ZOETERMEER - De metaalwerkgevers vinden de kritiek van VNO-NCW op de betrouwbaarheid van de bonden als cao-partners onterecht. "Wij ervaren de vakbonden als zeer professionele gesprekspartners die heel goed weten hoe de economische vlag er in de metalektro bij hangt en zich daar ook naar gedragen."

ARIE KRAAIJEVELD ...deskundigheid bonden groot ...

Voorzitter Arie Kraaijeveld van de werkgevers in de grootmetaal (FME-CWM) is niet gelukkig met de bom die 'zijn' voorzitter Jacques Schraven van koepelorganisatie VNO-NCW begin deze week in de polder liet ontploffen. Opmerkelijk is dat Kraaijeveld een prominent lid is van de 'commissie toekomst arbeidsverhoudingen' van VNO-NCW, waarbij FME-CWM is aangesloten. De commissie moet nog advies uitbrengen.

Schraven zette voortijdig grote vraagtekens bij de representativiteit van de vakbeweging en de geringe bereidheid tot loonmatiging. Als alternatieven noemde Schraven 'meer bedrijfsregelingen met ondernemingsraden en rechtstreekse afspraken tussen ondernemer en werknemer'.

Kraaijeveld , al 25 jaar als bestuurder actief in de grootmetaal, nuanceert dit toekomstbeeld sterk. "Het is goed om een discussie te voeren over de toekomstige rol van de vakbeweging. Die rol zal zeker veranderen, al was alleen al door de toenemende vergrijzing van de vakbeweging. Maar dat betekent niet dat ons huidige cao-model achterhaald raakt." Integendeel, aldus Kraaijeveld, die zijn tegenspelers een pluim geeft. "In onze sector heb ik professionele onderhandelaars tegenover zitten me die precies weten wat er zich in de bedrijven afspeelt. Ik beschouw ze als zeer deskundig." Hij kan tevreden zijn. De loonparagraaf in de recent afgesloten cao voor de 200.000 werknemers (waarvan een kwart vakbondslid) in de grootmetaal geeft namelijk alle aanleiding. FNV Bondgenoten, CNV Bedrijvenbond, De Unie en MHP Metalektro gingen akkoord met een loonstijging van in totaal 6% over twee jaar. De cao nader bekeken leert dat de loonsverhoging in twee stappen (3,25% en 2,75%) wordt uitgekeerd met een tussenpoos van 15 maanden.

Dat gold ook voor de loonsverhoging in de oude cao. Het is een cao-afspraak waar de meeste bonden niet erg happig op zijn en zeker niet mee te koop lopen. De metaalwerkgevers krijgen hierdoor echter extra lucht en dat is volgens Kraaijeveld hard nodig.

De sector heeft een abnormaal hoge arbeidsinkomensquote (aiq: de lonen afgezet tegen de totale bedrijfskosten) van ongeveer 93, terwijl 83 als maximum wordt gezien.

"Laten we eerlijk zijn, het gaat niet goed in de metalektro. We hebben afgelopen jaar al 15.000 ontslagen achter de rug. Verder zien de bonden ook heel goed dat de marges omlaag gaan, dat het reorganisaties regent, pensioenfondsen hun belegd kapitaal zien wegsmelten en dat bedrijven hun productie verplaatsen naar lagelonenlanden. Vorige week nog sloot computerbedrijf Sanmina-SCI in Heerenveen zijn deuren."

Kraaijeveld, die afgelopen twee jaar regelmatig voor loonbevriezing pleitte, steekt de hand ook in eigen boezem. Hij geeft voor het eerst toe dat de werkgevers mede debet zijn aan het opjagen van de aiq. "Door de schaarste aan bekwaam personeel wordt er al jarenlang grif bovenop het cao-loon betaald, zeker zo'n 1,5% extra. Maar de metaalbonden hebben dat goed opgepikt."

Hij vindt het wel jammer dat de vakbeweging als door een horzel gestoken reageerde op het schot voor de boeg van Schraven. "Met name de vakcentrales hadden de handschoen moeten oppakken om te laten zien dat ze een nuttige rol vervullen. Daarnaast kun je niet verhullen dat het ledental sterk terugloopt, waardoor de inkomsten dalen. Zorgelijk is dat hierdoor een gebrek aan kundige bestuurders dreigt." De wens van Schraven om de ondernemingsraad centraal te stellen bij het bepalen van álle arbeidsvoorwaarden (via zogenoemde bedrijfsregelingen) vindt Kraaijeveld geen gelukkige gedachte. "Onze achterban houdt ook bij een afkalvende vakbeweging vast aan een bedrijfstakcao." Illustratief hiervoor is dat van de duizend FME-CWM-leden er maar vier een ondernemingscao hebben: Philips, Corus, Lucent en de voormalige Philips-dochter Belden.

"Als alle onderhandelingen in de bedrijven gaan plaatsvinden", vervolgt Kraaijeveld, "betekent dat een toename van de transactiekosten (manuren voor cao-gesprekken, red.) van €1 miljoen naar €60 miljoen. Daar zitten directies echt niet op te wachten, zeker niet bij kleine bedrijven. Ook ontbreekt het veelal aan expertise." Verder is het een publiek geheim dat zeker de helft van alle metaalwerkgevers alleen op papier een ondernemingsraad heeft omdat werknemers zich er eenvoudigweg niet voor aanmelden.

Kraaijeveld benadrukt dat de trend van decentralisatie van arbeidsvoorwaarden niet meer is te keren. "Artikel 10 in de metalektro-cao geeft individuele bedrijven de mogelijkheid met de bonden de loonparagraaf anders in te vullen dan op bedrijfstakniveau is afgesproken. Die mogelijkheid zal steeds vaker worden gebruikt. Bekend voorbeeld is Fokker, helaas gebeurde dat toen het al te laat was. Daarnaast worden in negen van de tien keer met de or afspraken gemaakt over bijvoorbeeld winstdeling, flexibele werktijden, atv-dagen en aanpak van ziekteverzuim. Dus de bedrijfsregeling is dus in feite ook al ingeburgerd", besluit de voorzitter fijntjes.

zoek naar gerelateerde artikelen

do 8 augustus 2002