UTRECHT - Het vertrek van Rabobank-bestuursvoorzitter Hans Smits kwam in bancaire kringen gisteren als een donderslag bij heldere hemel. Tijdens zijn ruim drie jaar durende loopbaan als Rabo-topman raakte hij als boegbeeld van 'Utrecht' (waar het hoofdkantoor is gevestigd) weliswaar meermalen slaags met de lokale machthebbers, maar na de jaarvergadering begin juni leek de lucht opgeklaard. Het stuurgedrag van Smits bleek uiteindelijk toch te scherp voor de coöperatieve tanker.

HANS SMITS ... flink ertegenaan gaan...

Afgelopen vrijdag presenteerde Smits nog de gezien de marktomstandigheden "acceptabele" halfjaarcijfers van de Rabobank Groep. "We rijden een zware etappe, maar we zitten aan de kop van het peleton", zei de topman op de persconferentie. Gistermiddag werd een summier persbericht verspreid over zijn vertrek. De aanleiding: "Verschillen van opvatting over het management van Rabobank Nederland, waardoor hem - naar zijn mening - het werken aan de overeengekomen strategie te zeer wordt bemoeilijkt."

In een brief aan het voltallige personeel is Smits explicieter. "Het is geen gemakkelijke beslissing geweest, te meer daar ik gemotiveerd was om na afronding van de interne discussie over het bestuursmodel van Rabobank Nederland er flink tegenaan te gaan. Na de modernisering van de topstructuur was, meende ik, een basis gelegd om ons op te maken voor de realisering van onze strategische ambitie - het marktleiderschap. Het heeft niet zo mogen zijn. Helaas. Verschillen van inzicht hebben verder werken onmogelijk gemaakt. Verschillen die betrekking hebben op het management van Rabobank Nederland. In die omstandigheden restte geen andere keus dan af te treden."

De modernisering waar Smits op doelt voltrok zich op de jaarvergadering van donderdag 6 juni. Toen werd na langdurige discussies besloten dat de Rabobank net als andere grote banken een raad van bestuur en een raad van commissarissen zou krijgen, in plaats van een hoofddirectie, een raad van beheer en een raad van toezicht. Terwijl de invloed van de 363 zelfstandige lokale Rabobanken ('Utrecht' levert aan hen diensten en niet andersom) op het dagelijks bestuur afnam, werd de invloed op de strategie van de hele organisatie juist vergroot. De 'centrale kringvergadering' kan sindsdien regels vaststellen die voor àlle lokale banken gelden.

Smits sprak op de bewuste jaarvergadering duidelijke taal. "Als door de centrale kringvergadering een besluit wordt genomen, dan is dat bindend voor alle leden. Nu worden besluiten niet altijd even consequent uitgevoerd. In de toekomst is dat uit den boze." Hij zette direct al een heikel onderwerp op de agenda: het kostenniveau van zowel Utrecht als de lokale banken moest de komende jaren 'tenminste' bevroren worden.

In zijn pogingen de wijdvertakte organisatie 'lean and mean' te maken bleef Smits echter veel weerstand ondervinden, zo melden diverse betrokkenen. "Het ging de lokale banken allemaal veel te snel", aldus een bron. "Bovendien liet een aantal dankzij eigen initiatieven prachtige cijfers zien. Die groep zat niet te wachten op de inmenging van Utrecht. Bij de Rabo moet je nu eenmaal het evenwicht vinden tussen de coöperatie en 'het grote bankieren'."

Een andere bron ziet het vertrek van Smits dan ook als een overwinning van het "diep gewortelde coöperatieve denken" van de bank. Datzelfde geldt volgens hem voor de benoeming van zijn tijdelijke opvolger, Rik baron van Slingelandt, ook al is deze binnen de raad van bestuur nu verantwoordelijk voor het 'flitsender' Rabobank International.

Volgens een betrokkene is het goed denkbaar dat hogere rendementseisen aan de lokale banken de stammenstrijd weer hebben doen oplaaien. "Bekend is dat 'Utrecht' met lede ogen het ene na het andere prachtige bankkantoor in de regio zag verrijzen, terwijl de lokale banken nog maar nauwelijks bijdroegen aan de nettowinst van het concern."

De Rabobank wilde gisteren zelf weinig meer kwijt over het plotselinge vertrek dan in het persbericht staat vermeld, behalve dan dat het besluit daadwerkelijk gisteren viel. "Zijn beslissing dwingt respect af", aldus Lense Koopmans, voorzitter van de raad van commissarissen, in een apart communiqué.

De toezichthouders zullen bij hun zoektocht naar een nieuwe topman "het bancaire aspect en de coöperatieve herkenbaarheid zwaar wegen". Volgens vakbondsbestuurder Wim ter Welle (De Unie) heeft Koopmans Smits "in ieder geval niet gesteund". De president-commissaris was gisteren niet voor commentaar bereikbaar.

zoek naar gerelateerde artikelen

di 3 september 2002