AMSTERDAM - Voorzitter Lodewijk de Waal van vakcentrale FNV is nog maar net terug uit het hete Portugal of de werkgevers en het nieuwe kabinet leggen hem het vuur al na aan de schenen. Zij hameren op loonmatiging als enige oplossing om de economie de hoognodige zuurstof toe te dienen. Maar De Waal weigert alleen de verantwoordelijkheid op zich te nemen en blijft stoïcijns onder het verwijt dat te hoge lonen de economische groei uithollen. "Loonmatiging kan het kabinet op zijn buik schrijven als het de ingezette koers, zoals het inperken van pensioensparen, doorzet."

Minister Hoogervorst (Financiën) stelde deze week dat Nederland economisch duidelijk slechter presteert dan de landen om ons heen omdat de lonen te hoog zijn. En volgens De Nederlandsche Bank is de loonkostenontwikkeling van de afgelopen twee jaar een van de belangrijkste oorzaken van de hoge inflatie. "Er zijn zoveel partijen die hameren op loonmatiging", zegt De Waal. "Maar we moeten wel onderscheid maken tussen wie het roept. DNB neem ik sowieso niet meer serieus. Dat is een automatisch antwoordapparaat dat elk kwartaal hetzelfde zegt."

De voorzitter ziet het probleem van de kwakkelende economie en de oplopende werkloosheid, en ontkent de relatie tussen loonkostenontwikkeling en de exportdaling niet. De cao-loonstijging zal dit jaar op gemiddeld 3,75% uitkomen, zo berekende het Centraal Planbureau (CPB). In 2003 zal dat 3,25% zijn. "Maar de mogelijkheid iets aan de loonontwikkeling te doen is moeilijker geworden door de hoge inflatie en de maatregelen die het kabinet neemt, zoals het afschaffen van het spaarloon en het inperken van pensioensparen, zeker met het oog op de vergrijzing. Werknemers zagen in de afgelopen cao-onderhandelingen alleen nog maar de prijscompensatie terug in de lonen." En volgens De Waal heeft de hoge inflatie niet de hoge lonen als voornaamste oorzaak, maar de invoering van de euro.

"Laat die overheid nou allerlei absurde voornemens opzij zetten en laat de werkgevers nou meer investeren om de arbeidsproductiviteit weer omhoog te krijgen. Zij moeten ook hun verantwoordelijkheid nemen."

Werkgevers, werknemers en het kabinet overleggen met elkaar halverwege september, een vervroegd najaarsoverlegoverleg. "Dan gaan we kijken of die afspraken die de regeringspartijen CDA, LPF en VVD hebben gemaakt, spijkerhard zijn. Tot die tijd volhard ik erin dat voortijds overleg de ministers op andere gedachten moet brengen", zegt De Waal. "Als we alleen langs moeten komen om onze handtekening onder de stukken te zetten, vraag je je af wat we daar doen. Dan kan ik beter meteen de demonstranten meenemen. Wij zijn niet de enige partij die verantwoordelijk is en gaan niet, als het kabinet loonmatiging wil, meteen met onze pootjes omhoog liggen. Ook de overheid zal concessies moeten doen. Anders is loonmatiging een boodschap die ik niet wens over te brengen aan mijn achterban. De bonden zullen dat niet eens accepteren."

Duidelijk is wel dat er - gezien de stand van de economie - goede afspraken moeten worden gemaakt tussen werkgevers, werknemers en het kabinet, vindt de FNV-voorzitter. Gisteren berichtte het Centraal Bureau voor de Statistiek dat de werkloosheid is gestegen naar 174.000 personen. De verwachting is dat in 2003 het aantal werklozen nog fors verder zal oplopen. De groei van de economie is inmiddels door het CPB flink naar beneden bijgesteld en zal voor dit jaar uitkomen op 0,75%, een cijfer waarvan de meeste economen denken dat dat niet eens gehaald gaat worden. Voor volgend jaar is de prognose 1,5% terwijl eerder 2,75% was berekend.

Des te meer reden voor werkgevers, werknemers en kabinet om samen de wonden die de krimpende economie heeft geslagen, te balsemen. De uitspraken van Jacques Schraven, voorzitter van werkgeversvereniging VNO-NCW, hadden volgens De Waal dan ook een compleet verkeerde timing. Schraven zei onlangs voor het eerst publiekelijk op termijn cao's te willen afsluiten met ondernemingsraden van bedrijven. Zo wil de werkgeversvoorman de bonden, die te hoge lonen zouden eisen en niet meer representatief zijn, buitenspel zetten. De Waal vernam de uitspraken van Schraven op vakantie. Het lukte Schraven niet De Waal koude rillingen te bezorgen. "Maar voor het onderlinge klimaat was het niet zo best. Nu is het niet het moment om stoer te doen."

Met bedrijfscao's die werkgevers afsluiten met ondernemingsraden loopt het zo'n vaart niet, meent De FNV-voorman. "De overgrote meerderheid van de werkgevers wil gewoon met ons cao's afsluiten." En het argument dat de bonden niet representatief zouden zijn, veegt De Waal meteen van tafel. "In 1982 sloten we het Akkoord van Wassenaar (loonmatiging voor behoud van werkgelegenheid, red.) en hadden we minder leden dan nu. Maar blijkbaar was dat toentertijd geen probleem voor de werkgevers."

zoek naar gerelateerde artikelen

za 17 augustus 2002