Hieronder
volgt de letterlijke en integrale tekst van de troonrede
zoals de koningin deze dinsdag heeft uitgesproken.
Leden
van de Staten-Generaal,
De
afschuwelijke aanslagen één week geleden
in de Verenigde Staten hebben vele duizenden onschuldige
mensen van het leven beroofd. Onze gedachten zijn
bij de slachtoffers en hun nabestaanden, bij het gehele
Amerikaanse volk, in diepe verbondenheid en solidariteit.
Deze aanslagen tegen de menselijkheid doen ons beseffen
hoe kwetsbaar ons aller bestaan is. Zij sterken ons
in de overtuiging dat iedere vorm van terrorisme met
kracht moet worden bestreden. Nauwe internationale
samenwerking is noodzakelijker dan ooit om de fundamentele
waarden van vrijheid, democratie en rechtvaardigheid
te verdedigen.
Ook
de Europese samenwerking is op deze waarden gegrondvest.
De euro, die op 1 januari 2002 ons wettig betaalmiddel
wordt, is het tastbare resultaat van de wil om Europa
politiek, economisch en sociaal te versterken. Het
bereiken van deze mijlpaal is een aansporing om de
integratie verder te verbreden en te verdiepen.
Gesteund
door gunstige economische omstandigheden is de afgelopen
jaren in ons land veel tot stand gebracht. De werkgelegenheid
is spectaculair gegroeid. Inkomens zijn over de hele
linie gestegen. Er is en wordt op ruime schaal geïnvesteerd
in publieke voorzieningen en in versterking van onze
economie. Dankzij de inzet van zeer velen staat Nederland
er nu in menig opzicht beter voor.
Waakzaamheid
is echter geboden, temeer nu de wereldeconomie een
minder gunstige ontwikkeling doormaakt.
Ondanks
een tragere groei van ons nationaal inkomen zal volgend
jaar in totaal 8 miljard gulden, ofwel ruim 3,5 miljard
euro, extra beschikbaar komen voor kwaliteitsverbetering
in vooral de gezondheidszorg, het onderwijs en de
veiligheid. Het werken in de publieke sector wordt
aantrekkelijker gemaakt.
Het
begrotingsoverschot zal in 2002 naar verwachting 1
procent van het bruto binnenlands product bedragen.
Zo wordt gestaag voortgegaan met het aflossen van
de staatsschuld. Dat is essentieel om ook bij een
toenemende vergrijzing van de bevolking onze voorzieningen
in stand te houden.
Bijzondere
aandacht is nodig voor het beheersen van de inflatie
en het verruimen van de arbeidsdeelname. De regering
legt daartoe een pakket lastenverlichtende maatregelen
aan u voor van in totaal 3 miljard gulden, ofwel bijna
1,4 miljard euro. Om de concurrentiepositie van ons
land te versterken is een beheerste loonkostenontwikkeling
vereist. Dit is een verantwoordelijkheid van sociale
partners en overheid samen. Wanneer wij hierin slagen,
zullen wij beter in staat zijn onze ambities voor
de toekomst te verwezenlijken.
Onze
samenleving verandert snel. Dit doet een groot beroep
op het aanpassingsvermogen van zowel burgers als overheid.
Mondige burgers hebben steeds meer behoefte aan keuzevrijheid,
kwaliteit en maatwerk. Om hieraan tegemoet te komen
zijn financiële middelen alleen niet voldoende.
Het is evenzeer een kwestie van organisatie, waaraan
ook burgers, bedrijven en instellingen belangrijke
bijdragen kunnen leveren.
Voor
een goede balans tussen vrijheid en verantwoordelijkheid
is een overheid nodig die richting geeft en ruimte
biedt, die resultaten verlangt en rekenschap aflegt;
een overheid die normen stelt en handhaaft, daadkracht
toont en daarmee gezag heeft.
Aan
de kwaliteit en organisatie van de gezondheidszorg
worden steeds hogere eisen gesteld, mede als gevolg
van nieuwe medische mogelijkheden en demografische
ontwikkelingen. Zorg op maat staat voorop.
De
regering heeft de afgelopen jaren stapsgewijs een
vernieuwing van het zorgstelsel ingezet, die uitgaat
van de vraag naar zorg en minder regelgeving. In vervolg
hierop heeft zij voorstellen gedaan voor een algemene
ziektekostenverzekering.
Solidariteit,
keuzevrijheid en flexibiliteit staan hierin centraal.
In
de gehandicaptenzorg en de thuiszorg begint het beleid
gericht op verkorting van wachtlijsten vruchten af
te werpen. In de zorgsector als geheel is echter nog
steeds sprake van ernstige knelpunten. Voor het verder
terugdringen van personeelstekorten en wachttijden
worden ook volgend jaar aanzienlijke bedragen beschikbaar
gesteld. De voortgang van de medische wetenschap biedt
vaak ongekende mogelijkheden, die tevens ethische
dilemma's oproepen. Om dit soort vraagstukken fundamenteel
te bestuderen wordt volgend jaar een centrum voor
ethiek en gezondheidsbeleid opgericht.
Scholen
en leraren krijgen meer ruimte en stimulansen om de
kwaliteit, variëteit en toegankelijkheid van
het onderwijs te verbeteren. Met aanvullende maatregelen
zullen onderwijsachterstanden bij jonge kinderen beter
worden bestreden. De leerplichtige leeftijd wordt
verlaagd naar vier jaar.
De
huidige knelpunten op de arbeidsmarkt onderstrepen
de noodzaak van omvangrijke investeringen in het beroepsonderwijs.
De regering geeft hieraan samen met sociale partners
invulling.
Om
de internationale aansluiting van ons hoger onderwijs
te bevorderen wordt komend jaar een begin gemaakt
met de invoering van een bachelor-master-stelsel en
wordt de borging van de kwaliteit versterkt.
De
toegankelijkheid van ons cultureel erfgoed voor een
groot en divers publiek vraagt om vernieuwingen in
het museaal bestel. De regering heeft middelen vrijgemaakt
voor een ingrijpende renovatie van het Rijksmuseum
in Amsterdam.
Veiligheid
is een algemeen belang bij uitstek. Na de vuurwerkramp
in Enschede heeft de nieuwjaarsbrand in Volendam onze
samenleving opnieuw diep geraakt. Maatregelen zijn
genomen om regels waar nodig aan te scherpen en beter
te handhaven. Vrijblijvendheid mag niet worden getolereerd.
Eenieder dient de eigen verantwoordelijkheid te beseffen
en te nemen.
Tekortkomingen
bij de rampenbestrijding worden in nauwe samenwerking
met alle betrokkenen voortvarend aangepakt.
Criminaliteit
vormt nog steeds een groot maatschappelijk probleem.
Daders van strafbare feiten zullen sneller worden
opgepakt en berecht. Hiertoe breidt de regering de
capaciteit van politie en justitie verder uit. De
behandeling van gedetineerden en hun begeleiding na
terugkeer in de samenleving worden geïntensiveerd
om recidive tegen te gaan. Dit geldt in het bijzonder
voor jeugdige plegers van geweldsdelicten. Om jongeren
met problemen tijdig adequate hulp te kunnen bieden,
zullen het preventief jeugdbeleid en de jeugdzorg
worden verbeterd. De grote steden krijgen extra financiële
ondersteuning om meer aandacht te kunnen geven aan
de veiligheid in probleemwijken.
Welvaartsgroei
en mobiliteit gaan hand in hand. Omvangrijke investeringen
in bereikbaarheid blijven noodzakelijk. De kwaliteit
van de leefomgeving wordt hierbij nadrukkelijk in
acht genomen. Binnenkort zal de regering een wetsvoorstel
indienen tot invoering van een kilometerheffing in
combinatie met een verlaging van de vaste lasten voor
de automobilist.
Aanvullende
middelen worden ingezet om wegen en overwegen veiliger
te maken. De veiligheid in en rondom het openbaar
vervoer zal worden vergroot door het aanstellen van
toezichthouders en het aanbrengen van extra verlichting
en camera's. Knelpunten bij het treinvervoer zullen
gefaseerd worden weggenomen.
Voor
de sociale en economische toekomst van ons land blijven
de mainports Schiphol en Rotterdam van onmisbare betekenis.
De regering neemt nog dit jaar een besluit over de
Tweede Maasvlakte. De veehouders in ons land maken
een moeilijke periode door. De mond- en klauwzeercrisis
heeft veel ondernemers en hun gezinnen zwaar getroffen.
Onder moeilijke omstandigheden hebben zijzelf en de
verschillende diensten gewerkt aan de bestrijding
ervan.
De
komende jaren dient de landbouw een duurzamer karakter
te krijgen, zowel in eigen land als in Europa.
Het
doel daarbij is een hogere kwaliteit en meer diversiteit.
Bijzondere inspanningen zullen worden verricht ten
behoeve van het milieu, het welzijn van dieren en
de voedselveiligheid.
Zowel
de landbouwsector zelf als de Nederlandse en Europese
overheden hebben hierin een rol te vervullen. Ook
de consument kan een bijdrage leveren aan noodzakelijke
veranderingen.
De
omslag naar een duurzame energiehuishouding en een
verantwoord gebruik van fossiele brandstoffen gaat
gepaard met ingrijpende aanpassingsprocessen die veel
van alle betrokkenen vragen. Milieuproblemen mogen
niet worden afgewenteld op andere landen en volgende
generaties. Spoedige inwerkingtreding van het internationale
biodiversiteitsverdrag is gewenst.
Ten
behoeve van VN-conferentie over duurzame ontwikkeling
bereidt de regering een nationale strategie voor.
Het akkoord dat deze zomer in Bonn is gesloten vormt
een doorbraak voor het internationale klimaatbeleid.
Goedkeuring van het Kyoto-protocol in 2002 is van
vitaal belang om de uitstoot van broeikasgassen wereldwijd
terug te dringen.
In
ons land hechten wij steeds meer waarde aan de kwaliteit
van de ruimte. Om de schaarse ruimte goed te benutten
kiest de regering voor intensief en meervoudig gebruik
en, waar nodig, herinrichting van gebieden. De uitwerking
van de nota ruimtelijke ordening zal u rond de jaarwisseling
bereiken, evenals het ontwerp voor een nieuwe wet
op de ruimtelijke ordening.
Behoud
en goed beheer van de natuur zijn van toenemend belang.
Daarom krijgt de ecologische hoofdstructuur een extra
impuls.
Een
voldoende aanbod van woningen voor alle inkomensgroepen
en soorten huishoudens is noodzakelijk. Binnenkort
zal de regering voorstellen doen om de productie van
nieuwbouw op te voeren. In het komende jaar wordt
u een wetsvoorstel aangeboden teneinde de betrokkenheid
van de burgers bij hun woonsituatie te vergroten.
Vrijwilligerswerk
en mantelzorg zijn in onze samenleving van onschatbare
waarde. Voor de ondersteuning van activiteiten op
dit gebied stelt de regering aanvullende middelen
ter beschikking.
Sport
en beweging dragen bij aan gezondheid en vermindering
van ziekteverzuim. Nog te vaak volgt op ziekte een
langdurige uitschakeling uit het arbeidsproces. Zowel
om sociale als om economische redenen dient het beroep
op de WAO te worden verminderd.
Er
moeten meer kansen worden geschapen en benut om aan
het werk te blijven of weer aan het arbeidsproces
deel te nemen, uitgaande van wat mensen wél
kunnen. Na ontvangst van het advies van de Sociaal-Economische
Raad over de aanbeveling van de commissie-Donner zal
de regering met spoed voorstellen tot wetswijziging
voorbereiden.
Steeds
meer vrouwen en mannen combineren arbeid met zorgtaken.
De wet arbeid en zorg, die volgend jaar van kracht
wordt, vergroot daartoe de mogelijkheid, onder meer
door invoering van betaald kortdurend zorgverlof en
betaald adoptieverlof. De capaciteit van de kinderopvang
wordt verder uitgebreid.
De
sociaal-economische positie van etnische minderheden
in ons land is de afgelopen jaren versterkt, al is
er nog veel verbetering nodig. Nieuwe migranten worden
intensief begeleid bij hun verplichte inburgering.
Om het integratieproces te bevorderen van hen die
al langer in Nederland verblijven, maakt de overheid
op ruime schaal inburgeringsprogramma's mogelijk.
Deelname
daaraan is essentieel om een plaats in onze samenleving
te vervullen. Initiatieven vanuit het bedrijfsleven
om werk en inburgering te combineren blijken van grote
waarde te zijn.
Eerder
dit jaar is de nieuwe vreemdelingenwet in werking
getreden. Door de vereenvoudiging van procedures verkrijgen
vreemdelingen eerder dan voorheen duidelijkheid over
de vraag of zij tot ons land kunnen worden toegelaten.
Alleenstaanden minderjarige asielzoekers zullen sneller
weten of hun verblijf in speciale opvang gericht wordt
op integratie of op terugkeer. Vreemdelingen die hier
niet mogen blijven, zullen ons land tijdig moeten
verlaten.
Komend
jaar zijn er verkiezingen voor de gemeenteraden en
de Tweede Kamer. De regering acht het van groot belang
dat zo veel mogelijk kiezers van hun stemrecht gebruikmaken.
Een vitale democratie is gebaat bij actieve participatie
van burgers. Het raadgevend referendum biedt daartoe
vanaf 1 januari nieuwe mogelijkheden.
Betrokkenheid
van de burger wordt verder bevorderd door modernisering
van overheidscommunicatie en van toegang tot informatie.
Daartoe zijn voorstellen tot nieuw beleid en aanpassing
van de Grondwet in voorbereiding.
De
Nederlandse Antillen werken met hulp van het Internationaal
Monetair Fonds aan een duurzaam herstel van de sociaal-economische
situatie. Nederland draagt daaraan actief bij.
Op
Aruba vraagt een evenwichtige ontwikkeling van de
overheidsfinanciën voortdurende aandacht.
Met
voldoening kijken wij terug op het huwelijk van Prins
Constantijn met Laurentien Brinkhorst eerder dit jaar.
Het voorgenomen huwelijk van Prins Willem-Alexander
en Máxima Zorreguieta op 2 februari 2002 vervult
ons met vreugde. Samen bereiden zij zich intensief
voor op hun toekomst.
Het
is van groot belang dat Europese besluiten democratisch
worden gecontroleerd en dat de burger zich herkent
en thuis voelt in Europa.
De
regering hecht zeer aan een spoedige goedkeuring van
het Verdrag van Nice. Dat is essentieel voor de toetreding
van Midden- en Oost-Europese landen tot de Europese
Unie.
De
uitbreiding zal gunstig zijn voor de stabiliteit en
de veiligheid van Europa en voor het welzijn van de
burgers.
Om
de Europese Unie te ontwikkelen tot een van de meest
concurrerende en dynamische regio's ter wereld is
voortzetting van de economische integratie vereist.
Gezamenlijk werken wij aan doelstellingen die mensen
werkelijk raken: vrede en veiligheid, werkgelegenheid
en sociale rechtvaardigheid, voedselveiligheid, een
gezonde leefomgeving en de strijd tegen criminaliteit
en terrorisme. Op al deze terreinen kan en moet Europa
een krachtige partner in de wereld zijn.
Toenemende
globalisering brengt velen in de wereld meer welvaart.
Tegelijkertijd missen nog steeds grote groepen mensen
in vooral de armste landen, met name in Afrika, de
aansluiting bij deze ontwikkeling. Voor een meer rechtvaardige
verdeling van de welvaart is financiële hulp
aan ontwikkelingslanden noodzakelijk maar niet voldoende.
Samenhangende inspanningen zijn nodig op alle beleidsterreinen,
in het bijzonder de armoedebestrijding, de gezondheidszorg
en de bevordering van de wereldhandel.
Internationale
samenwerking staat onder druk. Hervorming en versterking
van de Verenigde Naties, het Internationaal Monetair
Fonds, de Wereldbank en de Wereldhandelsorganisatie
moeten hierop het antwoord zijn. Alle landen behoren
te investeren in internationale samenwerking en afspraken
na te komen. Het bedrijfsleven kan hieraan bijdragen
door maatschappelijk verantwoord te ondernemen. De
regering zal blijven opkomen voor mensen die onvoldoende
kunnen delen in de kansen die globalisering biedt.
Meer
dan 1500 Nederlandse militairen nemen thans deel aan
internationale crisisbeheersingsoperaties, vaak onder
moeilijke omstandigheden. Eerder dit jaar hebben onze
blauwhelmen een waardevolle bijdrage geleverd aan
de bevordering van vrede en stabiliteit in Ethiopië
en Eritrea. Momenteel zet een Nederlandse compagnie
zich samen met partners in voor handhaving van de
vrede in een multi-etnisch Macedonië.
Er
wordt verder gewerkt aan een vergroting van de paraatheid,
flexibiliteit en snelle inzetbaarheid van de krijgsmacht.
Nederland draagt bij aan de versterking van het vermogen
tot crisisbeheersing binnen het gezamenlijke kader
van de NAVO en de Europese Unie. Een politiek krachtiger
Europa met meer directe verantwoordelijkheid voor
vrede en veiligheid zal beter kunnen bijdragen aan
het voorkomen en oplossen van conflicten in de wereld.
Het
schenden van mensenrechten mag niet onbestraft blijven.
Het Joegoslavië-tribunaal en het internationaal
strafhof, dat zich naar verwachting al komend jaar
in Den Haag zal vestigen, zijn van grote betekenis
voor de internationale rechtsorde.
De
regering is diep bezorgd over de voortdurende geweldspiraal
in het Palestijns-Israëlische conflict. Zonder
intensieve betrokkenheid van de internationale gemeenschap
zullen partijen niet tot elkaar komen. Tezamen met
onze Europese partners en de Verenigde Staten zet
Nederland zich in voor een hervatting van het vredesproces
in het Midden-Oosten.
De
samenwerking met Indonesië is gericht op stabiliteit
en sociaal-economisch herstel. De regering draagt
actief bij aan de inspanningen van de internationale
gemeenschap bij de wederopbouw van de Molukken. Nederland
verleent gaarne ondersteuning bij de verdere opbouw
van de rechtsstaat en goed bestuur in de archipel.
De
dramatische gebeurtenissen in de Verenigde Staten
doordringen ons allen van de noodzaak tot nauwe internationale
samenwerking ter verdediging van onze fundamentele
waarden van vrijheid, democratie en rechtvaardigheid.
Leden
van de Staten-Generaal,
De
sociale, economische en financiële fundamenten
van ons land zijn de afgelopen jaren verstevigd. Zeer
velen hebben daaraan bijgedragen. De weerbaarheid
van veel mensen is groter geworden. Investeringen
in de kwaliteit van onze samenleving leiden tot zichtbare
resultaten. Er moet echter nog veel gebeuren.
In
hoog tempo voltrekken zich nieuwe ontwikkelingen die
om tijdige en adequate antwoorden vragen, ook in Europees
en internationaal verband. Dit vergt een groot aanpassingsvermogen
en krachtige inspanningen van burgers, overheid en
bedrijfsleven, zeker nu de economische vooruitzichten
minder gunstig zijn. Voorop staat de noodzaak van
verantwoord evenwicht: tussen economische dynamiek
en sociale rechtvaardigheid, tussen individuele ontplooiing
en wederzijdse verantwoordelijkheid. Met de betrokkenheid
en de bijdragen van allen kunnen wij met succes voortbouwen
aan onze gezamenlijke toekomst. Regering en volksvertegenwoordiging
hebben hierbij een bijzondere opdracht.
Van
harte spreek ik de wens uit dat u uw verantwoordelijke
taken met toewijding en grote inzet zult vervullen,
in het vertrouwen dat velen met mij u wijsheid toewensen
en om zegen voor u bidden.
Terug
naar Begroting 2002
|