Publicatiedatum: 18-12-2000

Ik heb gelijk

De uitslag van de Amerikaanse verkiezingen zal nog lang de gemoederen bezig houden. Immers, de democratie schrijft voor dat het volk de president kiest, maar in feite hebben nu de advocaten het pleit beslecht. Verbazen doet mij dit allerminst. In een land waar iedereen elkaar voor het minste of geringste kan aanklagen, zijn het tegenwoordig de advocaten die de macht hebben. Neem de Amerikaan die een schadevergoeding van twee miljoen dollar kreeg vanwege bewezen nalatigheid van de hotelier. Op het toilet was de wc-rolhouder van de muur afgevallen terwijl hij het papier naar zich toe trok; hij klapte naar voren met zijn hoofd op de tegelvloer en beet zijn tong in tweeën. De groet 'see you' (tot ziens) wordt in de VS steeds vaker aangevuld met 'see you in court.'

Dat dit geen grapje is, bewijst de toename van tv-programma's waarin klagers, advocaten en rechters een hoofdrol spelen. Wie de moralistische 'Judge Judy' te Amerikaans vindt, kan altijd overschakelen naar de rijdende rechter van de NCRV. Het advocaten-geweld is een direct gevolg van maatschappelijke ontwikkelingen. Het heeft te maken met de snel gestegen welvaart in de westerse wereld. Mensen hebben tegenwoordig niet alleen veel geld om dure advocaten te betalen, zij zien ook dat er bij de tegenpartij veel te halen valt. Daarover weet de tabaksindustrie mee te praten. Bovendien leven we nu in een tijd die een logisch vervolg is op 'de assertiviteits-beweging' (voor je rechten opkomen); een stroming die in de jaren zeventig als ondersteuning van het individualisme (IK ben er ook nog) kennelijk niet te stuiten is. Gelijk hébben is niet genoeg. De nieuwste uitdaging is om je gelijk te halen. Psychologisch gezien sluit hier de zogenoemde zondebokken-cultuur naadloos op aan. De verliezer heeft zijn tegenslag niet aan zichzelf te wijten, maar kan zichzelf schoonpraten door aan te tonen dat hij slachtoffer is. Wie in de problemen zit, zal daarom niet worden uitgelachen als hij de overheid, de medische stand, de (mannen)maatschappij, het systeem, de media of de stembiljetten schuldig kan verklaren. Het is ironisch om te bedenken dat in een land waar 'de eigen verantwoordelijkheid' zo hoog in het vaandel staat, het vinger-wijzen zo populair is geworden.

Niet te verwaarlozen is ook de rationele koers die onze samenleving vaart. Geloof, gevoel en inhoudelijke kwaliteit verliezen terrein ten opzichte van koele wetenschap, verbale handigheid en stijl. Aan elke zaak zitten twee kanten. Maar wie op basis van argumenten, verdachtmaking en 'marketing' het beste weet te overtuigen, heeft het gelijk aan zijn kant. Het recht heeft gezegevierd. George Bush is president door de basis-ingrediënten van goede advocatuur: het grote geld, het zwartmaken van de tegenstander en een briljante presentatie.

© 1996-2002 Dagblad De Telegraaf en Jeffrey Wijnberg
Alle rechten voorbehouden