Publicatiedatum: 21-1-2002

HOLLANDSE KRENTERIGHEID

Van de beruchte Hollandse krenterigheid lijkt vandaag de dag weinig overgebleven. We eten massaal buiten de deur, de vakantiebestemmingen worden steeds luxueuzer en Sinterklaas heeft de Kerstman nodig om het geweld aan cadeaus de baas te zijn. Maar, het strooien met geld is slechts een zeer oppervlakkig en tijdelijk verschijnsel. Het spaarzame karakter van de Nederlander is in wezen onveranderd gebleven. Wie oog heeft voor het psychologisch milieu waar we in leven, weet wat ik bedoel. Complimenten geven, bijvoorbeeld, is voor menigeen nog steeds hetzelfde als wanneer een vrouw moet bevallen van een kind in stuitligging: je wilt de baby er wel uitgooien, maar er moet een dokter met trekhaak aan te pas komen om de geboorte te laten slagen. Gelukkig heeft de Nederlandse taal het krachteloze woord 'leuk' voortgebracht. Zo kunnen we onze medemens iets aardigs toebedelen zonder dat hij ook maar het flauwste benul heeft waar het eigenlijk over gaat. Want, een uitspraak als 'wat kan je leuk koken' kan net zo goed betekenen dat de kok er een potje van maakt.

Volgens de beroemde psychiater Sigmund Freud is de Nederlander het schoolvoorbeeld van het 'anale type'. Simpel gesteld: wie op jonge leeftijd geen goede zindelijkheidstraining heeft gehad en zijn ontlasting niet durft af te staan wordt ook als volwassene een billenknijper. Jong geleerd, oud gedaan. Dat Freud gelijk heeft, zien we terug in de moeite die wij hebben om anderen het succes te gunnen. Gelijk denk ik aan het vertrek van Louis van Gaal: jaren lang heeft hij heel voetbalminnend Nederland getrakteerd op prachtige wedstrijden en boeiende interviews, maar hij hoeft maar één minder jaar te hebben en hij wordt gelijk als volledig incompetent afgeserveerd. De Hollandse zuinigheid is in feite synoniem met afgunst. Bijzondere mensen zoals Johan Cruijff, Paul Verhoeven of Linda de Mol worden zo weggehoond dat zij hun heil in het buitenland zoeken. En dat tijdens de Duitse bezetting zoveel 'goede mensen' zijn verraden, verbaast mij niets. Het was de simpelste manier om van onze talenten af te komen. Wat mij ook in het geheel niet verwondert, is het grote aantal mensen dat psychisch afhaakt op de werkvloer. Mijn patiënten klagen steen en been over de subtiele pesterijen van collega's die hun eigen onvermogen proberen te verbloemen door anderen naar beneden te halen. En leidinggevenden besteden alleen maar aandacht aan het personeel als er weer eens iets fout is gegaan. Toen mij zoon onlangs protesteerde omdat hij voor een foutloos proefwerk geen 10 maar een 8 kreeg, lachte de leraar smalend en zei: 'voor een gefrustreerd mens blijft altijd wat te wensen over'.

Ik ben er trots op om voor een krant te schrijven die zich niet voor kwaliteitskrant hoeft uit te geven om het toch te zijn. Maar, ik moet voorzichtig zijn: wie zich in Nederland al te enthousiast uitlaat over zijn eigen winkel, trekt mensen aan die de ruiten ingooien.

© 1996-2002 Dagblad De Telegraaf en Jeffrey Wijnberg
Alle rechten voorbehouden