CEES MAAS ... geen ondergrens ... (Foto: Anko Stoffels)

AMSTERDAM - Bankverzekeraar ING Groep sluit niet uit dat in de toekomst boekwinsten op aandelen niet langer worden toegevoegd aan de winst. Als nieuwe boekhoudkundige regels ING zouden dwingen om aandelenpakketten tegen marktwaarde te waarderen, of als beleggers de bankverzekeraar onder druk zouden zetten om af te zien van deze omstreden praktijk, dan "zou het wel eens kunnen veranderen", zegt financieel directeur Cees Maas van ING in een vraaggesprek. Ook als door koersdalingen de bodem van 'het suikerpotje' te nadrukkelijk in zicht komt, zal ING de boekwinsten niet langer aan de winst toevoegen. "In dat geval valt er ook niet zoveel meer toe te voegen", aldus Maas.

ING Groep is niet de enige bankverzekeraar die (een deel van) de boekwinsten die het realiseert op haar - omvangrijke - effectenportefeuille toevoegt aan de operationele winst. Beleggen is nu eenmaal een vast onderdeel van verzekeren, is daarbij vaak de achterliggende gedachte, want ingelegde premiegelden worden weggezet met als doel om later uitkeringen te kunnen doen.

ING hanteert sinds 1998 een systematiek waarbij op de winst- en verliesrekening een post 'gerealiseerde vermogenswinst' staat. Onder deze post boekt ING gerealiseerde winsten (en verliezen) op aandelenpakketten, die verder niet worden gespecificeerd. Per jaar neemt de post toe met 15%. Als de koersen laag staan, verkoopt ING - om de groei te bewerkstelligen - méér aandelen; als de koersen hoog staan, minder.

Aandelenbelangen kwijtraken hoeft ING daarbij niet. "Neem Koninklijke Olie als voorbeeld", zegt Maas. "Daar zitten we sinds mensenheugenis in. Stel dat die stukken voor één euro in de boeken staan. Als we ze vervolgens verkopen voor vijftig, levert dat 49 euro per aandeel op. Als we de aandelen kort na de verkoop weer terugkopen tegen dezelfde prijs, hebben we een boekwinst gerealiseerd zonder dat we ons belang kwijt zijn." Bed & breakfast noemt Maas dat en er is geen wet die het verbiedt.

Een drietal ontwikkelingen bedreigt de ING-praktijk. In Europees verband wordt gesproken over een internationale standaard voor boekhouden. "Zoals de voorstellen er nu liggen, kunnen we met het toevoegen van boekwinsten op aandelen doorgaan", aldus Maas, "tenzij we verplicht worden om een veranderde marktwaarde van de stukken direct als winst of verlies te nemen." Het verzet tegen dat laatste is groot, stelt de financieel directeur, omdat het sociaal-maatschappelijk grote gevolgen zou hebben. Zo zouden banken terughoudender worden bij het verstrekken van hypotheken met een lange rentevaste periode, waarschuwde Maas al eerder.

Een tweede bedreiging vormen de aandeelhouders van ING zelf. Nu in de Verenigde Staten (VS) het ene boekhoudschandaal over het ander heen buitelt, zijn beleggers in toenemende mate wantrouwend over de vraag of de cijfers die bedrijven presenteren, wel een goed beeld geven van de financiële situatie waarin ze verkeren. Zo ontstond donderdag op de beurs van Amsterdam enige onrust over de cijfers van ING Groep zelf, omdat die beter waren dan verwacht. "Het leek wel of ze té goed waren", aldus een licht teleurgestelde Maas, die van mening is dat de koers van het aandeel "wel wat meer had mogen stijgen".

Zouden beleggers er bij ING op aandringen om verkoopwinsten op aandelen niet langer toe te voegen aan de winst - omdat het een vertekend beeld geeft van de werkelijkheid - "dan gaan we waarschijnlijk wel om", zegt Maas. "Er zijn ook aandeelhouders die zeggen dat de winstbijdrage voor hen niet hoeft, omdat ze ons beoordelen op de kasstroom en bed-and-breakfast-transacties daarop niet van invloed zijn." Toch ziet Maas de druk niet leiden tot een aanpassing van het beleid. "Van de extra winst keren wij namelijk wel 44% uit aan dividend en er zijn best nog wel aandeelhouders die dat extraatje graag willen hebben."

Volgens Maas is de mening van beleggers bovendien aan veranderingen onderhevig. "Men is cyclisch in het gedrag. Vijf jaar geleden vonden aandeelhouders ons vermogen bijvoorbeeld excessief hoog. Toen werd gezegd: doe er wat mee of geef het terug. Wij hebben vastgehouden aan ons principe dat we bij een daling van de aandelenkoersen met 40% en een daling van de waarde van vastgoed met 30% nog steeds een solvabiliteit hebben van minimaal 150%. Daar is men nu blij mee." Tijdens een toelichting op de jaarcijfers stelde Maas nog tevreden dat ING de 'crashtest' goed heeft doorstaan.

Een laatste bedreiging vormen de koersdalingen op de wereldwijde effectenbeurzen. "Als de koersen dalen, raakt de pot leeg", weet ook Maas. Dat is wat bij branchegenoot Fortis is gebeurd, hetgeen zelfs leidde tot een winstwaarschuwing. Bij ING Groep zelf kwam de bodem van de 'suikerpot' op 24 juli - het dieptepunt van de markt - ook even in zicht, toen de nog te realiseren beleggingswinsten daalden tot €1,2 miljard.

Nu de koersen zich weer wat hersteld hebben, zit er in Maas' suikerpot weer zo'n €2,3 miljard. Daarmee heeft ING nog steeds een scherpe daling achter de rug. "Iedere daling van de AEX-index met één punt kost ons ruwweg €25 miljoen." Juist die AEX is voor ING Groep van belang, omdat een slordige 80% van de aandelenbeleggingen van de bankverzekeraar gedaan is in Nederland. Dit laatste is een gevolg van de fiscale aantrekkelijkheid van belangen die groter zijn dan 5%, waar ING dan ook in grossiert.

Dat ING langer vooruit kan met nog niet gerealiseerde beleggingswinsten dan de concurrentie, komt volgens Maas omdat "die meer uit de suikerpot hebben zitten snoepen". Zit Fortis er inmiddels doorheen, ING zal het zover niet laten komen, aldus de financieel directeur. "Wij laten de pot niet helemaal leeglopen." Tot waar de rek erin zit, kan hij niet zeggen: "We hebben geen ondergrens geformuleerd."

zoek naar gerelateerde artikelen

za 24 augustus 2002