BRUSSEL/DEN HAAG - De Europese Commissie maakt zich zorgen over de gebeurtenissen in Nederland omdat die mogelijk de naderende uitbreiding van de Europese Unie met tien nieuwe landen uit Oost-Europa kunnen ophouden.

. (Foto: EPA)

De fracties in de Tweede Kamer en demissionair minister De Hoop Scheffer (Buitenlandse Zaken) bezweren echter dat ons land gewoon zal doorgaan met de voorbereiding van de onderhandelingen. "Europa wacht heus niet op Nederland", aldus de bewindsman gisteren.

Eind volgende week al moeten de EU-landen in Brussel unaniem besluiten welke kandidaat-landen worden toegelaten tot de laatste onderhandelingsfase. Half december hakken de regeringsleiders tijdens een top in Kopenhagen definitief de knoop door.

De commissie wil weten of een vleugellam demissionair kabinet wel in staat zal zijn om zulke politiek zwaarwegende en kostbare beslissingen te nemen. "We moeten echt de instemming van alle vijftien lidstaten hebben, anders gaat het niet door en ligt er een groot probleem", aldus de woordvoerder van eurocommissaris Verheugen (Uitbreiding). "We wachten op uitleg van de Nederlandse regering."

Verheugen brengt, ondanks de politieke turbulentie, vandaag een bezoek aan Den Haag. Hij spreekt daar onder meer met de Tweede Kamer. Die moet hij ervan zien te overtuigen dat de tien genomineerde kandidaat-landen op tijd klaar zullen zijn voor hun toetreding in 2004. "We zijn nu zo vergevorderd dat het heel onwaarschijnlijk is dat één land al dat werk opzij zal schuiven", zei hij gisteren hoopvol.

Volgens VVD, CDA, PvdA en D66 kan het demissionaire kabinet gewoon doorgaan met de onderhandelingen. Komende week stelt de Kamer vast hoe ver het afgetreden kabinet daarin mag gaan. Normaal gesproken worden heikele onderwerpen na de val van een kabinet 'controversieel' verklaard en wordt er niet meer over gesproken, maar de Kamer is het erover eens dat daar in dit geval geen sprake van kan zijn. "Het is ondenkbaar dat Nederland Europa lamlegt", zegt VVD'er Van Aartsen.

Niettemin is Europa in de Kamer een heet hangijzer. VVD, CDA en LPF willen de tien landen individueel toetsen en hebben grote problemen met Polen, Letland en Slowakije. Bovendien eisen met name VVD en LPF dat de landbouwsteun wordt afgebouwd als er nieuwe landen lid worden. Daarvoor bestaat in de rest van Europa weinig steun. Andere EU-landen vinden het politieke voordeel zwaarder wegen dan de kosten.

"Ik dacht dat de Ieren ons probleem waren met hun referendum over het Verdrag van Nice, maar nu blijkt het Nederland te zijn", verzuchtte een hoge ambtenaar van de Europese Commissie gisteren. In Brusselse kringen is het nog steeds wennen dat Nederland zich in korte tijd heeft ontwikkeld van eerbiedwaardige grondlegger van de Unie tot rebels familielid.

Sinds het aantreden van het kabinet-Balkenende is het duidelijk geworden dat Nederland, zoals in het verleden vaak het geval was, in Europa niet overal ja en amen op zegt en braaf de rekening betaalt. Vooral de verhulde dreiging met een veto als de uitbreiding te duur wordt, heeft geleid tot verbazing en verontrusting.

Ook het onverklaarbare optreden van minister Veerman (Landbouw), die op een onbewaakt ogenblik eigenhandig de Nederlandse onderhandelingspositie weggaf, en de manier waarop De Hoop Scheffer bij zijn Europese debuut zijn collega's in totale verwarring achterliet, gaven aanleiding tot opgetrokken wenkbrauwen.

Nederland dreigt zichzelf met de eis dat het Europese landbouwbeleid moet worden hervormd vóór de uitbreiding van de Unie volledig te isoleren. De vraag is of een demissionaire premier Balkenende de slagkracht en vastberadenheid kan opbrengen om zich te blijven verzetten tegen de druk van zijn 14 Europese collega's. Uiteindelijk kan deze regeringscrisis Nederland dus nog veel geld gaan kosten.

zoek naar gerelateerde artikelen

do 17 oktober 2002