AMSTERDAM - Wat velen al gevreesd hadden wordt nu werkelijkheid. Nu de euro er eenmaal is en de landen toch muurvast in hetzelfde schuitje aan elkaar vastzitten, beginnen nationale politieke belangen de boventoon te voeren. Duitsland is de harde DM kwijt en het zal Frankrijk een zorg zijn dat door haar toedoen de euro mogelijk een beetje minder hard wordt. Misschien wordt er zelfs wel een beetje gegrinnikt in het Elysée.

De boodschap is duidelijk: Frankrijk heeft de kiezers een belastingverlaging beloofd en wil de militaire uitgaven verhogen. Die nationale belangen zijn nu belangrijker geworden dan de gemeenschappelijke munt, en zo lang de discussie zich afspeelt binnen de norm van maximaal 3%-begrotingstekort kan niemand Frankrijk wat maken, zo is de redenering. Of zoals minister Hoogervorst het uitdrukte: "We kunnen geen VN-troepen sturen. Maar de uitstraling hiervan is natuurlijk niet goed." De Europese Commissie komt over drie weken met haar najaarsramingen. Wellicht heeft de Commissie dan voldoende munitie om Frankrijk een waarschuwingsbrief te geven. Frankrijk rekent namelijk met een te optimistische groei.

Inderdaad staat die 3%-norm in het Stabiliteitspact, wie daarboven komt wacht uiteindelijk een forse boete. Maar op hun top in Barcelona van afgelopen maart spraken de Europese regeringsleiders af ook te handelen naar de geest van het pact, namelijk om binnen enkele jaren een begrotingsoverschot te hebben. Dat zou 2004 worden. Toen dat recentelijk niet haalbaar bleek, stelde de Commissie 2006 voor, een datum die nu ook weer fluïde is geworden.

Alle eurolanden met tekorten, behalve Frankrijk, zullen dat tekort nu met minimaal 0,5% per jaar omlaag brengen. Maar in dat tempo doet Duitsland er nog jaren over, tenzij de groei spectaculair herstelt. Hoogervorst denkt dat de 'peer pressure' - dat landen naar elkaar kijken en elkaar de maat nemen - hier wel zal werken.

Voor het eerst is er duidelijk ruzie in de tent van de eurolanden nu Frankrijk de rest aan zijn laars lapt. En nu is het nog Frankrijk. Maar wat als straks een ander groot land zijn kiezers een cadeau wil geven of anderszins in moeilijkheden komt? Grijpen naar het Franse voorbeeld is nu al te makkelijk, wat de Fransen mogen, mogen zij dan ook. Nu een duidelijke datum voor begrotingsevenwicht in de eurolanden uit zicht blijft, is de deur de komende jaren wagenwijd opengezet en zullen de Europese ministers van Financiën vermoedelijk nog wel vaker soortgelijke discussies moeten voeren als de afgelopen dagen in Luxemburg.

Het is met de euro net zo gegaan als met alles in Europa: De munt wordt binnen de kortste keren 'verpolitiekt' en vervolgens zijn er verschillende meningen en uiteenlopende agenda's. Voorlopig hinkt men van jaar tot jaar verder. Het is op die manier wel de vraag of de euro ooit de statuur van de dollar zal krijgen.

Ronald van Gessel

zoek naar gerelateerde artikelen

wo 9 oktober 2002