BERLIJN - De Duitse bankwereld bevindt zich in de ergste crisis sinds het ontstaan van de bondsrepubliek. Het aantal ontslagen dat nog dit jaar bij de vier grootste bankiershuizen gaat plaatsvinden, wordt op meer dan 35.000 geschat. Honderden filialen zullen de deuren moeten sluiten. Maar de pijn zit bepaald niet alleen bij het personeel dat zijn baan dreigt te verliezen en de klanten die steeds verder weg moeten voor hun bankzaken.

De macht van de Duitse vakbonden helpt niet mee om de kosten in het bankwezen omlaag te krijgen. <\N\N (Foto: EPA)

Ondernemers in Duitsland ontdekken na jaren van wijd openstaande geldkranen dat het steeds moeilijker begint te worden om kredieten los te krijgen en beleggers op de beurs jammeren over het grote koersverlies dat zij op hun bankaandelen hebben geleden.

Voor twee kleinere geldinstituten, de Schmidt Bank in Hof en de Gontard & Metallbank in Frankfurt am Main, lijkt het doek al te zijn gevallen. Zij hebben uitstel van betaling moeten aanvragen.

Het is nog maar kortgeleden dat de wereld voor de Duitse banken in orde was. Jarenlang kon het geld niet op en werden er - naar later bleek - talloze bodemloze putten mee gedempt, waarvan Philipp Holzman (Deutsche Bank) en Kirch (Hypo-Vereinsbank) de bekendste voorbeelden zijn. Al wat er van deze klinkende namen is overgebleven, zijn gaten in de balansen van de banken.

Gedurende de beursboom van de jaren 1999/2000 leken de bomen ook nog tot in de hemel te groeien en werden er in het Duitse bankwezen massaal duurbetaalde analisten aangesteld. Ook dat is sneeuw van gisteren.

Conjunctuurflauwte, koersverliezen en faillissementen zijn de nieuwe steekwoorden waaronder de Duitse samenleving lijdt. Externe negatieve factoren als de tegenvallende economische ontwikkeling in de Verenigde Staten (van belang voor de Duitse export), de balansmanipulaties op dat continent en de dreigende oorlog tegen Irak hebben de situatie alleen nog maar verder verslechterd.

Volgens ingewijden zijn vooral twee interne ontwikkelingen in Duitsland er verantwoordelijk voor dat de geldinstituten te lang hebben nagelaten om bijtijds de stijgende kosten een halt toe te roepen: de hereniging en de beursboom.

De eerste gebeurtenis leidde tot een massieve uitbreiding van het filialennetwerk in het oosten van het land en het stijgen van de beurskoersen snoerde vervolgens bij voorbaat iedere discussie over vermindering van personeel. Het resultaat is dat in het Duitse kredietwezen meer mensen werkzaam zijn dan in de Franse en de Italiaanse banksectoren bij elkaar opgeteld. Duitsland geldt ook wat vestigingsbeleid betreft als 'overbanked'. Pogingen binnen de branche om daaraan zelf wat te doen door samenwerking dan wel fusie van Deutsche Bank en Dresdner Bank liepen spaak, net zo goed als de kortstondige vrijage tussen Dresdner en Commerzbank.

Rolf Breuer, president van de overkoepelende organisatie van Duitse banken, schroomde in het weekblad 'Der Spiegel' niet om de hand in eigen boezem te steken. "We hebben allemaal fouten gemaakt. Zeker waar het gaat om het onder controle krijgen van de kostenontwikkeling."

Hoewel de sector te maken heeft met forse tegenwind en er in de media al onomwonden wordt gesproken over een bankcrisis, gelooft Breuer niet dat er Duitse banken in de gevarenzone verkeren.

In die mening wordt hij gesteund door niet de minsten in de branche, zoals Henning Schulte-Noelle, topman van verzekeringsgigant Allianz, die een meerderheidsbelang heeft in de Dresdner Bank, en door Lutz Raettig, algemeen directeur van Morgan Stanley in Duitsland. Laatstgenoemde vindt de koersdalingen van de bankfondsen dan ook buiten iedere proportie en buiten de realiteit van alledag. Vooral de Commerzbank, de kleinste van de vier grote geldinstituten in Duitsland, zag afgelopen week als gevolg van negatieve persberichten de eigen koers in elkaar zakken. Bijna tweederde van de waarde van het Commerz-papier is inmiddels in rook opgegaan.

Topman Klaus-Peter Müller verloor door de spectaculaire daling zelfs zijn nuchterheid. Hij wil dan ook een moedwillige campagne uit financiële kringen in Londen niet langer uitsluiten.

Maar ook de beurskoersen van de meeste andere Duitse banken zijn inmiddels zover gedaald dat de instituten rijp worden geacht voor een buitenlandse overname. Het ergste is nog wel, zo concludeerde afgelopen weekeinde de krant 'Welt am Sonntag', dat niemand ze wil hebben.

Een vooraanstaand manager van het Engelse bankiershuis HSBC zei: "Waarom zouden wij onszelf opzadelen met een blok aan het been door een Duitse bank over te nemen?"

zoek naar gerelateerde artikelen

di 15 oktober 2002