|
Publicatiedatum:
05-06-2000
PVT
maakt zelfverzekerd
U
kent dat wel; tijdens een toneelvoorstelling op school
verhaspelt uw kind stotterend de zo braaf uit het hoofd
geleerde tekst en het voelt alsof uzelf de blunder van
de eeuw maakt; de nieuwslezer kijkt in de verkeerde
camera, schiet zenuwachtig in de lach en het is alsof
uzelf in de war raakt. Plaatsvervangende schaamte (PVS)
geeft buikkrampen voor eenieder die gezegend is met
een goed ontwikkeld sociaal bewustzijn. Vrouwen hebben
vooral last van PVS als hun man, ongeschoren en met
zijn sigaar nog in de mond, op een drukbezocht terras
gevatte opmerkingen probeert te maken tegen de serveerster;
of als hij bij het grasmaaien met half afgezakte broek
zo hard en vals zingt dat de hele buurt kan meegenieten.
Wie verkering heeft met een zielig figuur of werkt bij
een sukkelend bedrijf, kan overvallen worden door zelftwijfel,
somberheid en geestelijke impotentie. Het goede nieuws
is dat het omgekeerde ook waar is: wie zijn geld zet
op een winnaar, trakteert zijn gevoelsleven op plaatsvervangende
trots (PVT).
Onder
moderne vrouwen is het taboe zich te beroepen op het
zijn van 'de vrouw van', maar neem van mij aan dat de
echtgenote van Cruyff haar eigenwaarde voor een wezenlijk
deel ontleent aan zijn succes. Ook wordt er vaak laagdunkend
gesproken over ouders die via (de prestaties van) hun
kinderen leven of over tieners die hun levensgeluk laten
leiden door de heldendaden van hun favoriete popgroep.
Maar in wezen is PVT, dat in het Engels wordt aangeduid
als vicariously living, de perfecte manier om zelfverzekerd
door het leven te gaan zonder speciale talenten te bezitten.
Janneke wordt achter haar rug door de familie bekritiseerd
omdat zij niets met haar opleiding als kapster heeft
gedaan, vele uren doorbrengt op de golfbaan of zich
als taxichauffeur laat gebruiken door de kinderen. Die
kritiek is typerend voor de uitsloverige doe-het-zelver:
het enige succes dat telt is het succes wat je zelf
geboekt hebt. Persoonlijk kan ik er echt van genieten
als Janneke vol trots vertelt over haar oudste zoon
Hans, die op 15-jarige leeftijd pianostukken van Beethoven
kan spelen, en over haar man die naam maakt met de beste
frietkraam van Zwolle.
Patiënten
die bij mij op het spreekuur komen en zich minderwaardig
voelen omdat zij geen klinkende successen behalen, raad
ik dikwijls PVT aan: zoek vrienden of kijk naar mensen
die wel presteren en het leven wordt een stuk vrolijker.
Voorwaarde is wel dat je zonder afgunst en met overgave
de winnaars kunt bewonderen. Als FC Groningen dit jaar
naar de eredivisie promoveert, dan zal mijn fysiotherapeut
verbaasd staan hoe rechtop ik kan lopen. En als het
Nederlands elftal het presteert Europees kampioen te
worden, dan voorspel ik u dat onze economie beter draait
dan ooit tevoren. Wie applaudisseert voor de helden,
wordt zelf een dapper mens.
©
1996-2002 Dagblad De Telegraaf en Jeffrey Wijnberg
Alle rechten voorbehouden
|
