6 januari 1997
Kruithof weer eens de beste en Kooiman in een heus kampioenspak
De tijd stond even stil
Van onze speciale verslaggevers
LEEUWARDEN, maandag - Zestig plus inmiddels en de frustratie voorbij. Jan Roelof Kruithof, negen keer winnaar van de Alternatieve Elfstedentocht en tot z'n tomeloze droefenis net even te oud toen de bevroren Friese legende in '85 eindelijk weer eens kon worden uitgeschreven, gleed halverwege de middag van de 4e januari buitengewoon goed geluimd op één been over de eindstreep. Als eerste, dat spreekt. Weliswaar van de toerrijders, maar zelfs tussen recreanten bij wie het louter om Het Kruisje gaat, wil hij onherroepelijk de beste zijn. Je bent J.R. of je bent het niet. "Is er al een toerrijder voorbij gekomen?" vroeg hij voor alle zekerheid bij iedere stempelpost. "Als ik niet meer nummer één wil zijn, kan ik mezelf beter onder de zoden stoppen", kraste zijn stem later over de ijsvlakte van De Bonke. Eens een winnaar, altijd een winnaar, ook al heeft de tijdgeest een paar extra rimpels in de wilskrachtige Drentse kop gedrukt en balanceert er tegenwoordig een streng brilletje op z'n neus.
Kruithof heeft nog even overwogen om met de wedstrijd mee te doen, maar de angst dat hij buiten de tijdslimiet Leeuwarden zou bereiken, dreef hem naar de recreanten. Een kampioen, hoe oud ook, kent zo z'n trots. Soortgelijke gevoelens beheersten vooraf eveneens de gedachten van twee andere oud-strijders, Wim Westerveld (vijftig plus) uit Eemnes en Jan Kooiman (veertig plus), alias De Weerman van Ammerstol. Ze hadden zichzelf wijsgemaakt dat ze inmiddels mijlenver waren afgedreven van bloed, zweet en blaren op bevroren water, maar als Kroes roept...
Westerveld, in '84 op een Canadese rivier voor even opvolger van Kruithof als koning van de Alternatieve Elfstedentocht, koos zaterdag toch maar weer voor de wedstrijd. Hij reed in een alleraardigst groepje met een hoog nostalgie-gehalte, ontdekte zelfs die vermaledijde onverslijtbare Egbert Vossebelt (63) tussen de lotgenoten, maar in de kop van de koers werd zo ongenadig hard doorgetrokken dat Willem op weg naar Dokkum begon te vrezen voor z'n plekje in de uitslag. En ja hoor... Twee minuten te laat op de Bonke en dus: bedankt voor de moeite. Op sokken slentert hij door de Evenementenhal, onverstoorbaar als altijd. Eerst even proberen om de schoenen terug te vinden en dan wachten op echtgenote Betty, die de toertocht rijdt. Even later zit hij zwijgend op een stoel in de immense hal. Betty komt zo.
Kooiman, de nummer drie van '85, zat met vrouw Ineke en de kinderen in Davos, maar één telefoontje uit Nederland en de doe-vakantie werd een doei-vakantie. Kostte de kinderen een paar ski-dagen, maar het is toch ook wat waard om te kunnen zeggen dat je vader èn moeder de Elfstedentocht hebben gereden. Elf jaar geleden bleef ma Ineke hoogzwanger van het ijs, maar deze bitter koude zaterdag is ze er gewoon weer bij. Jan ook. In een rood/wit/blauw-kampioenspak, want hij rijdt dan wel niet meer vooraan, het publiek mag best weten dat hij ooit een vedette was. Het pak, waarin hij de vorige editie van de tocht reed, hangt in het rijdende schaatsmuseumpje van Arnie Broere. Raar verhaal. Kooiman was al voordat hij de schaatsen onder had z'n stempelkaart kwijt. Dus liet hij een mouw van z'n pak bevlekken met inkt, als bewijs van eerlijk gedrag. Zaterdag kwam hij precies een uur na Angenent binnen als 62e.
In de nationale driekleur maakte hij bij het bruggetje van Franeker hetzelfde vreugde-huppeltje als in '85 in gezelschap van Evert, Niesten en Ruitenberg. Een typisch Kooiman-gebaar, waar Johan Franke, voorheen De Meubelgigant, zich nog altijd aan kan ergeren. Franke, de bindende factor tussen Kruithof, Westerveld en Kooiman. Ooit had hij ze alle drie in de ploeg. Jan-Roelof, de ras-egoïst, stille Willem en Jan, de zwever. In de winter van '84 kreeg Franke een telefoontje van Co Giling: 'Johan, veel rijders vinden dat Jan-Roelof de Alternatieve Elfstedentocht niet meer mag winnen.' Oké, reageerde de ploegleider, jullie doen je best maar, want zo aardig vind ook ik Kruithof niet. Vervolgens stapte Franke naar Westerveld: 'Willem, ze gaan Jan-Roelof het leven zuur maken, dit is jouw kans.' Wim won.
Later kwam Kooiman erbij. Had de Groningse perfectionist voor de Elfstedentocht van '85 een riant onderkomen pal voor de Frieslandhal geregeld, wilde Jan per se ergens anders slapen. 't Is nooit meer goed gekomen tussen die twee, maar een strenge winter brengt hen toch weer samen in Leeuwarden. Franke loopt er een beetje verloren rond. Een Elfstedentocht zonder functie, zonder doel, dat doet pijn. Toch wil hij erbij zijn, zoals ze er allemaal weer bij willen zijn. J.R., de nieuwe toerkoning, het ijspaar Kooiman, de Westerveldjes. Elf jaar later, maar eigenlijk nog niets veranderd. 4-1-1997. De tijd stond even stil.
