door Pieter van der Sloot JASNAJA POLJANA - Alle gelukkige gezinnen lijken op elkaar, begon graaf Lev Tolstoj in het jaar 1875 op zijn landgoed Jasnaja Poljana zijn onsterfelijke meesterwerk Anna Karenina. 'Elk ongelukkig gezin is ongelukkig op zijn eigen wijze.'

Drie gravinnen Tolstoj temidden van familieleden op de reünie te Jasnaja Poljana. Van links naar rechts: Anna (16), Jekaterina (14) en Anastasia (18).

De wijsheid werd opgeschreven door iemand die van het gezinsleven wel enige weet had: bij zijn vrouw Sofja Adrejevna verwekte Tolstoj maar liefst twaalf kinderen, wier nakomelingen deze week op het landgoed, zo'n 200 kilometer ten zuiden van Moskou, bijeenkomen. Onder andere om te herdenken dat hun beroemde voorvader 150 jaar geleden met het verhaal Kindertijd debuteerde.

Afgelopen vrijdag vertrok van het Koerskstation in Moskou een speciale Tolstoj-Express naar Jasnaja Poljana (Heldere Velden) met aan boord ruim 100 Tolstoj-nazaten uit Zweden, Frankrijk, Italië en de Verenigde Staten. Terwijl in de luxe coupés met gedrapeerde gordijnen thee en wodka werd geserveerd en de golvende korenvelden buiten in de zomerhitte voorbijtrokken, werd eens temeer duidelijk wat de revolutie van 1917 destijds sociaal voor Rusland betekende. Zoals voor honderden andere adellijke families was de communistische 'putsch' van Vladimir Lenin ook voor de familie Tolstoj het begin van een ware diaspora.

Graaf Lev Tolstoj.

"Na de revolutie vertrokken mijn ouders naar Zweden", zegt de 87-jarige Tatjana Paus, een van de twee kleindochters van Tolstoj die nog in leven is. Haar zuster van 93 kon de reis naar Rusland niet meer maken. "Jammer, maar ik geniet nu voor haar", zegt ze in het Zweeds, omdat de zilverharige gravin het Russisch niet meer machtig is. "Ik was drie jaar toen ik uit Rusland vertrok. Het is fantastisch om nu met de jongste generatie Tolstojs kennis te maken."

De familiereünie is het initiatief van Vladimir Tolstoj, de 39-jarige achterachterkleinzoon van de schrijver, die halverwege de jaren '90 van het Kremlin het beheer over het familielandgoed verkreeg. Dat de Tolstojs ook nu nog hardnekkige voortplanters zijn, werd al snel duidelijk: nadat de speciale Express op het gerenoveerde stationnetje nabij het landgoed was verwelkomd door koperblazers en acteurs in 19e-eeuwse kleding, kropen en renden de allerjongste Tolstoj-telgen al snel over de gazons rond.

"Er zijn ongeveer 300 directe nakomelingen van Tolstoj", zegt de 78-jarige Michail Lvoff, wiens opa de zoon was van de schrijver. Hij lacht: "Dat wil zeggen: wéttige nakomelingen, want mijn overgrootvader had daarnaast veel onwettige kinderen." Via Frankrijk, Italië en Spanje belandde Lvoff in de Verenigde Staten, waar hij in 1951 in dienst trad van Pepsi Cola. "Begin jaren '70 introduceerde ik Pepsi in de Sovjet-Unie. We ruilden deze tegen wodka. Natuurlijk heeft mijn afkomst me destijds geholpen bij mijn succes. De communisten waren heel snobistisch."

Van de nazaten die dezer dagen confereren over hoe ze het werk van voorvader Lev kunnen voortzetten, ging veel aandacht uit naar de gravinnetjes Anastasia en Jekaterina Tolstaja, de twee tienerdochters van organisator Vladimir die in Londen op school zitten. De 18-jarige gravin Anastasia gaat in september Engels studeren in Oxford, maar is met haar zusje van 14 elke vakantie op het landgoed te vinden. "Nergens ter wereld is de lucht zuiverder en is het bos mooier dan op Jasnaja Poljana", zegt Anastasia. "Ja, dat vind ik ook", beaamt hun nichtje Anna Tolstaja (16), die in Moskou woont en journalist wil worden.

zoek naar gerelateerde artikelen

di 6 augustus 2002