door Teije Brandsma GOMA - Bagula Emmanuel uit Goma verkoopt sigaretten, zittend op nagloeiend lava. Hij is een van de velen die zijn teruggekeerd naar de Oost-Congolese grensplaats nadat deze in januari deels werd verwoest door een vulkaanuitbarsting. Er wordt alweer gebouwd, maar vulkanologen waarschuwen dat de vulkaan actiever is dan ooit.

Bagula Emmanuel verkoopt sigaretten op de nog warme lava in de verwoeste binnenstad van Goma.

Op 16 januari dit jaar ontstond er een opening in de grond bij het internationale vliegveld van Goma. Miljoenen kubieke meters vloeibaar gesteente stroomden richting stad, waar circa 300.000 mensen woonden. In totaal werd 13 procent van Goma verwoest door lava. Zo'n 100.000 mensen moesten vluchten.

Enkele dagen later keerden de meesten weer terug en troffen hun huizen aan bedolven onder metersdik zwart gesteente. Ook Romain Kawalina (31) zocht naar zijn huis. ,,Hier moet het ongeveer gestaan hebben", zegt hij temidden van een zwarte steenwoestijn. Romain heeft evenals duizenden anderen zeildoek en planken gekregen van internationale hulporganisaties om een provisorisch huis te bouwen. De lokale autoriteiten, die in Goma allen behoren tot de rebellenfactie RCD, hadden de bevolking verboden de eerste zes maanden te bouwen op de lava. Eerst moest de lavalaag hard genoeg zijn als fundament voor woningen. Dat blijkt nu het geval.Als het regent lijkt de hele binnenstad wel een krater, omdat de lava nog nagloeit waardoor het water bij een regenbui verdampt. ,,Dan zit ik in de rook", zegt sigarettenverkoper Bagula.

Met zijn gezondheid en zaken gaat het niet best. Velen in Goma hebben ademhalingsproblemen nadat ze maanden de scherpe zwaveldampen hebben ingeademd. Bovendien is door de verwoesting het economische hart van de stad verdwenen. Velen hebben hun baan verloren. ,,Voor de uitbarsting verdiende ik gemiddeld 15 dollar per dag'', vertelt Bagula. ,,Nu mag ik al blij zijn als ik zeven dollar mee naar huis neem."

Duizenden in Goma hebben ervaringen achter de rug die de doorsnee westerling voor jaren op de bank van een psychiater zou doen belanden. Velen zijn eerder getroffen door de gevolgen van de oorlog die er al vier jaar woedt. Ze verloren familieleden, maar blijken over een formidabele mentale veerkracht te beschikken, zelfs voor Afrikaanse begrippen.

,,Sommige Congolezen zeggen dat ze door deze uitbarsting getraumatiseerd zijn", vertelt Carsten Dehmut uit Berlijn, die in Goma voor de organisatie Agro Action wegen aanlegt over de lava. ,,Maar ik zie het niet om me heen. Ik ben nog geen Congolees tegengekomen die spontaan in huilen uitbarst of verdwaasd in de verte staart. Deze mensen hebben een opmerkelijke vechtlust."

Jan-Peter Stellema uit Sneek, die voor Artsen Zonder Grenzen in Goma werkt, vertelt dat onlangs een van zijn lokale collega's tegen hem zei: ,,Onder president Mobuto hebben we toch iets geleerd; hoe je kunt leven van niets."

Hoewel er in Goma weer wordt gebouwd, waarschuwen de vijf vulkanologen in de stad dat de vulkaan Nyiragongo actiever is dan ooit. Tweeduizend meter boven de stad staat vulkanoloog Honoré op de rand van de krater van vulkaan. Honderden meters lager, in het midden van de kilometer brede krater, is een gat waaruit zonder ophouden oranje gasexplosies als oplichtende wolken omhoog schieten. Ze vormen een kilometers hoge rookkolom, waaruit het zachtjes klein vulkanisch gruis regent.

,,Vroeger duurde het jaren voor het reservoir onder de vulkaan weer was opgevuld", vertelt Honoré. ,,Maar deze enorme rookontwikkeling uit de hoofdkrater duidt erop dat er al weer een grote hoeveelheid magma in zit."

Wat de vulkanologen eveneens zorgen baart, zijn de voortdurende aardschokken. Normaal neemt de seismische activiteit rond een vulkaan na een uitbarsting af. Bijna 1000 meter onder de top is een enorme, honderden meters lange scheur in de zuidelijke berghelling te zien. Hier stroomden eveneens miljoenen kubieke meters lava uit tijdens de uitbarsting in januari. Vulkanoloog Honoré neemt er ruim een half jaar na de uitbarsting met een metalen staaf de temperatuur op en constateert: ,,Zevenenzeventig graden. Verontrustend heet. Deze vulkaan wordt steeds meer onvoorspelbaar."

zoek naar gerelateerde artikelen

za 17 augustus 2002