De huidige pensioenuitkeringen zijn nog ruimschoots gedekt. (Foto: PETER-VINCENT SCHULD/SCHULD)

AMSTERDAM - De dekkingsgraad van pensioenfondsen leidt tot bangmakerij en vertelt de consument bovendien niet wat hij wil weten. Met deze opmerkelijke boodschap trad gisteren de branchevereniging van actuarissen, een soort accountant in de pensioen- en verzekeringswereld, naar buiten. Met ongenoegen over het heersende onbegrip keek de beroepsgroep toe hoe de recente dalingen van die "ontoereikende maatstaf" voor maatschappelijke onrust zorgde. "We werken nu aan een nieuwe, betere maatstaf."

De beursmalaise heeft grote beroering doen ontstaan in de anders zo rustieke pensioenwereld. Pensioenfondsen zagen hun belegd vermogen met de dalingen op de beurs mee afnemen. Dekkingsgraden die eerder ruim boven de 100 stonden, zakten en dreigden soms helemaal onder dat niveau te komen. Een dekkingsgraad onder 100 betekent dat het vermogen onvoldoende is om de toekomstige pensioenverplichtingen na te komen.

De persoon die deze dekking checkt en narekent is de actuaris. Bovendien moet deze rekenmeester een uitspraak doen over de financiële positie van een fonds. Uiteindelijk moet hij daartoe zijn handtekening onder de jaarrekening van een pensioenfonds zetten. De maatschappelijke onrust is aan de actuaris dan ook niet voorbijgegaan. "We voelen ons aangesproken", stelt Laurens Roodbol, directeur Ernst & Young Actuarissen en tevens bestuurslid van het Actuarieel Genootschap (AG). "Nuancering is op zijn plaats."

En dan komt het: "We vinden de dekkingsgraad als maatstaf te beperkt. "Het zegt niets over in welke mate de pensioenuitkeringen zeker zijn", stelt Roodbol. Hiermee opent de beroepsgroep de aanval op de graadmeter die Pensioen- en Verzekeringskamer (PVK) als toezichthouder in de branche hanteert.

Anton de Bekker, bij het AG verantwoordelijk voor pensioenen, voegt toe: "Het is een momentopname, het geeft geen beeld voor de toekomst." De Bekker haalt voorbeelden aan uit de jaren zeventig waarin de lonen snel stegen bij een hoge inflatie. "Toen bedroeg de dekkingsgraad tussen de 85 en 90. Daar konden we toen goed mee leven. Belangrijk is dat een pensioenfonds in latere jaren weer kan bijsturen."

Voor gepensioneerden die vrezen voor hun uitkering, komen de rekenmeesters met een geruststellende rekensom. Tegenover de ingelegde premies in 2000 van €2,9 miljard stonden weliswaar ruim €4 miljard aan uitkeringen "maar daar staat wel een vermogen van €445 miljard tegenover. Dat is meer dan het honderdvoudige wat de fondsen per jaar uitkeren", roept Roodbol. De dekkingsgraad zegt volgens de actuarissen alleen iets over de nominale pensioenverplichtingen. Het geeft het vermogen aan dat uitgaande van een rekenrente van 4% te zijner tijd de toekomstige verplichtingen dekt bij het huidige loonniveau. Roodbol geeft echter aan dat een pensioenfonds gemiddeld zeker 5% haalt, dus met het vermogen een hoger eindbedrag haalt. "Daarmee zit er in de dekkingsgraad al een buffer: onder de 100% is niet direct door het ijs zakken."

De maatstaf is bovendien erg beperkt, zo menen de actuarissen. Indexatie (inflatiecorrectie) van de uitkeringen en de toekomstige loonontwikkeling vallen buiten de dekkingsgraad. En dat is nu juist wat pensioendeelnemers willen weten, aldus de derde actuaris in het gezelschap, Roland van den Brink. "Het gaat niet om de dekkingsgraad. We vinden het essentieel dat de consument iets met een cijfer kan. Er moet daarom een maatstaf komen die ingaat op de werkelijke vraag 'krijg ik mijn pensioen later?'"

In die vraag moet niet alleen indexering worden meegenomen, maar ook bijvoorbeeld het type pensioenfonds. Zo zal een fonds met veel ouderen aan andere criteria moeten voldoen dan een fonds met veel jongeren. De nieuwe maatstaf staat de actuarissen nog niet helemaal voor ogen, zo geeft Van den Brink toe. Te denken valt aan een percentage dat aangeeft in hoeverre geïndexeerde uitkeringen zijn gedekt, en "wellicht hoeveel geld het nu daadwerkelijk scheelt". Ietwat gestoken reageert de actuaris op vraag in hoeverre de PVK met zo'n nieuwe graadmeter meegaat. "Is dat relevant? De PVK is 50 jaar aan het woord geweest. Zou je mensen niet eens moeten vertellen wat ze willen weten?"

De actuarissen roepen op tot een maatschappelijke discussie over de zekerheid die een pensioenfonds moet bieden. Want aan 100% zekerheid op geïndexeerde uitkeringen hangt volgens hen een wel erg hoog prijskaartje, waarbij voor elke procent zekerheid dieper in de buidel moet worden getast. Van den Brink: "Als je 99% zekerheid op indexatie wilt geven, moet je in Nederland een bedrag van enkele keren het BNP opzijzetten. Dat hebben we ook niet voor onze dijken over."

zoek naar gerelateerde artikelen

do 8 augustus 2002