Publicatiedatum: 20-03-2000

Het Peper-syndroom

Waarom rouwt niemand om het vertrek van Bram Peper? Het antwoord is even simpel als raadselachtig. Peper wordt door weinigen aardig gevonden. Sommigen beweren dat het aftreden van Peper het gevolg is van typisch Nederlandse kleingeestigheid: net zo lang (financiële) spijkers op laag water zoeken, totdat je iemand pootje kan lichten. Anderen zeggen dat Peper gewoon een dief is die op heterdaad is betrapt. De waarheid is anders. Bram Peper is een bekwaam bestuurder, een hoog begaafd en bevlogen politicus, maar een man met een ernstig gebrek aan emotionele intelligentie.

Ook mijn oom Leo leed aan het Peper-syndroom. Als beste van zijn klas ging hij wis- en natuurkunde studeren. Hij richtte op jonge leeftijd een wetenschappelijke uitgeverij op. Hij was zo succesvol dat hij zijn bedrijf met grote winst kon verkopen en aanbleef als vice-president van de nieuwe firma. Maar al vrij snel voelde hij zich 'genoodzaakt' te vertrekken. De directie beschuldigde hem ervan dat hij dure encyclopedieën weggaf aan familieleden en in privé-tijd gebruik maakte van de bedrijfschauffeur. Beide aantijgingen stoelde op waarheid, maar in werkelijkheid hadden ze eindelijk een stok gevonden om de hond te slaan. Oom Leo was een man die door hard werken zich bijzonder verdienstelijk had gemaakt. Maar tegen anderen was hij neerbuigend en betweterig. Dat mensen hem nodig hadden was voor Leo een vanzelfsprekendheid. Hij had de kennis, de originele ideeën en 'nuttige' contacten. Leo zelf had niemand nodig. En mensen die zich inschikkelijk en afhankelijk opstelden, beschouwde hij in feite als minderwaardig. In zijn opvatting was een man pas een echte man als hij anderen kon regeren. Door zijn minachting kweekte hij stille vijanden die hem onderuit haalden toen ze de kans kregen.

Het komt vaak voor dat mensen zoals Leo en Bram in hun vroegste jeugd effectief zijn verwaarloosd. Emotioneel koele ouders kweken een kind dat van binnen kwetsbaar blijft en zich naar buiten onkwetsbaar toont. Die onkwetsbaarheid wordt door anderen ervaren als arrogantie. En dat is het ook. Maar in wezen is de arrogantie slechts een houding om de (verdrongen) behoefte aan genegenheid niet te voelen. Iemand die zo in elkaar steekt, laat zich niet afwijzen. Die houdt de eer aan zichzelf en vecht zich als een leeuw een weg terug. Dat gevecht is pure noodzaak: door de vijand te wreken kan het gevoel van eigenwaarde staande worden gehouden. De tragiek blijft, want de strijd levert niet de (ouderlijke) erkenning op waar hij ten diepste naar verlangt. Erger nog, het emotionele isolement wordt alleen maar versterkt.

© 1996-2002 Dagblad De Telegraaf en Jeffrey Wijnberg
Alle rechten voorbehouden