MOSKOU - Terwijl Rusland met naar schatting 80 miljoen ton de rijkste graanoogst beleeft sinds jaren, zijn veel specialisten in Moskou bevreesd dat Brussel de rem zet op de exportmogelijkheden naar de Europese Unie. Als direct antwoord daarop zou een Russische importban op vlees en kip uit de vijftien EU-landen kunnen volgen.

Zelfs Canada zou Russisch graan willen. (Foto: Willem Woznitza)

Niet alleen Rusland, dat in 1998 nog maar 48 miljoen ton graan oogstte tegen de ruim 100 miljoen ton gedurende de hoogtijdagen van de Sovjet-Unie, is bang voor nieuwe Europese importquota en tariefmuren. Ook buurland Oekraïne, dat traditioneel geldt als de 'graanschuur van Europa', is bevreesd voor een handelsoorlog met de EU.

Nadat duidelijk was geworden dat de EU het huidige regime voor graanimport wil vervangen door een nieuw systeem met vaste importquota, gingen in Moskou de alarmbellen af. Klimt de Russische landbouw eindelijk uit het dal, en dan worden we gestraft, zo is in Moskou de heersende mening.

De EU stelt daar tegenover dat haar interne markt met grote problemen kampt door de enorm fluctuerende toevloed van goedkoop graan uit landen rond de Zwarte Zee. Bij een hoge import van goedkoop graan moet Brussel immers het duurdere graan van de eigen boeren kopen en opslaan. De Europese Commissie wil eind deze maand tot een akkoord met Rusland en de Oekraïne komen over deze netelige kwestie.

"Als Brussel zijn dreigement waarmaakt, dan zal dat voor Moskou een excuus betekenen om de import van vlees en kip uit de EU-landen onmiddellijk te staken", meent Andrej Sizov, Ruslands meest vooraanstaande graananalist. Eerder dit jaar blokkeerden de Russen lange tijd de invoer van kippenpoten uit de Verenigde Staten, in antwoord op de verhoging door Washington van de importtarieven voor Russisch staal. "Als de Europese Unie een nieuw regime instelt dan zal de export van graan uit de Oekraïne terugvallen naar nul", voorspelt Marina Mojsejeva van ProAgro Consultancy in Kiev.

Terwijl Oekraïne van plan is om voor volgend jaar zijn graanexport te verhogen van 9,2 miljoen ton naar ruim 12 miljoen ton, hoopt Rusland zijn export van 7 miljoen op te voeren naar ruim 8 miljoen ton. Vooral Italië, Spanje en Turkije zijn de landen waar het Russische en Oekraïense graan aftrek vinden. Daarnaast zijn Noord-Afrika en wellicht zelfs Canada, vanwege de heersende droogte daar, potentiële importeurs van graan uit Rusland en Oekraïne.

Dat met name Rusland opnieuw de rol van graanexporteur op zich neemt, leek een aantal jaren geleden nog ondenkbaar. Na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie lag een groot deel van de Russische landbouw languit in de modder en moest Moskou graan importeren om het land van 146 miljoen inwoners te voeden. Gedurende de sovjetjaren was de 'Bitwa za Oerazjaj' (de slag om de oogst) een jaarlijks terugkerende fenomeen waarbij het hele land - van soldaten tot studenten - werden gemobiliseerd om de vruchten des velds binnen te halen.

Na het absolute dieptepunt in 1998, toen er nog maar 48 miljoen ton graan werd geoogst, beleefde Rusland vorig jaar met 85,5 miljoen ton een goed jaar. "De 'sSlag om de oogst' is niet langer een nationale tragedie, die dagelijks door het hele land via de televisie wordt gevolgd", schreef de krant Izvestija onlangs opgelucht. Maar volgens analisten in Moskou is de graansector, net als de gehele Russische landbouwsector, nog uiterst instabiel. Grootscheepse, broodnodige investeringen ontbreken.

In het Russische zuiden worden op grote schaal Turkse gastarbeiders ingezet voor het binnenhalen van de oogst. Ook de oogstmachines worden gehuurd van bedrijven uit Turkije, omdat het eigen materieel te verouderd is of simpelweg niet langer meer werkt. Daarnaast kampt Rusland met een chronisch transport- en opslagprobleem, terwijl het natuurlijk immer sterk afhankelijk blijft van het weer. Volgens Sizov hebben de Russen vanaf 2005 zelf minstens 85 miljoen ton graan nodig om te voorzien in de eigen behoefte. "Als de oogst, door wat voor oorzaak dan ook, daaronder valt, dan is Moskou exporteur af en opnieuw importeur van graan."

zoek naar gerelateerde artikelen

di 8 oktober 2002