door Pieter van der Sloot JEKATERINENBURG - Zeventien juli 1918 is een datum die iedere Russische scholier inmiddels uit het hoofd moet leren: de dag waarop tsaar Nicolaas, zijn vrouw Alexandra, hun vijf kinderen en vier trouwe bedienden in de Oeralstad Jekaterinenburg op bevel van de bolsjewieken werden gedood.

De 'Kerk op het Bloed' in de steigers in een regenachtig Jekaterinenburg. Volgend jaar moet de kathedraal klaar zijn.

De plaats van de tragedie, het zogeheten Ipatiev-huis, werd in 1977 op bevel van Boris Jeltsin, destijds communistische-partijbaas in wat toen nog Sverdlovsk heette, door bulldozers met de grond gelijk gemaakt. Het huis begon steeds meer een bedevaartsplek van vooral Russische gelovigen te worden. Iets wat wijlen Leonid Brezjnev en de overige leden van het Politburo niet konden dulden.

"Ik moest het doen, omdat het Kremlin mij dat opdroeg!" verweerde Jeltsin zich in de zomer van 1998, toen hij als Ruslands eerste gekozen president de bijzetting van resten van de tsarenfamilie in de Peter- en Paulvesting in Sint-Petersburg bijwoonde. De beenderen hadden daarvoor 80 jaar deels op een anonieme plek in een bos buiten Jekaterinenburg gelegen, deels in een doos van een particuliere speurder en in een Moskous laboratorium.

Terwijl een Kremlin-onderzoekscommissie in 1998 na uitvoerig dna-onderzoek had vastgesteld dat de resten "voor 99,9 procent" zeker die van het tsarengezin waren, bleef de Russisch-Orthodoxe kerk tot op het laatst twijfelen. De kisten met de beenderresten daalden dan ook af zonder dat de namen van de doden door een priester werden uitgesproken, terwijl buiten gelovigen wanhopig riepen: "Heer vergeef ons dat ze de verkeerde botten begraven!"

Dat was een schande en een grote zonde, verzucht Nina, terwijl ze een zakdoekje naar haar natte ogen brengt. De 68-jarige Russin is verkoopster van heilige boeken en icoontjes. Haar kioskje staat vlak naast de plek waar de laatste leden van de Romanov-dynastie in een kelder met Mauser-geweren werden afgemaakt en waar vorig jaar begonnen is met de bouw van een kathedraal.

.

De constructie van 'de Kerk op het Bloed' is het initiatief van Edoeard Rossel, gouverneur van de Sverdlovsk-regio die vier jaar geleden furieus was dat de tsarenresten zijn stad werden "ontnomen" waardoor niet Jekaterinenburg, maar het 2600 kilometer verderop gelegen Sint-Petersburg er een toeristische trekpleister bij kreeg. Rossel neemt nu min of meer revanche, met steun van patriarch Aleksej II, die twee jaar geleden tsaar Nicolaas II en zijn gezin gedurende een conclaaf met 144 bisschoppen in Moskou alsnog heilig verklaarde.

"Volgende zomer moet de kathedraal klaar zijn. We werken er met 300 bouwvakkers, kunstenaars en architecten dag en nacht aan", vertelt Alexander Karlov, minister van Bouw- en Architectuurzaken van de regio Sverdlovsk.

Het lawaai van de pneumatische boren, de hijskranen en de hamers klinkt Nina als gewijde muziek in de oren. "De kerk is bedoeld als boetedoening van heel Rusland voor al onze zonden van vroeger", zegt ze. Opperarchitect Karlov vindt hetzelfde: "Iedere Rus zou de kathedraal als deze eenmaal klaar is minstens één keer in zijn leven moeten bezoeken. Daar waar de moordpartij plaatsvond, komt ook een speciale bidkapel." In het bos buiten Jekaterinenburg, waar de Romanov-lichamen door de bolsjewieken werden verbrand en met zuur en aarde overgoten, totdat ze in 1979 door amateurarcheologen werden opgegraven, is eveneens een kerkje in aanbouw.

Intussen lijkt de saga rond de tsarenfamilie niet afgesloten maar een nieuwe fase in te gaan. Iconen met afbeeldingen van Nicolaas II blijken over heel Rusland steeds vaker mirredampen uit te wasemen, terwijl er soms ook spontaan vlammen uitslaan.

"Dat is het bewijs dat Rusland behoefte heeft aan de terugkeer van de tsarenfamilie", zegt de 53-jarige Amalia, die in de grijze septemberkou voor de in aanbouw zijnde kerk een kruisje slaat. Afgelopen zomer liep ze met 5000 andere gelovigen over de Karl Liebknechtstraat in Jekaterinenburg, scanderend: "De Romanovs terug op de troon!"

zoek naar gerelateerde artikelen

za 28 september 2002