Expo '98 in Portugal:
Timor komt, Indonesië blijft weg
door M. R. Ziegler
LISSABON - Bijna alle zeevarende naties, alsmede de meeste andere landen zijn van de partij tijdens de veelomvattende wereldtentoonstelling EXPO'98 over de oceanen en wereldzeëen vanaf 22 mei volgend jaar op het terrein van het Olivais Dock in Lissabon. Geen enkele voorgaande dergelijk mondiaal evenement heeft zoveel landen als ditmaal, 145 stuks, met succes weten te strikken.
Toch is er één vooraanstaand zeevarend land, namelijk Indonesië met ruim 3000 eilanden, dat er, uit politieke overwegingen, niet over peinst mee te doen. Want, en daar komt de aap uit de mouw, de architect Siza Vieira heeft een paviljoen ontworpen voor het rebellerende Oost-Timor, waarover Portugal en Indonesië nog steeds touwtrekken, een robbertje waarbij ook ons land nog zijdelings is betrokken. Het andere deel van Timor, het westen, behoorde vroeger tot het Nederlands koninkrijk.
Deze foto van het in aanbouw zijnde Paviljoen van de Oceanen toont duidelijk aan dat de EXPO'98 aan het ter pekke brede water van de Taag ligt. Naderhand, wanneer de EXPO ten einde is, wordt het gehele terrein een nieuwe luxueuze woon- (25.000 inwoners) en werk (18.000 banen) -wijk van Lissabon met een eigen spoorwegstation, theater, concertzaal, expositiehallen en sportaccommodaties.
De komst van het paviljoen werd door Nobelprijs-winnaar bisschop Ramos Horta, vertegenwoordiger van het Timorese verzet tegen Indonesië, aangekondigd. Hij zei erbij dat het paviljoen geen aggressieve, noch confronterende uitstraling zal krijgen, maar de zeden en tradities van het voor zelfstandigheid strijdende Timorese volk laat zien. Bovendien denkt hij dat het 320 m2 grote paviljoen zal kunnen blijven voortbestaan als 'Oost-Timor Centrum' in Portugal nadat de EXPO zal zijn gesloten.
"De aanwezigheid van Oost-Timor heeft de goedkeuring van het Portugese ministerie van Buitenlandse Zaken gekregen", aldus een EXPO-woordvoerder. "Officieel zijn niet wij de instantie om de deelnemers uit te nodigen, maar onze regering. Over het algemeen gesproken ontvangen alleen leden van de Verenigde Naties een invitatie. Indonesië is ook lid, maar niet uitgenodigd in verband met de Timorese kwestie. Het is de enige politieke rimpel in de opzet van deze wereldtentoonstelling die beoogt alle oceanen en wereldzeëen in de toekomst in stand te houden en te beschermen, in het belang van alle landen en volkeren. Ierland heeft bijvoorbeeld ook nog niet gereageerd; daar steeks niets achter; maar ze vinden het deelnemen erg kostbaar."
Bouwputten
Over zeven maanden moet de EXPO in Lissabon met het Oceanarium, een enorm zeewaterauqarium, als grootste attractie, volop draaien, maar leken begrijpen nu nog niet hoe alles tijdig spik en span bij moet liggen. In de stad Lissabon rijden meer shovels, kranen en betonmolens rond dan taxi's; de twee belangrijke centra het Praca do Commercio en Rossio zijn enorme bouwputten, waar dag en nacht, ook in de weekeinden wordt gewerkt o.a. aan verbetering en verlenging van de metro. Aan de oostelijke toegangsweg, lopend langs de oude havens, sjovele loodsen, kantoren en spoorlijnen, moet nog worden begonnen. Maar de Portugezen wimpelen alle twijfels af; ze liggen met de werkzaamheden zowel binnen als buiten het EXPO-terrein op schema.
De langste brug van Europa, die ruim zestien kilometer met tweemaal drie rijstroken over water reikt, van het wereldtentoonstellingsterrein naar de overkant de Taag, lijkt op het oog constructief klaar. Ze zijn bezig met het aanbrengen van het wegdek, dus duurt het nog wel tot volgend jaar voordat de eerste auto erover rijdt.
Tijd
De tijd dringt dat deze tweede vaste oververbinding er komt. De dan-en-nacht files voor de eerste, overbelaste brug over de Taag zijn een regelrechte ramp voor stad en land. Maar de trein naar het zuiden, naar Faro, die eronder wordt 'gehangen' zal vermoedelijkniet op tijd voor de EXPO klaar zijn. De pont met spoorpassagiers tussen het centrum en de zuidoever blijft dan ook nog deze zomer varen.
In januari a.s. worden de kwartiermakers van de deelnemende landen verwacht. Zij gaan hun exposities inrichten in de nieuwe door de Portugese ontwerpers geconstrueerde gebouwen. Geen enkel land heeft namelijk, in tegenstelling tot de meeste wereldtentoonstellingen, een eigen paviljoen gebouwd.
Ons land brengt de Noordzee met de daarop uitkomende grote rivieren, in kaart. Op de voorhand hebben de Portugezen het aantal te verwachten bezoekers naar boven moeten bijstellen. Er worden er zeker een twintig miljoen verwacht.
Publicatiedatum = 25 oktober 1997
