Portugese eiland niet groter dan de provincie Utrecht, maar...

Madeira kost u zeker een week

door Nico van der Zwet Slotenmaker

MADEIRA - Kouder dan een graad of achttien wordt het nooit op Madeira. Tenminste, als je beneden blijft. Beneden in de hoofdstad Funchal. Natuurlijk zijn er nog wel een paar laag-bij-de-grondse plekken op het eiland, maar om die te bereiken zult u toch eerst omhoog moeten en dan pas weer omlaag. Drie van de vier toeristen beginnen daar niet aan. Nadat ze op het zeer krap bemeten landingsbaantje uit hun chartertoestel zijn gestapt vinden ze hun rit naar het hotel al avontuur genoeg en wensen geen hogere ogen te gooien.

Zo werden de toeristen vroeger de bergen opgedragen

Daar is wel wat voor te zeggen trouwens. Het wegennet op het zo'n twintig miljoen jaar geleden door vulkanische uitbarstingen ontstane eiland mag dan in de laatste jaren sterk zijn verbeterd, het is nog immer dermate nauw en bochtig dat je niet direct van pleziervaart kunt spreken.

Daarbij komt dat de Madeiranen hun landgenoten in Portugal in ieder geval op één punt willen evenaren en zelfs voorbijstreven, en dat is in hun verkeersgedrag. Wat dodelijke ongevallen betreft scoren de Portugezen met gemak, met stip en met afstand de eerste plaats en ze doen er nog steeds van alles aan deze verheven positie hoe dan ook vast te houden.

Karig

En met sleden ging het weer bergaf.

U weet dat ik doorgaans vrij karig ben met het geven van stringente adviezen. U zoekt het maar uit. Als u echter op Madeira een auto huurt om op eigen houtje op verkenning te gaan bent u verkeerd bezig. Met een paar man een taxi huren is bovendien zeker niet duurder en anders stapt u in de bus voor een excursie.

Zo'n tochtje brengt mij via een kleine driehonderd haarspeldbochten naar de Pico do Arieiro, een bergpuist van 1810 meter waar zich desondanks toch nog een herbergier heeft weten te vestigen. Bij hem gaan we gauw schuilen en iets warms drinken, want voor iemand die een paar uur eerder bij 21 graden in hemdsmouwen is vertrokken komt de klap hard aan.

Dat is goed begrepen door een aantal neringdoenden die buiten gebreide truien, mutsen en vesten staan te verkopen en zich iedere dag van het jaar glunderend in de handen staan te wrijven om die stomme buitenlanders en hun onbegrip over temperaturen op grote hoogte. In de hal van de uitspanning staat een bejaarde dame tegen de muur geleund aan een stuk door ijsmutsen te haken die ze na voltooiing aan een kaal boompje hangt. Het is het enige gewas op deze hoogte.

Aanplant

Boven de 1400 meter wil de natuur hier geen boom of struik meer zien. Men heeft het wel geprobeerd met nieuwe aanplant, maar die liet al snel de kruin hangen. Ergens in deze vergetelheid woont nog wel iemand, een arts die hier zijn weekeinde doorbrengt. Hij heeft wel wat bomen rond zijn optrekje die echter dagelijks verzorging behoeven.

Ieder hotel heeft bovenop wel een klein zwembadje met ruim uitzicht.

Met de Pico do Arieiro bent u er nog niet op Madeira, want als u de wandelschoenen aantrekt kunt u van hier in ruim drie uur naar de Pico do Facho kuieren die er nog vijftig meter bijdoet en geldt als het hoogste punt van het eiland. Een dagtochtje zeg maar.

Zo moet u ook rekenen op Madeira. Weliswaar is het eiland niet groter dan de provincie Utrecht, maar je rijdt er bepaald niet zomaar even doorheen. Als u echt alles wilt zien heeft u een week nodig. Tijd om aan het strand te liggen schiet er dan bij in en dat komt goed uit, want Madeira heeft geen strand, een paar kleine stukjes lavazand daargelaten.

Voor hen die toch absoluut kopje onder willen is er tegenwoordig het Lido, een multifunctioneel zwembadcomplex aan zee dat goede zwemmers ook de gelegenheid biedt de echte branding te trotseren. En wie toch echt ouderwets wil pootjebaden moet naar het eilandje Porto Santo afreizen. Anderhalf uur met de luchtkussenboot of nog veel korter per vliegtuig, een expeditie die trouwens niet goedkoop is.

Steegjes

Maar daar komt u niet voor naar Madeira. U komt voor de natuur, de bloemen, de wijn en het scharrelen door de nauwe en ingenieus bestrate steegjes van Funchal. Of in het binnenland naar de forellenkwekerij in Ribeiro Frio, de driehoekige huisjes in Santana en de rietvlechters van Camacha.

De forellenkwekerij in Ribeiro Frio

Laatstgenoemden hebben laatst in hun vrije tijd een heel vikingschip van stapel laten lopen. Op de wal gelukkig, want met al die oefeningen zal het wel slecht kunnen varen. Van de forellenvijver kan niet veel meer worden gezegd dan dat er een prachtige oude kroeg naast staat en van die driehoekige huisjes in Santana zult u op Madeira nog meer horen dan u misschien lief is. Het is de toeristische trekpleister nummer één en je moet er op een uiterst ongemakkelijke weg dus ook heen. Zelfs vroeger al was er zoveel belangstelling voor dat een familie die er drie naast elkaar beheerde ten einde raad raakte.

De driehoekige huisjes van Santana

Je kon geen huishoudelijke handeling meer verrichten laat staan een beweging in meer intiemer vlak of er stond wel een Amerikaan of een Hollander door je raampje te gluren. Hoorndol werden die brave landbouwers ervan. Dat begreep tenslotte ook de burgemeester die echter de geld in het laatje brengende toeristen ook niet kwijt wilde. Hij zorgde voor andere huisvesting en liet de huisjes aan de vreemdelingen. Een dwarse zoon liet zich echter niet verjagen. Hij bleef. Als ik naar binnen kijk nieuwsgierigheid is immers mijn beroep zie ik hem aan de tafel zijn krantje lezen. Hij kijkt niet op. Hij is er immers aan gewend.

Wandelen

In Funchal weergekeerd kan ik mijn jekkertje weer opbergen voor ik naar de haven wandel. Twee cruiseschepen vandaag. Een gemiddelde oogst. En dat gaat het hele jaar door. En altijd goed weer. Ook in de zomer komt het kwik nooit boven de 24 graden en dan komen er veel Portugezen van het vasteland die hun verschroeiende temperaturen thuis ontvluchten om ze aan ons over te laten.

Twee cruiseschepen met een ander pleziervaartuigje in het midden

Madeira kent alleen landschappelijk pieken en dalen. Verder regeert er de heerlijke middelmaat. Daar zal het gereedkomen van de veel langere nieuwe landingsbaan in 2000 niet veel aan veranderen. Dezelfde (soort) mensen zullen er altijd blijven komen. Voor de jeugd die niets voor wandelen voelt is Madeira gaan bestemming. Het is niet alleen strandloos, het telt ook geen campings. Europa ligt immers op duizend kilometer afstand en hoe kom je er met je caravan?

In Funchal is er altijd wel een (religieuze) optocht of een feest

Toch is er al 200 jaar toerisme op het eiland. Op de tegeltableaus (azulejos) in de Avenida Arriaga is nog te zien hoe de reizigers destijds in hangmatten de bergen werden opgedragen om er op een soort sleden weer af te dalen.

Ik heb er goed zicht op vanaf mijn favoriete bankje voor een van de vele botanische parkjes. Daar staan kennelijk ook een aantal gombomen, want alles kleeft hier.

Bedrijvigheid in de vismarkt

Je blijft er snel plakken.

Publicatiedatum = 9 januari 1999