Publicatiedatum: 03-09-2001

AAPRITUELEN

De wedstrijden van ons nationaal voetbalelftal zijn goed aan mij besteed. Als privé-persoon ben ik, gelijk ieder andere fanatieke supporter, door het dolle heen als Oranje wint en tegen het depressieve aan als ze verliezen. Als psycholoog kom ik ook altijd ruimschoots aan mijn trekken. Is het niet vanwege de mentale oorlogsvoering vooraf, dan is het wel door de onnavolgbare commentaren achteraf. Is het niet vanwege de Nederlandse 'penalty-angst', dan is het wel door de prachtige woede-uitbarstingen van Louis van Gaal; deze man verdient overigens alleen al een lintje omdat hij 'domme, suggestieve vragen' van de pers niet duldt. Wat mij de laatste tijd in het bijzonder fascineert, zijn de aaprituelen op het veld. Blijkbaar brengt de combinatie van groen, geurend gras, de strijd om eer/geld/winst en de aanmoedigingen van een uitzinnige menigte, de oermens in de 22 spelers naar boven. En dan bedoel ik niet eens het herhaaldelijk spugen op de grasmat gelijk plassende hondjes die hun territorium afbakenen.

Nee, ik denk in eerste instantie aan de spelers die, voordat de wedstrijd begonnen is, elkaar oppeppen door schouderduwen, 'high fives', en de sprong-omhoog-met-de-borstkassen-tegen-elkaar. De mannelijke agressie wordt spelenderwijs aangewakkerd door de botsing tussen spierbundels op waarde te toetsen. Eénmaal begonnen is het voor de spelers van belang om zo snel mogelijk een paar grove overtredingen te maken. Hierdoor weet de tegenstander dat hij niet met watjes van doen heeft en kan tegelijkertijd worden bepaald hoeveel de scheidsrechter (vader-aap) aan agressie zal toelaten. Voor de scheidsrechter is het daarom zaak om ook gelijk zijn stempel op de wedstrijd te drukken. Wil hij de excessen in de hand houden, dan is strak fluiten, een paar vlot gegeven gele kaarten en een strenge blik het autoritaire visitekaartje dat hij zal moeten afgeven. Een echte mannelijke mens-aap laat zich door vader-aap natuurlijk niet zonder meer terechtwijzen. Daarom zal hij bij elke grove overtreding onmiddellijk een toneelstukje opvoeren van diepe verontwaardiging, ook al weet hij dondersgoed dat zijn protesten onzinnig en ineffectief zijn. De leukste aapritueel is tegenwoordig het uittrekken van de shirt na het scoren van een doelpunt. Lange tijd was dit verboden door de Internationale Voetbalbond (FIFA), maar kennelijk hebben zij ingezien dat het beter is de oersappen de vrije loop te laten. De Duitse psycholoog Konrad Sprai zegt over de spontane striptease: "Wie scoort, wil in alle poriën van zijn lijf de zoete geur van de overwinning proeven en tegelijkertijd deze op intieme wijze met het publiek delen; het is hetzelfde ritueel als de Romeinse gladiatoren lieten zien door hun harnas af te gooien als de vijand was verslagen."

Zelf denk ik dat het ontblote bovenlijf symbool staat voor de spontane beleving van onkwetsbaarheid, zo van: 'zelfs zonder wapenuitrusting ben ik onoverwinnelijk'. Het enige wat nog ontbreekt, is het tromgeroffel van beide vuisten op de borstkas liefst met bijbehorende oerwoudgeluiden. Nu nog sexy cheerleaders langs de kant en de mannetjes-apen zijn helemaal niet meer te houden.

© 1996-2002 Dagblad De Telegraaf en Jeffrey Wijnberg
Alle rechten voorbehouden