door Sjuul Paradijs en Sibolt van Ketel JOHANNESBURG - De onderhandelingen bij de VN-topconferentie in Johannesburg zaten het afgelopen weekeinde nog steeds muurvast. De onderhandelaars van de deelnemende 174 landen staan onder grote druk omdat gisteren en vandaag meer dan honderd regeringsleiders de Wereldtop over Duurzame Ontwikkeling bijwonen. Als er woensdag bij afsluiting van de top geen duidelijke overeenkomst op tafel ligt zou dat uitermate pijnlijk zijn.
Door de weigerachtige houding van onder meer de Verenigde Staten was er nauwelijks een lichtpuntje te bespeuren tijdens de slopende onderhandelingen over de oplossing van het drinkwaterprobleem en voldoende sanitair voor miljarden mensen en het gebruik van duurzame energie.
Veel landen willen zich niet vastleggen op de datum van 1 januari 2015 waarop minimaal de helft van alle mensen die leven onder de armoedegrens goed drinkwater en voldoende sanitaire voorzieningen moeten hebben. Zuid-Afrika heeft als organiserend land inmiddels het initiatief naar zich toegetrokken en probeert alle landen op een lijn te brengen.
Verschillende Zuid-Afrikaanse ministers liepen mee in een demonstratie van de sloppenwijk Alexandra naar Sandton, de wijk waar de conferentie wordt gehouden. President Thabo Mbeki riep de demonstranten op aan de landen duidelijk te maken dat het tijd wordt iets te doen aan de armoede in de wereld en het niet bij mooie woorden te laten. Tegen alle verwachtingen in waren er geen incidenten tijdens de tocht van de duizenden demonstranten.
Premier Balkenende hield gisteren na zijn aankomst in Johannesburg een krachtig pleidooi om snel tot een oplossing te komen, waardoor de enorme armoede op de wereld fors wordt teruggebracht. Staatssecretaris Van Ardenne (Ontwikkelingssamenwerking) en haar collega Van Geel (Milieu) lopen een 'marathon' bij de VN-conferentie. Van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat worden ze heen en weer geslingerd tussen onderhandelingstafel, tientallen bijeenkomsten over duurzame energie, biodiversiteit, armoede, water en alle andere onderwerpen die op de agenda staan van de VN-top.
"Onze stelling is dat we de doelen en de tijdstippen moeten opschrijven anders gaan we weer over tot de orde van de dag", zegt Van Ardenne. "Veel doelen zijn al vastgelegd tijdens andere VN-conferenties en nu zijn we jaren verder en dan is er weerstand. Het gaat nu juist om uitvoering."
Bescherming van de eigen economische vooruitgang en de hoge financieringskosten vormen belangrijke obstakels voor veel landen om hun handtekening te zetten onder vergaande overeenkomsten. Nederland is met het jaarlijkse budget van 0,8 procent van het Bruto Nationaal Product het 'beste jongetje van de klas' in Johannesburg.
Toen regeringsleiders en andere toppolitici tijdens een nachtelijke sessie aardig op stoom kwamen, besloten tot grote verbazing van de Nederlandse delegatie de tolken ermee op te houden.