en BRUSSEL - De Europese Commissie wil de tien nieuwe lidstaten die in 2004 bij de EU moeten komen, nog twee jaar na hun toetreding in het nekvel kunnen grijpen als zij de "interne marktorde" verstoren, zo maakte de Commissie gisteren bekend bij de officiële presentatie van de tien in Brussel.
"Deze uitbreiding is de grootste operatie waarvoor Europa ooit heeft gestaan. De gevolgen kunnen we nog niet allemaal overzien. Vandaar dat we de eerste jaren te allen tijde de mogelijkheid willen hebben om acuut in te grijpen", aldus Eurocommissaris Günter Verheugen van Uitbreiding. Door de uitbreiding wordt Europa in één klap de grootste uniforme consumentenmarkt ter wereld, groter dan de Verenigde Staten. De Commissie wil Polen, Estland, Letland, Litouwen, Hongarije, Tsjechië, Slovenië, Slowakije, Cyprus en Malta per juni 2004 toelaten, op tijd voor de verkiezingen van het nieuwe Europarlement in die maand.
In feite komen de voorstellen van de Commissie neer op een proeftijd van twee jaar voor de nieuwe lidstaten. Ze kunnen niet uit de Unie worden gegooid maar Brussel houdt het recht onmiddellijk maatregelen te nemen als de Europese interne markt door hun aanwezigheid wordt verstoord.
Veiligheidsklep
Het is voor het eerst dat de Commissie voorstelt zo'n speciale 'veiligheidsklep' voor de interne markt vast te leggen in de toetredingsverdragen met nieuwe lidstaten. Brussel hoopt daarmee de kritiek vanuit vele EU-landen te dempen dat de uitbreiding te snel gaat en de kandidaatlanden er eigenlijk nog niet klaar voor zijn, terwijl de Commissie in haar jaarlijkse voortgangsrapporten de zaken veel te rooskleurig voorstelt.
Verheugen verbloemde gisteren daarom niet dat er bij de kandidaten nog grote gaten liggen, vooral op juridisch gebied, voedselveiligheid en het bestuurlijk apparaat. Corruptie en mensenhandel zijn in de meeste nieuwe landen wijdverbreid, zo erkende ook Commissie-voorzitter Prodi. Brussel trekt dan ook 380 miljoen euro uit ter verbetering van de achterstand.
De slechtste jongens van de klas zijn tot op vandaag Polen, Litouwen, Slowakije en Letland. Met name Polen wordt flink de oren gewassen vanwege de wijdverbreide corruptie in het hele politieke, administratieve en zakelijke systeem. Bulgarije en Roemenië zijn zoals bekend nog niet ver genoeg maar krijgen extra hulp om in 2007 hun zaakjes wel voor elkaar te hebben zodat ze dan alsnog EU-lid kunnen worden.
Turkije blijft in de wachtkamer omdat het land nog niet voldoet aan de politieke eisen. Verheugen putte zich uit in complimenten aan het adres van Turkije om de bittere pil te verzachten dat het land nog steeds de felbegeerde datum niet heeft gekregen waarop de toetredingsonderhandelingen met de EU kunnen beginnen. Bijna twee jaar geleden werd Turkije erkend als kandidaat-land. Kritiek op de Commissie-voorstellen kwam gisteren van VVD-Europarlementariër Jules Maaten die pleitte voor een uitstel van de uitbreiding met zes maanden. Volgens Maaten sluiten de positieve conclusies van de Commissie niet aan op de tekortkomingen die Brussel signaleert. "Bovendien wordt niet aangegeven hoe de problemen moeten worden aangepakt. De zorgen van de bevolking worden niet weggenomen", aldus Maaten. De EP-fracties van GroenLinks en PvdA steunen de aanpak van de Commissie.
Het Europees Parlement krijgt de komende maanden een belangrijke rol omdat dit per kandidaat-land mag beoordelen of ze mogen toetreden of niet. De Europese regeringsleiders buigen zich eind deze maand in Brussel over de kandidatenlijst. Medio december hakken tijdens een grote top in Kopenhagen de regeringsleiders dan de finale knoop door.
![[terug]](/krant/logos/terug.omlaag.gif){kind=small}