AMSTERDAM - De pogingen van het Congres om de boekhouding van het Amerikaanse bedrijfsleven betrouwbaarder te maken hebben in Europa voor de nodige opschudding en onzekerheid gezorgd.
De reden is niet dat het soort schandalen dat in Amerika heeft plaatsgevonden zou zijn overgewaaid. Tot nu toe wijst niets erop dat er even grote of even wijdverbreide problemen zijn geweest met de boekhouding van Europese bedrijven.
Het probleem is dat de stringente eisen die in de Sarbanes-Osley wet zijn vastgelegd ook van toepassing kunnen zijn op buitenlandse bedrijven die een beursnotering hebben in de VS.
De wet, die eind vorige maand door president Bush werd ondertekend, omvat een verbod op persoonlijke leningen aan bestuurders en commissarissen, eist dat de algemeen directeur en de financieel bestuurder van grote bedrijven persoonlijk instaan voor de juistheid van de kwartaalcijfers, en verscherpt de regels voor het toezicht op accountantskantoren en de interne accountantsdiensten.
Buitenlandse bedrijven met een notering in de VS "zullen nog verbaasd zijn als ze merken hoeveel ook op hen van toepassing is", zegt advocaat Rich Kosnik, die ooit binnen de beurswaakhond SEC verantwoordelijk was voor buitenlandse ondernemingen.
Op de lijst van buitenlandse bedrijven die onder de Amerikaanse wet vallen staan meer dan 1300 namen, waaronder een aantal grote multinationals als DaimlerChrysler, Nokia en Sony.
Europa is inmiddels in actie gekomen. Toezichthouders en juristen proberen bij de SEC gedaan te krijgen dat buitenlandse bedrijven een ontheffing krijgen voor de meest vergaande eisen, onder meer door te stellen dat de Amerikaanse autoriteiten hun bevoegdheden overschrijden.
Eurocommissaris Frits Bolkestein schreef de SEC eind vorige maand een brief waarin hij de nieuwe bevoegheden over buitenlandse accountancyfirma's "niet gerechtvaardigd" noemt en dreigt hetzelfde te doen tegenover Amerikaanse accountantskantoren.
Vooralsnog overheerst de onzekerheid. "Wij hebben met SEC-medewerkers gesproken en hebben te horen gekregen dat de SEC zonder twijfel bepaalde uitzonderingen zal maken voor buitenlandse partijen", aldus jurist Sarah Hanks in een recente brief aan buitenlandse klanten. Maar op welke eisen uitzonderingen zullen gelden is geenszins duidelijk. Mogelijk zal dat zijn voor bepalingen die indruisen tegen de wetten van het thuisland. De SEC zelf vindt het nog te vroeg om duidelijkheid te geven.
Volgens voormalig SEC-medewerkster Sandra Kinsey biedt de wet overigens niet zoveel ruimte om uitzonderingen te maken.