging dringend gewenst is. De aangekondigde bezuinigingen hebben weliswaar op korte termijn negatieve effecten voor de economie en de koopkracht van de burgers, maar zijn nodig voor herstel. Verder spoort de Raad van State het kabinet aan binnen de Europese Unie te tamboereren op handhaving van de begrotingsdiscipline bij belangrijke landen als Duitsland, Frankrijk en Italië. Deze landen komen "gevaarlijk" dicht bij het maximale begrotingstekort van 3%. "Zo lijken de fundamenten van de Economische en Monetaire Unie op het spel te staan", aldus de Raad van State.

Terug naar Begroting 2003