door Teije Brandsma KONGOLO - ,,Haal die klotekogels uit dat klotegeweer!" schreeuwt de Oekraïense boordwerktuigkundige Vasyl in zijn Antonov-vliegtuig tegen een van de Congolese rebellen. ,,Je bent hier niet aan het front, sukkel.'' De relatie tussen de vele ex-sovjet vliegtuigbemanningen in Congo en de eveneens vele rebellen in dat land verloopt niet soepel. De Russen hebben het laatste woord.

Het instappen in het gecharterde Antonov-32 vliegtuig gaat niet vlot op het vliegveld van Goma, in Oost-Congo. Het is een chaos. Het ruim gaat van achteren open en een half uur lang staan de soldaten van de RCD-factie, de grootste en volgens velen best georganiseerde factie in het Congo-conflict, voor de laadklep te schreeuwen. Het is de vierde verjaardag van de RCD-factie, die in de Congo-oorlog door Rwanda wordt gesteund.

Dat wordt gevierd, zo heeft RCD-leider Adolphe Onusumba besloten, met een bezoek aan Kongolo, een kleine plaats aan de machtige Congo rivier, ruim 500 kilometer richting het zuidwesten, diep in het door rebellen beheerste gebied. Onusumba, die zich beschouwt als de belangrijkste speler in de complexe Congo-oorlog, kan niet reizen zonder gevolg. En al helemaal niet zonder beveiliging. Daarom moet er een tweede vliegtuig komen, dat volgestouwd wordt met militairen en hoge partijleden.

De komst van de ruim 40 militairen op het vliegveld van Goma lijkt op een kleine invasie. Terwijl de meeste soldaten in Oost-Congo rondlopen met een Kalashnikov AK47, hebben de persoonlijke beschermers van de RCD-leider de beste wapens gekregen waarover de beweging beschikt. De een loopt rond met een loodzwaar Russische BKM-machinegeweer. Anderen dragen verschillende typen granaatwerpers. Verderop loopt een militair met een automatisch Israëlisch Galil-geweer.

De Oekraïense vliegtuigbemanning is er niet van onder de indruk. Zij werken al jaren als bemanning van hun door Rwanda gecharterde Antonov-vliegtuig in Congo en hebben duizenden militairen en hun wapentuig vervoerd. De honderden ex-Sovjet militairen die in Afrika als piloot werken, staan niet bekend om hun liefde voor het zwarte continent. De meesten stralen minachting uit voor de Afrikanen. Geld is hun enige drijfveer.

,,Jullie mogen hier zitten", zegt Vasyl tegen zijn enige westerse passagiers in het vliegtuig, en wijst op twee plastic tuinstoelen vlak achter de cockpit. Hij vloekt als hij ziet dat een militair de kogelband niet uit zijn machinegeweer heeft gehaald en beveelt de Congolese monteur die meereist: ,,Zeg tegen de soldaten dat er niet gezopen wordt en ook niet gerookt".

Het toestel verlaat de startbaan van Goma Airport, die tijdens de vulkaanuitbarsting in januari half bedekt is geraakt met lava. Het overgebleven stuk is net lang genoeg om op te stijgen. Niemand heeft gordels om. Een RPG-granaatwerper rolt op de vloer heen en weer tegen samengebonden reservemagazijnen van een AK-47. Verderop zit een man op een blik waarop staat: 'Voorzichtig! Extreem brandbare vloeistof!'

Zes uur later hebben de piloten opnieuw haast, ditmaal met een goede reden. De ceremonie in Kongolo is voorbij. Ze moeten zo snel mogelijk vertrekken, anders komen ze in het donker in Goma aan, waar de baan onverlicht is. ,,Snel! Snel!" zegt Vasyl. Hij pakt de soldaten bij hun arm en duwt hen als kleine jongens de vliegtuigtrap op.

De soldaten en het hoge partijkader hebben gedaan wat iedere Afrikaan doet als hij op het platteland is: inkopen doen, want in de stad is het duurder. Sommigen hebben kippen bij zich, een ander duwt een kleine geit onder een vliegtuigstoel. Een soldaat heeft in z'n ene hand zijn wapen en in de andere hand een enorme vis.

zoek naar gerelateerde artikelen

do 15 augustus 2002