BARCELONA - De niX-generatie. Stond eind jaren tachtig, begin jaren negentig op. Gek op patat, computerspelletjes en het ontlopen van verantwoordelijkheid. Met een eigen gedachte over sport: lang leve de individualiteit, en bovenal de jacht naar spanning. Met skates, skateboards, BMX-en, crossmotors, mountainbikes en wakeboards op zoek naar de grenzen van het menselijk lichaam. Verzameld onder de noemer X-treme sporten. Wat als trend overwaaide uit Amerika, heeft in ruim een decennium een vaste plek gekregen in de Nederlandse maatschappij. Maar het eigenwijze blijft. Trainingsschema's, sportpsychologen, hartslagmeters, uitgebalanceerde voeding, het is de beoefenaars allemaal vreemd. Sven Boekhorst, voormalig wereldkampioen agressive skaten: "Op een zak chips en sinas kan je prima een uur of vijf trainen."

Er zijn veel onzichtbare regels in de wereld van X-treme sporten. Zo hebben skateboarders een hekel aan agressive skaters. Veel te simpel die trucs op inlineskates. Kunstjes op een plankje van een halve meter, da's pas 'wreed'. Niet dat ze daarmee veel respect afdwingen bij hun aartsrivalen. Skaters, van de straat en in de half-pipe, verachten skateboarders. En BMX-ers, de liefhebbers van crossfietsen, zij op hun beurt zoeken hun vrienden ook slechts onder hun eigen soort.

Sven Boekhorst.

De 21-jarige Bosschenaar Sven Boekhorst, lichtblonde haren en gulle lach, kent de regels, maar lapt ze met overgrote regelmaat aan zijn laars. Met zijn reputatie, in 2000 wereldkampioen als agressive skater en in het bezit van legio andere titels, is dat ook gemakkelijker dan voor een 'rookie'. "Het is een rare wereld, zelfs ik verbaas me er soms nog over. Omdat ik nou eenmaal helemaal gek ben van het skaten, neem ik de rest, de randverschijnselen, voor lief."

Want er is meer. Muziekkeuze, kleding, eten, vrienden, tatoeages, de rest van de vrijetijdsbesteding, zelfs de keuze van een baantje erbij; het oogt allemaal onverschillig, maar dat is het allerminst. Boekhorst, die een vergelijking met de koele, ijzige Dennis 'Iceman' Bergkamp moeiteloos doorstaat: "Klopt. Het is bijna een wereld op zich. Er wordt veel op elkaar gelet. En veel over elkaar gepraat. Voorbeeldje? Tijdens het skaten draag je altijd wijde, 'baggy' kleding. Omdat het tijdens het sporten het lekkerst zit en er bescherming onder kan. De meesten dragen het echter ook naar hun werk of op school. Als statement: 'wij zijn anders dan de rest'. Ik niet. Geef mij maar gewoon een Levi's, met een polootje erop. Ik hoef me niet te profileren als een skater. Ik ben gewoon Sven."

Eén karaktereigenschap, skaters eigen, valt wel op. Zijn hang naar vrijheid. Boekhorst: "Ik liep pas stage bij zo'n negen-tot-vijf bedrijf. Was daar gelijk met mij nog een jongen. Zo'n enorme slijmbal. Als we ons bij de chef moesten melden, ging-ie altijd net voor me staan. Alsof-ie het lichtend voorbeeld was. Ik snapte daar helemaal niks van. Ken dat niet bij mezelf terug. Maar ik ergerde me er wel dood aan. En dan ook nog eens achter m'n rug ouwehoeren. Over mijn inzet tijdens m'n stage, dat ik liever op m'n skates stond. Alsof dat zo raar is. En dan die vier muren om me heen, ik werd er op een gegeven moment helemaal simpel van. Begreep echt niet dat mensen daar vrijwillig zitten en dan ook nog zo met elkaar omgaan. Blij dat ik weer met m'n skates op reis ben."

Extreme sporten, als het agressive skaten, waaiden in eerste instantie als trends over uit de Verenigde Staten. Rijp om op een dag weer dood te bloeden. Onder meer ESPN had andere plannen met de betrekkelijk jonge sporten. Ron Simeao, creatief brein bij de internationale sportzender - in Amerika alleen al met vijf verschillende kanalen op televisie - begreep begin jaren negentig dondersgoed de impact van de opkomende nieuwe sporten. Daarmee werden nieuwe helden geboren. En een nieuwe generatie aangesproken. De stunts en getoonde lef passen perfect in het plaatje van de veranderende maatschappij, waarin individualisme en het afzetten tegen het establishment steeds sterker doorklinken.

Simeao voelde dat er toekomst in zat, als het maar goed werd aangepakt. Hij koos voor 'groots'. In 1995 zag zijn geesteskind het levenslicht: de X-games. ESPN-afgezant Harvey Davis organiseert de evenementen vandaag de dag en kan het concept mooi vertalen: "Alle helden en trucs van alle extremesporten bij elkaar in één spektakelstuk. De nieuwe ongrijpbare generatie, de X-generatie, wordt er in één keer met z'n haren bij gesleept."

Gebruik hier onderscheidingsvermogen. Simeao moeten niet zozeer idealistische drijfveren toegeschreven worden - blij dat-ie de luie jeugd van tegenwoordig weer aan het sporten krijgt - de man had vooral een neus voor 'big bucks'. Concurrent NBC onderschrijft zijn gelijk: zij organiseren in navolging van de X-Games de GravityGames, die qua populariteit zeker niet onderdoen voor hun voorganger. Het idee is verdomd handig. Het uitzenden van een eigen evenement is nou eenmaal een stuk goedkoper dan dat je bijvoorbeeld eerst de rechten van een toernooi moet afkopen bij organisaties als de ATP (tennis), FIFA (voetbal) of IOC (Olympische Spelen).

Alleen al de Europese voorronde van de X-games, drie weken geleden voor de tweede keer op rij in Europa gehouden vanaf de olympische pier in Barcelona, is goed voor ruim honderd zenduren op de Amerikaanse tv-zenders van ESPN. Live uitzendingen, samenvattingen en herhalingen; de Amerikaanse liefhebbers kennen de Europese deelnemers bijna net zo goed als hun eigen nationale sporters.

En dan hebben we het nog niet over de achtste editie van de mondiale X-games, die momenteel plaatsvindt in Philadelphia, Pennsylvania. Zeven dagen lang skaten, boarden, BMX-en, maar ook watersporten als wakeboarden. Goed voor honderden uren zendtijd. Sven Boekhorst, die derde werd in Barcelona, maar door een pas gebroken enkel niet in Philadelphia is: "De X-Games zijn te vergelijken met de Olympische Spelen. Alle toppers uit verschillende disciplines komen bij elkaar. Een overwinning op de X-games staat in onze sport gelijk aan een gouden plak op de Spelen. Het wordt daarom ook wel het wereldkampioenschap genoemd. Het is het hoogst haalbare. Daar maak je jezelf redelijk onsterfelijk mee."

Simeao gaf met zijn evenement jongeren een nieuwe droom. Sven Boekhorst: "Ik was elf toen ik met skaten begon. Prachtig tijdverdrijf. Nooit met het idee dat ik er verder in kon. Totdat ik een jaar of zestien was. Er kwam structuur in de sport. Amerika liep voorop. Organiseerde wedstrijden. Het skaten nam in Nederland ook een vlucht. Fijn voor mij, want de skatemerken zochten proefkonijnen, gingen jongens voor shows sponsoren. Ik benaderde Rollerblade, was van harte welkom. Als team hielpen we bij de ontwikkeling van de skates en zij op hun beurt steunden ons bij wedstrijden. En dan versla je op een goede dag gewoon een hele groep Amerikanen en sta je met de bokaal van de X-Games in je handen."

Een jongensboek op nieuwe leest geschoeid. 'Sjakie' heeft zijn wondersloffen ingeruild voor schoeisel op vier wieltjes. Het meeslepende verhaal blijft. Boekhorst: "Mijn oma woonde in Amsterdam, ging ik altijd met de trein naar toe. Kijken bij de half-pipe op het Museumplein. Met de jongens praten. Of zij nog iets nieuws hadden geleerd. Zo scherpte je elkaar. Het was een unieke tijd. Bleef steeds vaker bij andere mensen slapen, als ze maar dicht bij een ramp (half-pipe, red.) woonden. Later gingen we met z'n allen naar wedstrijden of shows. Volgepropt in één auto. Eten bij McDonald's. Altijd zo goedkoop mogelijk. We hadden niks, alleen de skates, leefden echt van dag tot dag. Maar je hoorde niemand klagen, want we waren zo vrij als vogels."

Honderden jonge Nederlandse jongens - meisjes zie je nauwelijks - leiden dat leven nog. Boekhorst ging een stap verder. Zijn profstatus maakt dat hij tegenwoordig in Amerika niet eens meer gewoon over straat kan. Hij is inmiddels ook een computerheld in het nieuwste skatespel op de Playstation 2 van Sony. Toch blijven de principes van vroeger pal overeind. "Ook op het allerhoogste niveau kijken we de stunts nog steeds bij elkaar af. Trainers? Komen in deze takken van sport echt niet voor. Je doet eigenlijk maar wat. Een trainingsschema is ons ook vreemd. De ene dag vlieg ik vijf uur door de ramp, de andere dag skate ik door Den Bosch, op zoek naar leuke brugleuninkjes, bankjes en trappetjes. En dan ineens doe ik drie weken helemaal niks. Het gemiddelde? Toch wel een uur of tien per week. Waar we op leven? Vroeger, toen ik nog niet veel geld had, vulden een zak Dorito's en een blikje sinas prima. Nu halen we waar we zin in hebben. McDonald's is nog áltijd goed."

Terwijl hij zich in buitenlandse wedstrijden en shows ontwikkelt, moeten de Nederlandse liefhebbers op eigen bodem concessies doen. Amsterdam, Zandvoort en Den Bosch hebben hun skateparken gesloten, de ramp op het Museumplein is enkele jaren terug door de gemeente vervangen voor een absoluut onding. Geen skater die zich erop waagt. Hajo Smit van de Skatebond Nederland (SBN): "Het komt en gaat in golfbewegingen. De twee miljoen skaters die zich halverwege de jaren negentig voortbewogen, hebben niets te maken met de harde kern agressive skaters. Die bestaat, net als bij de overige extremesporten, standaard uit een paar duizend man. Daar zullen altijd gelegenheden voor worden ontwikkeld. Zo krijgt Amsterdam binnenkort weer twee nieuwe skatecentra. Ja ja, dat is al vaker geroepen, maar nu lijkt het ook echt te gaan gebeuren."

En anders is ESPN er nog. Woordvoerder Davis ontkent het stellig, maar het toeval lijkt te groot. ESPN is sinds vier maanden ook weer actief op Europese bodem. Nadat een eerder aandeel in Eurosport verkocht werd, is de Amerikaanse broadcoaster onder eigen naam in Frankrijk aan een nieuwe start begonnen: ESPN classics, met non-stop de meest onvergetelijke sportmomenten uit de geschiedenis. Italië kan de zender sinds een maand ontvangen en er zijn serieuze plannen met Engeland. Of Nederland wordt aangedaan is momenteel koffiedik kijken. Davis: "Yeah, that would be great. En dan zenden we op den duur inderdaad ook de X-Games uit."

zoek naar gerelateerde artikelen

za 17 augustus 2002