AMSTERDAM - De productie per werknemer is voor het eerst sinds vijftien jaar gedaald. Uit een onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat de arbeidsproductiviteit in 2001 met 0,4% is afgenomen.

Volgens Jan van Klaver, secretaris economische zaken van werkgeversorganisatie VNO-NCW, zal dit binnen twee jaar leiden tot ongeveer 150.000 ontslagen. "Dat is een onvermijdelijke stap om de productiviteit weer op peil te brengen", zegt hij.

De productiviteit daalde vorig jaar voor het eerst in lange tijd doordat de groei van de productie terugliep van 3,4% in 2000 naar 1,4%, terwijl de werkgelegenheid nog met 1,8% groeide.

Coen Teulings, hoogleraar arbeidseconomie aan de Erasmus Universiteit van Rotterdam sluit zich aan bij het CBS. "Bedrijven krijgen minder opdrachten en daardoor is er minder werk", zegt hij. "Veel bedrijven doen hun personeel echter nog niet de deur uit. Zij hopen dat de economie zich in de komende tijd langzaam zal herstellen. Het zou dan inderdaad zonde zijn om het goed gekwalificeerde personeel nu te ontslaan."

Klaver denkt dat dit beeld inmiddels achterhaald is. "Daar was sprake van in 2001. Toen dachten de werkgevers dat de economisch dip van tijdelijke aard zou zijn. Nu het langer duurt, zijn ontslagen onvermijdelijk."

Vooral in de zorg en bij de overheid (niet-commerciële dienstverleningsector) groeit arbeidsproductiviteit in de regel mondjesmaat. De productiviteit daalde hier vorig jaar met meer dan 1%. Volgens het CBS komt dit doordat bijna de helft van de werkgelegenheidsgroei in 2001 in deze sector tot stand kwam. Maar ook andere grote bedrijfstakken als de bouwnijverheid en de commerciële dienstverlening moeten flink toegeven. De industrie was nog de enige sector waar een lichte groei te zien was, al is deze te verwaarlozen (0,2%).

Teulings vindt dat we er niet al te veel ophef over moeten maken. "Dit komt allemaal wel weer op zijn pootjes terecht", zegt hij. Ook denkt de econoom dat het wel zal meevallen met eventuele ontslagen. "Het is allemaal nog koffiedik kijken, maar over het algemeen reageert de werkgelegenheid pas na een jaar op dit soort onderzoeken. Ik ga ervan uit dat de economie volgend jaar weer in de lift zit. Het is daarom dus ook niet nodig om mensen te ontslaan."

Ook collega Alfred Kleinknecht, hoogleraar economie aan de Universiteit van Delft ziet het zonnig in. "We moeten niet in paniek raken. Normaal gesproken duurt een recessie twee tot drie jaar en die hebben we al bijna achter de rug." Volgens de hoogleraar hebben we in Nederland de afgelopen jaren sowieso niet bijzonder veel te klagen. "Allereerst kon de Nederlander zijn voordeel halen uit de belastinghervorming. Daarnaast heeft de overheid een groter bedrag in de zorg- en onderwijssector gepompt, waardoor ontslagen aan de particuliere kant, opgevangen werden door de publieke sector. Dit jaar is dat uitgewerkt en zien we dat de koopkracht afneemt. Het lijkt mij verstandig dat werkgevers hun personeel nog even oppotten. Na de jaarwisseling heeft de werkgever iedereen weer nodig."

Innovatie, investeren en flexibiliteit zijn volgens Klaver de sleutel tot verbetering. Hiermee bedoelt hij dat er betere machines moeten komen en dat er geïnvesteerd moet worden in kennis en beroepsonderwijs. Daarnaast moeten ondernemingen zich flexibel gaan opstellen. "Ondernemingen moeten veel sneller afscheid nemen van onderdelen die niet rendabel zijn", zegt Klaver.

Nederland staat overigens niet alleen in de lagere arbeidsproductiviteit. Wel daalt de productiviteit in eigen land harder dan in andere welvarende Europese landen.

zoek naar gerelateerde artikelen

di 17 september 2002