DEN HAAG - Tot grote ergernis van de fruittelers liggen de koelcellen op dit moment vol met Nederlandse jonagold-appelen. Geen super die ze wil hebben. "Omdat de consument ze niet koopt", luidt het verweer. Nog even en ze kunnen helemaal niet meer worden verkocht. Een aantal telers heeft de boodschap begrepen en heeft het heft in handen genomen: ze brengen hun producten zelf op de markt. Dit als antwoord op de coöperatie die volgens veel telers te log is en de nadruk legt op kwantiteit in plaats van kwaliteit. "We moeten ons veel meer richten op de vraag van de consument."

De koelcellen liggen vol met jonagold-appelen van Nederlandse bodem.

In de fruitteelt is veel nog steeds het motto, want dan haal je een hoge omzet. Met wat de consument wilde, werd geen rekening gehouden. Tijd om het tij te keren dus.

"De fruittelers moeten de oplossing bij zichzelf zoeken. We moeten gaan doen wat we allang weten en wat ons altijd al is verteld", aldus vakgroepvoorzitter Fruit Johan van Haarlem van de Nederlandse Land-en Tuinbouworganisatie (LTO).

Een van die zaken is nieuwe rassen kweken, naar aanleiding van de vraag van de consument. "Dat is het omgekeerde van wat we nu doen." Iets wat fruitkwekerij Vermeulen uit Biddinghuizen heeft gedaan. Het fruit- en groentebedrijf bracht zelf al de helft van hun producten op de markt. De andere helft werd door een coöperatie gedaan.

Vermeulen was niet meer te spreken over de manier waarop dat ging en ontwikkelde bovendien een nieuw product: appelsap dat op ambachtelijke wijze wordt gemaakt. De afzet via de coöperatie werd volledig gedag gezegd; Vermeulen bracht zijn appelsap ook zelf op de markt.

Vermeulen spotte met de wet van hoe grootschaliger het bedrijf, hoe groter de omzet. "Staat innovatie voorop, dan is het echter handiger om klein te zijn", legt Jos Bijman uit. Bijman promoveerde onlangs aan de Erasmusuniversiteit op het onderwerp 'Coöperaties en beheersstructuur in groente- en fruitketens'.

"Bij telersverenigingen zie je vaak dat kwaliteit en vernieuwing heel belangrijk zijn. En als je een bijzonder product maakt, wil je daarvoor ook worden beloond. Dat laatste lukt niet altijd bij een coöperatie. Door de massaliteit gaat het product vaak al snel verloren."

Net als Fruitkweker Vermeulen vond van zijn appelsap, vond een aantal paprikatelers ook dat ze hun product niet mochten laten ondersneeuwen. In 1997 besloot het zevental om vereniging de Rainbow (sinds 1 januari Fresq) op te richten, op exact dezelfde manier te produceren en om de paprika's zelf naar de klant te brengen. Met succes. Omdat de telers zelf ook als handelshuis fungeren, is de lijn van producent naar klant veel korter geworden. Ze produceren wat de markt vraagt en kunnen, omdat ze relatief klein zijn, zelf bepalen wat ze op de markt brengen.

"Zo'n vereniging is veel makkelijker te sturen. Een grote club als een coöperatie is sterk in de markt, maar manoeuvreert logger. Bovendien heb je daar met veel meer telers te maken die appels, peren of tomaten kweken. Een tuinder heeft daar minder in te brengen", aldus Bijman.

Ondanks deze tegenstelling groeien de beide vormen wel naar elkaar toe. Coöperaties hadden in de gaten wat er speelde en hebben inmiddels het een en ander aangepast. Voorheen was het zo dat producenten hun groenten of fruit naar de veiling brachten. De veiling verkocht het aan de groothandel. Laatstgenoemde bracht het uiteindelijk naar de supermarkt.

"Deze situatie werkte niet meer", zegt Bijman. "Supermarkten waren niet meer tevreden. Zij plannen vooruit en wisten vaak niet wat en hoeveel werd aangeboden. Supers konden hun eisen niet doorgeven. Telers, met name de vernieuwers, waren bang dat hun producten niet werden onderkend."

Niet zo heel lang geleden was er een 'tussensituatie'. "De coöperatie werd in 1996 opgericht door de fusie van negen groente- en fruitveilingen. De eerste paar jaren gingen niet echt van een leien dakje. Veel telers liepen weg en gingen op eigen houtje verder. Van de 70 telersverenigingen is het merendeel dan ook ontstaan na 1996.

The Greenery is nu zelf bezig een ommezwaai te maken van veilingcoöperatie naar afzetcoöperatie. "De veiling en groothandel is nu één geworden, zeg maar een handelshuis. Door een schakel uit de keten te halen, zie je dat deze korter is geworden: van teler naar Greenery naar detailhandel", somt hij op.

"Dat is slim, omdat je nu dichter bij de supermarkt zit. Daardoor kun je marktgerichter werken. Bovendien wordt rechtstreekser aan de supermarkten geleverd, waardoor je minder kwaliteitsverlies hebt."

zoek naar gerelateerde artikelen

zo 11 augustus 2002