Oplossingen zijn zelden perfect. Sterker nog, oplossingen hebben de neiging op weer nieuwe ingewikkelde problemen te veroorzaken. Zo is het mooi dat we in Nederland een wet gelijke behandeling hebben.

Maar, deze wet staat soms haaks op de grondwet die iedereen vrijheid van meningsuiting garandeert. En zo dacht iedereen dat, door het openstellen van het burgerhuwelijk voor iedereen, een mooie oplossing was gevonden voor homoseksuelen die zich door de oude wet gediscrimineerd voelden. Probleem is nu dat er wet gewetensbezwaren bestaat waarop ambtenaren zich kunnen beroepen als een diensthandeling in strijd is met hun geloofsovertuiging.

En de rechter heeft bepaald dat een ambtenaar van de burgerlijke stand een burgerhuwelijk voor homoseksuelen mag weigeren. Zo bekeken mag diezelfde ambtenaar ook een huwelijk weigeren van een stel waarvan de vrouw, bijvoorbeeld, al zwanger is. En dat riekt niet alleen naar discriminatie, maar naar simpele werkweigering.

uit De Telegraaf van 16 maart 2002

Amtenaar mag sluiten
homohuwelijk weigeren

door Bart Olmer

LEEUWARDEN - Trouwambtenaren mogen weigeren om homoparen in het huwelijk te verbinden. Dit blijkt uit een gisteren gedane uitspraak van de commissie Gelijke Behandeling in Utrecht.

De commissie oordeelt dat gemeenten ambtenaren niet mogen ontslaan als die homohuwelijken weigeren te voltrekken op grond van hun gewetensbezwaren.

De gemeente Leeuwarden weigerde onlangs het contract te verlengen van buitengewoon-ambtenaar van de burgerlijke stand Nynke Eringa-Boomgaardt uit Leeuwarden, die homohuwelijken niet kan rijmen met haar geloofsopvattingen. Zij ging, bijgestaan door de Rotterdamse advocaat Sietse Voogt, hiertegen in beroep bij de commissie, omdat ze zich gediscrimineerd voelde.

De commissie zegt dat het ontslag van de Friezin strijdig is met de wet Gelijke Behandeling. De gemeente had volgens de commissie voldoende ambtenaren, die wél homohuwelijken wilden voltrekken.

Artikel 1
De uitspraak is een groot succes voor orthodox-christelijke ambtenaren van de burgerlijke stand die geloofsproblemen hebben met homohuwelijken.

Landelijke COC-voorzitter Henk Beerten is 'verbijsterd' over de uitspraak. Volgens hem heeft de commissie ten onrechte de gewetensbezwaren van ambtenaren zwaarder laten wegen dan het verbod op discriminatie, zoals vastgelegd in artikel 1 van de grondwet. "De Grondwet laat niet toe dat ambtenaren het recht hebben om te weigeren paren van hetzelfde geslacht te trouwen", aldus de COC-voorzitter.

De commissie stelt evenwel dat gemeenten ambtenaren moeten zoeken die geen bezwaren hebben, als één van hen dit wel heeft. Binnen de gemeente moeten pragmatische oplossingen worden gezocht voor dergelijk gewetenskwesties.

Het COC vraagt zich af of een gewetensbezwaarde zich 'ook kan beroepen op de islam, etnische samenstelling of politieke voorkeur'. "De landelijke politiek moet hierover beslissen. Een beroep op het geweten van de ene burger mag niet leiden tot discriminatie van de andere burger."

In een brief aan staatssecretaris Ella Kalsbeek van justitie vraagt het COC opheldering over de criteria waarop beroep kan worden gedaan op gewetensbezwaren tegen homohuwelijken.

Uitgelokt
De Friese trouwambtenaar Eringa-Boomgaardt, die tweemaal weigerde een homohuwelijk te sluiten, moest het veld ruimen van het college nadat zij weigerde een verklaring van de gemeente te ondertekenen, waarin zij moest beloven in de toekomst ook homohuwelijken af te sluiten, evenals partnerregistraties van mensen van hetzelfde geslacht.

De zaak was bewust uitgelokt door een homostel, dat prima wist dat de gewraakte ambtenaar in 1986 was benoemd als opvolgster van een trouwambtenaar die het orthodox-christelijke volksdeel vertegenwoordigde.

De gewraakte ambtenaar, lid van de Nederlands Hervormde Kerk, sloot 60 huwelijken per jaar. De gemeente Leeuwarden stelde tijdens de behandeling van de commissie gelijke behandeling dat 'een ambt géén geweten heeft, de ambtenaar haar wettelijke taak had moeten uitvoeren en dat het huwelijk geen geloofskwestie is, maar een overheidshandeling'.

Staatssecretaris Kalsbeek is voorstander van pragmatische oplossingen. Als een ambtenaar weigert, kan een ander het huwelijk overnemen. "Maar die regeling is geen vrijbrief om een homohuwelijk te weigeren", aldus de gemeente. De commissie oordeelt echter dat ambtenaren die vrijheid wél hebben.