Publicatiedatum: 4-3-2002

DE GESTOORDE BAAS

Ieder mens heeft kleine afwijkingen; een soort van prettig gestoordheid waar hijzelf en zijn omgeving niet al teveel last van heeft. Ik bedoel, de man die net een keertje te vaak naar complimenten vist, de vrouw die om het minste of geringste gaat huilen of een type die altijd het hardst om zichzelf moet lachen. Ook heb je managers die wartal uitslaan om interessant en ongrijpbaar te lijken, werknemers die willen opvallen door consequent te laat te komen of teamleden die tijdens vergaderingen irritant met hun mobieltje spelen. Ik kan u verzekeren: deze gewone doorsnee mafkezen zullen het niet ver brengen. Want, Gronings onderzoek toont aan dat vooral ernstig gestoorde mensen carrière weten te maken. Nee, ik bedoel u niet persoonlijk; tenminste niet als u vriendelijk, complimenteus, ondersteunend en constructief kritisch bent in het contact met uw ondergeschikten.

Ik heb het over al die bazen die de weg omhoog met gemak hebben gevonden omdat zij door hun autoritaire wellust, verbaal geweld en subtiele minachting iedereen schrik aanjagen. Zo iemand is Henk. Als topman van een lijmfabriek mag hij, tijdens het werkoverleg, graag vertellen hoe belangrijk het is dat zowel de voormannen als ook de mensen op de werkvloer hun eigen verantwoordelijk nemen. Maar, in de praktijk ontsteekt hij in woede als blijkt dat er beslissingen worden genomen die niet uit zijn koker komen. Daar zou nog mee te leven zijn als zijn beleid helder en éénduidig was. Feit is, echter, dat hij grossiert in tegenstrijdige boodschappen, onzinnige opdrachten en wisselende stemmingen. Zo kan hij de ene dag vol vuur beweren dat alle nieuwe klanten na een maand gebeld moeten worden of ze tevreden zijn, om de volgende dag even overtuigd te zeggen dat hij gisteren een grapje maakte; en voegt daar vervolgens aan toe: 'wat ben ik teleurgesteld dat iedereen zo kritiekloos met alle winden meewaait.' De constante en algehele verwarring die ontstaat is nu juist waar dit soort ellendelingen op uit zijn. Door mensen onzeker, gefrustreerd en machteloos te maken, kom je altijd als overwinnaar uit de strijd. Wat daar zo leuk aan is? Kent u dat niet? De kick van de vernedering? Wat zegt u? Of de lijmfabriek van Henk winst maakt? Nee. Maar, dat kan hem niks schelen. De rotzooi die hij maakt schuift hij moeiteloos in de schoenen van zijn domme medewerkers om zich vervolgens te verschuilen achter zijn titel van 'interim-manager'. En door te imponeren praat hij zichzelf een ander bedrijf binnen omdat niemand hem durft te weigeren.

Psychologisch gezien is er tegen dit soort lieden geen kruit gewassen. En zelfkritiek is een begrip die ze niet kennen. Troost kan ik de vele slachtoffers wél bieden: gestoorde bazen zijn voor andere leiders een schitterend voorbeeld van hoe-het-niet-moet; als zij het zinkend schip verlaten hebben, blijken de drenkelingen soldairder dan ooit. En als de gek is uitgeraasd, eindigt hij zijn leven in trieste eenzaamheid.

© 1996-2002 Dagblad De Telegraaf en Jeffrey Wijnberg
Alle rechten voorbehouden