AMSTERDAM - In de directiekamers van 's lands grootste bouwbedrijven als KVWS en Heijmans dringt niet door welke illegale streken de mensen op de werkvloer uithalen. Of de hoge heren zijn geboren leugenaars. Herman Hazewinkel, voorzitter van de raad van bestuur van Koninklijke Volker Wessels Stevin (KVWS), verbijsterde gisteren de leden van de parlementaire enquêtecommissie bouwnijverheid met zijn bewering dat hij pas kennis kreeg van illegale prijsafspraken, verboden vooroverleg en schaduwboekhoudingen toen klokkenluider Ad Bos begin november vorig jaar zijn verhaal deed in het tv-programma Zembla.

"Ik heb nooit een schaduwboekhouding gezien. Ik ben nooit bij aanbestedingen betrokken geweest. Ik heb wel af en toe verhalen en geruchten gehoord, maar daar kan ik niet mee aankomen bij mijn mensen. De mate waarin het geïnstitutionaliseerd is heeft mij verrast," aldus Hazewinkel.

Volgens de enquêtecommissie komen er KVWS-dochterbedrijven voor op 39 van de ruim 700 pagina's met afspraken uit de door Bos geopenbaarde schaduwboekhouding van zijn ex-werkgever Koop Tjuchem. Hazewinkel wist van niets.

Hoewel er binnen zijn bedrijf onderzoek is gedaan naar de illegale praktijken en er is gewaarschuwd voor de strafrechtelijke gevolgen, is Hazewinkel daar bij zijn aantreden als bestuursvoorzitter in 1999 niet op gewezen.

Ook het bestaan van 'MIB (Markt in Beweging) Soest', een bedrijfsonderdeel van Koninklijke Wegenbouw Stevin (KWS) heeft hij volgens eigen zeggen onlangs uit de krant vernomen. Bij dat op een privé-adres gevestigde bureautje werd precies bijgehouden welke bedragen KWS naar aanleiding van aanbestedingen in het hele land verschuldigd was aan of tegoed had van andere aannemers.

Uitermate pijnlijk was vervolgens de verklaring van twee regiodirecteuren van KWS, J. Swank en W. Wouda, die - nadat zij hadden overwogen om zich te beroepen op hun zwijgrecht - volledig uit de doeken deden hoe goed alles rond het MIB Soest georganiseerd was.

Met behulp van speciale formulieren en voorgedrukte gele enveloppen stuurden de regio-kantoren regelmatig hun lijstjes met afspraken bij aanbestedingen sinds eind 1999 op aan het centrale administratiekantoortje. Na de Zembla-uitzending sloot MIB de postbus.

Volgens Hazewinkel paste het niet in zijn werkzaamheden dat hij wel van dergelijke illegale praktijken had geweten. Bovendien was hij afkomstig uit de accountantswereld en niet grootgebracht met de praktijken die van oudsher bij aanbestedingen werden toegepast en vanaf 1992 verboden waren. Hazewinkel wist wel te melden dat er voor zijn tijd door onder andere KWS - vergeefse pogingen zijn gedaan - om uit het 'ondergrondse systeem' te stappen. "Ik keur het af, ik voel mij verantwoordelijk en wil er energie in steken om het te voorkomen."

Afgelopen maandag beweerde bestuurslid Van der Hoven van bouwbedrijf Heijmans ten overstaan van de enquêtecommissie dat zijn bedrijf geen schaduwboekhouding had en niet meedeed aan verboden overleg en afspraken tussen aannemers.

KWS-regiodirecteur Wouda, inmiddels in de vut, verklaarde echter zonder schroom dat Heijmans lid was van het Oostelijk Egalisatiefonds (OEF) en het Noordelijk Egalisatiefonds (NEF) waar de aangesloten aannemers jaarlijks bijeenkwamen om de vorderingen op elkaar over en weer weg te strepen of anderszins te verrekenen. "Heijmans staat op de lijst van zowel het NEF als het OEF. Daar had ik op regionaal niveau contact mee," aldus Wouda. Volgens hem hadden alle aangesloten bedrijven een vorm van schaduwboekhouding uiteenlopend van enkele A4-tjes tot dikke mappen zoals Koop Tjuchem. "Het is anders niet te onthouden," aldus Wouda.

De voormalig regiodirecteur gaf een aardige kijk in de keuken over de gang van zaken bij de vergaderingen van NEF en OEF. "Gezellige bijeenkomsten met lekkere broodjes en een borreltje." Ondanks die gezelligheid konden de emoties tussen de aannemers hoog oplopen als zij er onderling niet uitkwamen, wist Wouda. "Mijn uitgangspunt was altijd niet betalen, geen facturen schrijven, maar verevenen tot je er bij neer viel." Kleine bedragen hing hij 'aan de balk'. Grotere bedragen werden desnoods het jaar daarop verevend. Ook betaalde hij wel eens rente ('meestal rond het wettelijke percentage') aan zijn schuldeisers om de hoofdsom niet te hoeven vergoeden in afwachting van een kans om de schulden te verevenen.

Maar ook Wouda ontkwam uiteindelijk soms niet aan het schrijven van valse facturen ('hooguit één per jaar'), erkende hij. "Als er toch betaald moest worden, dan stond ik met mijn rug tegen de muur en gaf de administratie opdracht het bedrag te verwerken." Zo betaalde hij in 1998 via twee facturen in totaal 244.000 gulden aan Ballast Nedam.

zoek naar gerelateerde artikelen

do 5 september 2002