AMSTERDAM - Wat wil was- en voedingsmiddelenconcern Unilever met zijn 'winkeltjes'? Niet veel, zegt bestuursvoorzitter Antony Burgmans telkens weer als het onderwerp aan de orde komt. "Misschien worden er nog wel een paar Bertolli-lunchcafés of Unox-soepwinkels bijgezet, maar echt in retail stappen we niet." Het aantal 'Unilever-buitenposten' neemt echter ontegenzeggelijk toe, constateert onder meer directeur Research Joop Holla van onderzoeksbureau GfK. "Unilever zoekt de consument op, want niemand neemt naar school of werk nog brood mee."
Unilevers nieuwe buitenposten worden ze wel genoemd, de Bertolli-lunchcafés, de Unox Soup Factory en de Swirls ijswinkels. Swirls nam Unilever twee jaar geleden over van NS-dochter Servex en heeft inmiddels een slordige zestig vestigingen (waarvan een deel in Jamin-winkels). Het eerste Bertolli-lucnhcafé opende vorig jaar in Den Haag en wegens "het enorme succes" ging in mei dit jaar een tweede vestiging open in Amsterdam. De 'soepfabrieken' van Unox hebben inmiddels 348 verkooppunten en één zogenoemde flagshipstore in Rotterdam.
De buitenposten zijn deels uit noodzaak geboren, stelt onderzoeker Holla van GfK. De zogenoemde buitenhuishoudelijke consumptie - op weg van huis naar werk, school of hobby, en vice versa - neemt veel sneller toe dan die binnenshuis. "Niemand neemt naar school of werk nog brood mee", aldus Holla. Bovendien zijn de kaarten wat betreft de consumptie binnenshuis (via de inkopen in de supermarkt) inmiddels wel zo'n beetje geschud. Groeien kunnen merkfabrikanten vooral buiten de schappen van de super, weet de onderzoeker, en de Unilevers van deze wereld experimenteren er dan ook volop op los. Het is de strijd om de maag van de consument - de share of stomach - en de inzet is €19 miljard per jaar. "Van de €55 miljard die vorig jaar aan voedingsmiddelen werd uitgegeven, vloeide 40% in de kassa's van de supermarkten", blijkt uit de cijfers van Hollas GfK. "Bijna een kwart werd besteed in speciaalzaken en de overige 35% was buitenhuishoudelijk." Dat aandeel buitenhuishoudelijk neemt alleen maar toe, omdat het met 7 à 8% per jaar sneller groeit dan de twee andere segmenten. Merkfabrikanten willen van die snelle groei een graantje meepikken en Unilever loopt daarin volgens Holla voorop.
De eigen winkels zijn voor de merkfabrikant ook een manier om zich te bevrijden uit de soms al te knellende omarming van de supermarktondernemingen. "Neem de Bertolli-panini", geeft Holla als voorbeeld. "Dit Italiaanse broodje werd in eerste instantie alleen maar verkocht in de gelijknamige lunchcafés. Nu ligt het ook in de schappen van de benzinestations van Shell." Als het succes aanhoudt, kan Unilever straks ook in de rekken van de supermarktketens een mooi plekje voor de panini's afdwingen, veronderstelt Holla, iets dat zonder een bewezen succes in de eigen winkels misschien niet, of veel minder snel, gelukt was.
Burgmans mag dan roepen dan het niet de bedoeling is om - naast supermarktconcern Ahold - een tweede grootgrutter te worden, maar dat zegt-ie natuurlijk ook om zijn afnemers niet voor het hoofd te stoten, vermoedt Holla. "Het gaat erom consumenten meer kans te geven het merk te beleven", zegt Burgmans zelf over Unilevers winkeltjes. En voor de winkels afzonderlijk geldt volgens een woordvoerder van het was- en voedingsmiddelenconcern dat "een gezin van de opbrengst moet kunnen leven", waarmee het uitrollen van de ketentjes in franchise-vorm wel degelijk een optie lijkt.
"Misschien worden er nog wel een paar bijgezet", zegt Burgmans dan ook over bijvoorbeeld de Bertolli-lunchcafés. "Loopt het goed, dan zal er zeker een vervolg aan worden gegeven." Het is nadrukkelijk niet de bedoeling dat over tien jaar een kwart van Unilevers omzet uit retail komt, is een uitspraak die de Unilever-baas tijdens de presentatie van de tweedekwartaalcijfers ook deed. "Het zal altijd een bescheiden onderdeel zijn van onze omzet." Die omzet bedroeg in 2001 €52,2 miljard. Een bescheiden deel daarvan is nog altijd veel geld, zal ook Burgmans toe moeten geven.
![[terug]](/krant/logos/terug.omlaag.gif){kind=small}