UTRECHT - Hij houdt het voor gezien. Henk Westbroek (50), zanger, ondernemer, deejay en politicus, verlaat de Utrechtse gemeenteraad na een politieke carrière van bijna vijf jaar. Bang geworden na de moord op Pim Fortuyn. "Politiek is leuk, maar een kogel minder." Er zijn weinig tenen waarop hij niet heeft gestaan, daar in die raad. Wie zegt dat politiek niet spannend kan zijn, heeft het mis. Voormalig burgemeester Opstelten schakelde advocaten in om uit te zoeken of Westbroek niet kon worden geroyeerd. Een PvdA-raadslid beukte met een elleboogstoot Westbroeks hoektand aan gort. Ex-wethouder Kernkamp ("Ik noemde die man altijd Kernramp") moest tot drie keer toe worden tegengehouden omdat hij de leider van Leefbaar Utrecht te lijf wilde gaan. In vijf jaar tijd werd hij de grootste partij van Utrecht. Heeft hij veel bereikt? "Heel weinig", zegt hij met zijn lijzige stem die alleen al zoveel mensen de kast opjaagt.

'Vriendschap is een illusie', zong hij ooit met zijn band Het Goede Doel. Hij had een vooruitziende blik. Ons eerste gesprek vindt plaats in zijn Utrechtse bungalow. De mussen vallen dood van het dak, Henk draagt enkel een sportbroekje en een zonnebril. Hij geeft geen hand, drinkt koude rode wijn en sjokt rond, want dan heeft hij het minste last van zijn rug. En hij praat over vriendschap.

"In de politiek heb ik zeker geen vrienden gemaakt, wel in de muziek en elders, maar niet in de politiek. Het is een volkje van compromissen, dubbele agenda's en veel gekonkel. Ik ben er constant in mijn ballen getrapt, maar daar moet je mij niet voor hebben; ik trapte ze net zo hard terug."

Het was al hommeles toen je voor het eerst de raadszaal betrad...

"Jaah..." Westbroek trekt zijn bovenlip omhoog en wijst op een licht vergelende hoektand. "Is mijn enige valse, daar ben ik toen tegen aangelopen. Het was echt de eerste keer dat ik daar kwam, we hadden enorm gewonnen, van nul naar negen zetels, dus die andere partijen konden ons wel schieten. Liep ik langs een PvdA'er, tilt die zijn arm op en hij geeft me toch een elleboogstoot! Hij zei natuurlijk wel dat het per ongeluk was gegaan, maar ik weet wel beter. Ik heb gebasketbald en weet dus precies hoe je zoiets doet, daar zat niks van een ongeluk aan."

Had je niet de neiging om die man direct neer te hoeken?

"Natuurlijk had ik daar toen veel zin in, maar ik heb het niet gedaan. Ik ben namelijk overwegend pacifistisch en dus tegen geweld. Nou vind ik ook dat principes je niet altijd in de weg moeten staan, dus het had gekund. Maar aan de andere kant: we hadden zo verschrikkelijk gewonnen. Moet je je voorstellen wat dat voor die andere partijen betekende: hele carrières werden gebroken, daar liepen mensen rond die tot in hun hart waren gefrustreerd..."

Dus dit was wel het minste wat hij had kunnen doen.

"Ja, dat kan je zo wel zeggen, denk ik. En hij deed het natuurlijk namens heel veel mensen. Maar om op dat pacifistische terug te komen: later is mijn beste vriend, onze partijvoorzitter Broos Schnetz, tot drie keer toe aangevallen door de vorige wethouder van verkeer, Kernkamp. Door mij trouwens steevast Kernramp genoemd, een beetje flauw natuurlijk, maar het gaf wel goed aan hoe ik over hem dacht. Ze moesten hem tegenhouden toen. Hij maaide wel en hij heeft, dacht ik, Broos wel een paar keer geraakt. Had hij dat bij mij gedaan, dan had ik hem neergelegd."

De vorige burgemeester, Ivo Opstelten - nu baas in Rotterdam - heeft geprobeerd je uit de raad te zetten.

"Opstelten is een absoluut onbetrouwbare man. Hij wilde van me af. Er was toen net een artikel in Vrij Nederland verschenen waarin stond dat ik gezegd had dat ik een ander raadslid een acute dwarslaesie toewenste. Dat vond hij zo schandelijk dat hij advocaten heeft laten uitzoeken of dat een reden was om mij te royeren. Het vervelende voor hem was, dat ik dat absoluut niet zo gezegd had. Het verhaal zit zo: het betrokken raadslid had in mijn afwezigheid gemeend alle Leefbaar Utrechters en hun stemmers een dodelijke ziekte te moeten toewensen. Toen me dat ter ore kwam heb ik hem buiten de vergadering om verteld dat mensen die zoiets roepen wellicht beter een dwarslaesie kunnen krijgen, omdat ze dan aan de onderkant even onvruchtbaar worden als ze in hun hersenkamer al blijken te zijn. Was dom van me, maar daar gaat het hier niet om. Overigens heb ik die VN-journalist, Leonard Ornstein, voor de Raad voor de Journalistiek gesleept en die heeft me op alle punten in het gelijk gesteld. Hij had het totaal verdraaid. En ook Opstelten heeft het niet gehaald. Hij heeft me wel geld gekost met zijn actie. Ik was 25.000 gulden kwijt aan advocaatkosten. Toen heb ik tegen hem gezegd: 'Prima als je wilt proberen om me weg te krijgen, maar betaal je advocaten dan ook zelf'. Had hij natuurlijk weer niets op te zeggen, behalve: schandelijk."

De huidige burgemeester, mevrouw Brouwer, wilde dat je zou stoppen met schelden.

"Annie Brouwer, als het aan mij had gelegen, dan was ze vorige maand weggestuurd als burgemeester wegens totale incompetentie. Het is een heel aardige vrouw, heel charmant en heel af en toe drink ik graag een glaasje wijn met haar, maar ze kan geen vergadering voorzitten, geen leiding geven en de openbare veiligheid in deze stad - haar portefeuille - is een puinhoop. Utrecht is de crimineelste stad van Nederland. Welke ondernemer met zulke cijfers zou mogen blijven zitten? Als een straatveger niet schoon veegt, ligt hij er uit. Waarom moet een politicus die faalt dan een prachtige baan houden? Ik gun Utrecht een sterkere burgemeester. Ik heb trouwens ook het ontslag geëist van onze hoofdcommissaris Vogelzang. Onder diens leiding is Utrecht vreselijk afgezakt. Maar hij heeft wel een air van: gekozen volksvertegenwoordigers moeten hun mond houden. Hij is een falend ambtenaar, kijk naar de cijfers. Een volstrekte minkukel, schrijf maar rustig op."

Brouwer wilde dat je zou stoppen met schelden.

"Ach, ik had iemand een loser en een sukkel genoemd en dat was nog waar ook. Toen mevrouw Brouwer met haar verzoek kwam, heb ik haar de Dikke Van Dale gegeven en gezegd: mag ik van jou alle woorden aangestreept krijgen die hier in de raadszaal niet meer mogen worden gebruikt. Graag met een motivatie waarom en natuurlijk vervangende woorden. Toen was dat gezeur ook weer afgelopen."

Over een maand of twee ben je raadslid af. Je staat te boek als het scheldkanon van de Utrechtse raad. Denk je dat je collega's je een mooie receptie zullen aanbieden?

"Ze zouden gek zijn als ze me geen afscheidsreceptie zouden aanbieden. Het is hun feestje; zijn ze eindelijk van me af. Maar zelf zal ik er niet zijn. Ik ben niet dol op die incrowdfeestjes op staatskosten. Daar heb ik ook altijd tegen geageerd."

Ze vonden je een beetje een dombo, daar in de raad.

"Een domme plaatjesdraaier en meer van dat soort blabla, maar ik heb langer op school gezeten dan de meeste van die gasten. Prima, heb ik gezegd. Ik dom, nou dan doe ik gewoon een IQ-test, samen met alle wethouders. De winnaar mag blijven en de verliezers pakken hun biezen. Durfde natuurlijk niemand aan."

bullebak?

"Ik? Doe ik helemaal niet. Ik ben uitermate vriendelijk en af en toe een beetje hard. Maar dat moet de politiek ook zijn. In Utrecht gaat zo'n drie miljard gulden aan gemeenschapsgeld om, dat is meer dan de totale begroting van Ghana en Botswana samen. Dat is een enorme verantwoordelijkheid. En dat wordt dan verdeeld door mensen die ik, een paar uitzonderingen daargelaten, niet al te grote lichten vind. Mensen die na het verorberen van de spruitjes nog eventjes de stad erbij doen. Het is ook moeilijk hoor om als partij goede mensen te vinden voor dit werk, want het betaalt bijna niks. Betere mensen, betere politiek. Ik vind dat politiek nu vooral een automatisme is van: 'Ik vind jou oké en hoe vind je mij trouwens?' Want dat is het nu vooral. Ik vind dat er capabele mensen moeten zitten die elkaar best hard mogen aanpakken. Ik houd erg van het Britse debat. Daar schelden ze elkaar helemaal verrot en dat mag. Klootzak, eikel, lul, prima. Alleen één woord gebruik je daar niet, dat is taboe, dat is het F-woord."

Fuck?

"Nee, fascist. Kijk, ze mogen mij van alles noemen en dat hebben ze ook ruimschoots gedaan. Ja, wat denk je, in de raad, maar ook in het Utrechts Nieuwsblad. Maar fascist, dat hoor je niet te zeggen, daar zitten zulke enge associaties aan vast, dat doe je een ander niet aan. Ik heb alle knipseltjes van het Utrechts Nieuwsblad verzameld waarin ik zo werd genoemd en toen ik er dertig had, dacht ik: misschien toch maar een ander krantje nemen. Dat klinkt laconiek, maar zo was het niet. Dat heeft me heel erg geraakt. Als je iemand maar vaak genoeg fascist blijft noemen, hoe onterecht ook, zeker in mijn geval, dan blijft er op een gegeven moment wel wat van hangen. En dan heb je de kans dat een of andere jodokus het licht bij je komt uitdoen, net zoals dat bij Pim Fortuyn is gebeurd."

Na Fortuyns dood besloot je uit de politiek te stappen.

"Klopt. Ik ben in mijn leven misschien wel honderd keer eerder met de dood bedreigd. Je hebt van die idioten die voor het minste of geringste uitrukken met een doodsbedreiging. Omdat een liedje dat je schreef ze niet beviel. Mensen die een hekel aan mijn stem hebben. Heb ik ook, ik vind dat ik een afschuwelijke stem heb, dat langzame, maar ik heb hem nu eenmaal. Ik heb al die bedreigingen altijd van me af laten glijden, maar kort nadat Fortuyn vermoord was, kwam er hier een vent aan de deur klepperen. Mijn dochtertje van dertien deed open en die gozer zei: 'Ik kom binnenkort je vader z'n nek doorsnijden en misschien neem ik jou dan wel mee. Goeiedag'. Mijn kind is daar drie dagen overstuur van geweest. Toen dacht ik: als het zo moet, laat dan maar zitten."

Je zwicht voor geweld.

"Zwichten voor geweld, tuurlijk. Geweld werkt namelijk altijd. Ook bij Pim Fortuyn, toen die weggevaagd werd. Die man is ook constant in de hoek geduwd van fascist, terwijl hij dat helemaal niet was. Hij is in de hoek gedrukt van 'eng rechts' en dat blijkt dus dodelijk te kunnen zijn. Dat ik eruit stap, kun je laf vinden. Vind ik allemaal best. Prima, laat mij maar lekker laf zijn en lekker leven. Ik heb vijf jaar van mijn leven en een kwart van mijn spaargeld aan de politiek gegeven. Ik heb namelijk - in tegenstelling tot mijn collega-partijen - niet constant in de subsidiebak gegraaid, maar mijn eigen idealen gefinancierd. En nu stop ik daarmee. Als ik een held had willen zijn, had ik me wel aangemeld voor Bosnië. Nooit behoefte aan gehad."

"En vergeet ook niet dat Fortuyn en ik op goede voet stonden. Ik heb weliswaar geholpen hem uit Leefbaar Nederland te zetten, omdat ik het oneens was met veel van zijn ideeën, maar als mens mocht ik hem heel graag. Hij is doodgeschoten op de hoek van de plek waar ik werk. Was ik er geweest, dan was ik even naar buiten gekomen om hem een hand te geven. Dan was ik een mooi bonusschot geweest voor de kiezer, want ik was natuurlijk wel iemand die Fortuyn in het begin in het zadel heeft geholpen. Als je je dat bedenkt, wordt de politiek wel heel relatief hoor."

Wat heb je bereikt als politicus?

"Ik heb niet zo heel veel bereikt, dat is wel helder geworden. Misschien dat het door onze partij iets duidelijker is geworden dat Utrecht vooral bestuurd wordt door regenten. We hebben referenda ingevoerd om de democratische besluitvorming naar de bevolking te brengen. We hebben de debatten feller gemaakt dan ooit tevoren. We hameren erop dat je de mensen alleen dingen moet beloven die je ook kunt betalen en dat je de projecten die je wilt doen binnen je eigen regeerperiode uitvoert. En we proberen de besluitvorming te versnellen, dat niet alles zo eindeloos duurt als nu het geval is. En als laatste: we hebben het dualisme in de praktijk gebracht. Als 'onze' wethouder niet voldoet, ligt ze er ook uit en dat kan heel binnenkort wel eens een feit zijn."

Toch niet al te veel dat lang zal beklijven.

"Nee, maar zo gaat dat. Ik heb in mijn leven 45 singles gemaakt, waarvan er elf een hitje werden. Ik ben goed gewend om te verliezen."

En je hebt bereikt dat als Westbroek wat wil, de rest in koor 'Nee!' roept.

"Ach jongen, dat is allemaal zo hypocriet. Ik heb altijd geleerd dat groen groen is en dat je dat dan ook zegt, maar toen ik in de raad kwam, stonden daar mensen te vertellen dat het geen groen was, maar een dominante kleur ergens ver weg in een of ander kleurenspectrum. Vanaf dag één ben ik cynisch geworden. Een paar goeie uitzonderingen daargelaten, in elke partij zitten er wel een paar, heb ik zelden iemand kunnen betrappen op authentieke betrokkenheid. Mensen zeggen daar alleen dingen om te scoren. De meeste standpunten zijn er alleen maar om akoestische reden."

"Ik zal je een mooi voorbeeld geven. Ik had eens het idee, samen met de Utrechtse dichter Ingmar Heytze, om straten te vernoemen naar bekende Utrechters. We hebben d'r heel veel van en wie zou er nou niet willen wonen op het Marco van Bastenplein? Het is toch tragisch dat je altijd alleen maar na je dood geëerd kan worden, niet. Nou, dat werd een heel gedoe. Het kon natuurlijk allemaal niet, want stel je voor dat er iemand tussen zou zitten die later zijn rechterhand stijf omhoog zou steken of op een andere manier fout zou zijn. Goed, het is een standpunt, ik ben het er niet mee eens, maar dat hoeft ook niet. Ik kreeg geen politieke meerderheid, dus weg plan."

"Tot de Utrechtse schaatser Jochem Uytdehaage wereldkampioen werd. Direct moest er een plein naar hem genoemd worden. Alle camera's waren erbij toen Jochem het bord onthulde. En op de voorste rij stonden ze hoor, al die hypocrieten die zo principieel tegen mijn plan waren - juichen voor Jochem. Nou, daar schijt ik dan een plak van van hier tot Tokio om mijn stadgenoot Anton Geesink maar een keer te citeren."

Welke straat in Utrecht moet er naar jou vernoemd worden?

Symbolisch?

zoek naar gerelateerde artikelen

za 31 augustus 2002