De houding en werkwijze van Louis van Gaal heeft bij mij altijd bewondering opgewekt. Voor mij is hij een man die recht door zee is, geen confrontaties schuwt en staat voor waarden als 'discipline', 'orde' en 'respect'.

In onze hedendaagse maatschappij, waar chaos, onverschilligheid en gemakzucht de boventoon voeren, is Louis als leider van het nationale voetbalelftal daarom geen overbodige luxe. Helaas is hij door spelers, pers en in mindere mate het voetbalminnend publiek weggepest. De enige schuld die hem treft is een gebrek aan tact en humor. Hij had met zijn werkwijze juist heel veel kunnen bereiken als hij tegenover iedereen een mildere toon had aangeslagen.

Je kunt het vergelijken met een 'strenge vader' die zijn kinderen meteen bij thuiskomst van school om de oren slaat dat zij hun kamers niet hebben opgeruimd. Vandaag de dag werkt dat domweg niet meer. Eerste even kletsen, lachen en een kopje thee drinken. En pas daarna weer serieus doen, geeft betere resultaten.

uit De Telegraaf-i van 1 december 2001

Alleen op de wereld

ZEIST - Het was een afscheid in stijl. Met een furieus en emotioneel betoog zegde Louis van Gaal gisteren het ambt van bondscoach vaarwel. De bewogen wijze waarop tekende hem: het was de man die niet met compromissen kon leven en die met luide stem probeerde zijn gehoor van zijn gelijk te overtuigen. Op dat vlak wrong hem ook de schoen.

Fotobijschrift: Van Gaal: "Na de evaluatie met de spelersgroep heb ik mijn conclusie getrokken." Foto: Hans van Tilburg

"Na de evaluatie met de spelersgroep heb ik mijn conclusie getrokken. Zij hadden een ander idee over professionele begeleiding dan ik. Ik wil elk toeval uitsluiten en geloof niet in een lossere aanpak, al werkt dat misschien eventjes op de korte termijn. Om tien procent extra uit een spelersgroep te halen, is mijn grootste kwaliteit. Maar ik had niet het idee dat het grootste deel van de selectie daarin meeging. Als het op een verhouding van 50-50 ligt, ben je al schoolmeester. Of beul. Maar ik wilde de ideale voetbalvoorwaarden creëren. De beleving; die moet je zelf opbrengen."

Daarmee kwam voor het eerst de ontstane kloof tussen spelers en ex-bondscoach openlijk uit de mond van Van Gaal. De Amsterdammer had na de uitschakeling tegen Ierland in Dublin al het gevoel dat hij er beter mee kon kappen. Een emotionele beslissing doordrukken, wilde hij toen niet. De evaluatie maakte vervolgens duidelijk, dat de gemiddelde profvoetballer van Oranje anders aankijkt tegen de ideale aanpak dan Van Gaal zelf. De meesten vonden, dat Van Gaal hen op de training over de kling joeg en ook buiten het voetbalveld te streng aanpakte. Frank de Boer nam het woord bezigheidstherapie als meer passende optie in de mond, zonder dat als zijn eigen mening te verkondigen. Met die visie van een groot deel der selectie doofde definitief het heilige vuur in de bevlogen trainer. "De drive en prikkel om door te gaan waren weg."

Louis van Gaal is van een uitstervend ras. Hij eist het uiterste van zichzelf en van anderen en draaft in zijn discipline dan weleens te ver door. Dat is niet meer van deze tijd, zo leert de Oranje-realiteit. De (voetbal)wereld is veranderd, de spelers zijn dat ook. Feitelijk wilde Louis van Gaal de wereld veranderen. Een mission impossible, waarvan hij nog altijd het onmogelijke niet in wil zien.

Het tragische is, dat Louis van Gaal altijd in zijn eigen grootheid is blijven geloven en dacht dat hij alles naar zijn hand kon blijven zetten. Bij Ajax lukte dat destijds en daar vestigde hij internationaal zijn naam. Hij kneedde een jonge en gretige selectie tot een perfecte machine. Daarna wilde hij het kunstje herhalen. Bij Barcelona ging dat niet als verwacht, bij Oranje bleek definitief dat hij zijn kunstje niet kon herhalen.

Dat de wereld veranderd is, gaf hij gisteren zelf ook aan. De kalender is nog voller geworden, de relatie werkgever/werknemer ingrijpend gewijzigd. Verder is Van Gaal, die dag in dag uit met spelers in de weer moet zijn, natuurlijk geen geboren bondscoach. Hij had erover nagedacht om zijn beleid bij te sturen, vertelde hij zelf. Maar dat kán hij niet eens. "Ik ben niet los en zal het nooit worden. Ik ben op en top professional. Soms moet je daarvoor alles opzij kunnen zetten."

Eigenlijk had hij zijn werk als technisch directeur door willen voeren tot juli 2002. Ook voor het Masterplan. "Sinds Rinus Michels en Bert van Lingen is er nooit meer wat gedaan aan visieontwikkeling." Nu handelt hij de lopende zaken af tot februari volgend jaar. Henk Kesler zei dat hij Van Gaal niet over zijn eigen graf heen wil laten regeren in Zeist. "Begrijpelijk, maar als hij mij had gekend had hij zich geen zorgen over de situatie hoeven maken." De directeur probeerde af en toe met wat kwinkslagen de spanning te breken, maar vond wat dat betreft geen gehoor. Van Gaal ging stoïcijns door en dempte slechts even zijn stem, toen de advocaat uit Enschede fluisterde dat hij wel erg luid praatte.

Van Gaal probeerde met zijn luide optreden het media-gehoor ('een min-min situatie') nog één keer te overtuigen van zijn gelijk. Hij sprak van een trieste en teleurstellende dag en wist dat de uitschakeling een stevig duitje in de zak had gedaan. "Anderhalf jaar geleden heb ik de eer en ambitie uitgesproken om wereldkampioen te worden. De twee evaluatiemomenten heb ík in het contract tot 2006 laten zetten, wetende dat het wel eens tegen kon vallen. Niemand hield er rekening mee dat we het eindtoernooi niet zouden halen. Op een WK de laatste acht halen luidde de doelstelling: daarin hebben WIJ gefaald."

Tekenend voor de benadering van Van Gaal was de anekdote, waar hij zelf mee aankwam. "Ik wilde dat de spelers voor een interland het Wilhelmus zongen. Dat tekent beleving, muziek kan ook ontroeren. Bovendien kun je zo een eenheid creëren, ook met het publiek. Ik heb het ze twee keer gevraagd, maar zoiets kun je niet blíjven herhalen."

Maar is zoiets nog van deze tijd? In Nederland zeker niet. Per SMS stelde de bondscoach in ruste zijn volledige selectie gisteren op de hoogte. Wrang: "Zeven hadden er al meteen gereageerd. Dat is een hoger gemiddelde dan toen ik ze opriep." Daarmee zei hij veel. Het is de grote vraag, of er op het wereldtoneel nog een podium te vinden is, waar Louis van Gaal nog uit de voeten kan. Waar ter wereld vind je nog een club waar gearriveerde spelers blind door het vuur gaan voor deze voetbal-wereldverbeteraar? Kennelijk wist hij dat zelf ook niet helemaal zeker. "Elders bondscoach worden, doe ik niet. Ik voorspel dat ik op verschillende lijstjes kom bij clubs. De vraag is of ik het dan doe. Het moet wel bij mij passen.. Ajax doe ik niet meer. Daar kan ik nooit meer aan het verwachtingspatroon voldoen. En bovendien kan en wil ik niet onder de huidige directie werken. Wordt het niets, dan trek ik mij terug in het Spaanse land. In Sitges."