MÜNCHEN - "Eigenlijk is er weinig veranderd. De kamertjes zijn nog altijd even klein, de winkeltjes zijn hetzelfde gebleven en ook het hek staat er nog. Toen bleek het hek alleen niet hoog genoeg." (Bram Wassenaar).

Jos Hermens was één van de Nederlandse sporters, die besloot de Spelen na dit ongekende drama onmiddelijk de rug toe te keren.

Toen is dinsdag 5 september 1972, de dag dat in München de zwartste pagina in de olympische geschiedenis werd geschreven. Atletiektrainer Bram Wassenaar was destijds een van de ruim 12.000 bewoners van het olympisch dorp, dat die ochtend in alle vroegte door acht Palestijnen van de terreurgroep 'Zwarte September' werd overvallen. De actie tegen de Israelische ploeg kostte uiteindelijk elf Israelische sporters, drie terroristen en een politieman het leven. Een dag later maakte IOC-voorzitter Avery Brundage zich tijdens een herdenkingsdienst in het Olympisch Stadion onsterfelijk met de woorden: 'The Games must go on'.

Vanaf vandaag doet het dorp in München, dat de afgelopen decennia werd bewoond door studenten, voor het eerst weer dienst als atletendorp. Ter gelegenheid van de EK atletiek zullen de komende dagen duizenden atleten en hun begeleiders de appartementen in het dorp betrekken. In sommige gevallen zijn de begeleiders van nu de atleten van toen. Behalve Bram Wassenaar, in München aanwezig als trainer van de medaillekandidaten Kamiel Maase en Simon Vroemen, was ook manager Jos Hermens dertig jaar geleden een bewoner van het dorp. Hermens was destijds een van de zes Nederlandse sporters die direct na de actie het dorp verlieten en huiswaarts keerden.

Vooral het gesprek met Hans Koomen (destijds vice-voorzitter van de atletiekunie) waarin hij zijn vertrek uit het dorp aankondigde, staat Hermens nog helder voor de geest. "Hij liet de keuze aan mij en toonde alle begrip voor mijn beslissing", herinnert Hermens, die zou uitkomen op de 5000 meter, zich. IAAF-baas Adriaan Paulen was daarentegen uiterst kritisch over Hermens' vertrek. "Maar Paulen was een echte official en voor officials was het doorgaan van de Spelen het allerbelangrijkste. Wat dat betreft zat hij volledig op één lijn met Brundage. Die herdenkingsdienst in het stadion was ook één grote schertsvertoning. Er werd nauwelijks stilgestaan bij de slachtoffers. Ik heb grote moeite met de rol die het IOC destijds heeft gespeeld. Ik heb begrip voor het standpunt dat men niet wilde wijken voor geweld, maar men gaf het doorgaan van de Spelen de allerhoogste prioriteit. De gijzeling was wellicht met minder bloedvergieten afgelopen als er destijds zorgvuldiger, met meer overleg en minder haastig te werk was gegaan. Die tijd was er in de ogen van het IOC echter niet. Want de Spelen, ja, die konden in hun ogen niet wachten."

Bram Wassenaar zat die middag van de herdenkingsdienst in het stadion op de tribune te luisteren naar de toespraak van Brundage. Ook Wassenaar zou die Spelen niet meer in actie komen. "Ik ben niet uit het dorp vertrokken, maar heb me zoveel mogelijk afzijdig gehouden van het hele gedoe daar. Ik ben toen ook niet meer in het stadion geweest", aldus Wassenaar, in die tijd een sterke 1500-meterloper. Enkele Israelische sporters die bij de aanslag de dood vonden, behoorden tot zijn kennissenkring. "De aanslag vond plaats in de nacht nadat ik aangekomen was. Toen ik wakker werd, was het al gebeurd. Ik verkeerde in shock, nadat ik het nieuws gehoord had."

Enkele weken geleden keerde Wassenaar al even terug in het Olympisch Stadion - komende week ook het decor van de EK atletiek - om voor zijn atleten vast poolshoogte te nemen. "De herinneringen kwamen meteen naar boven. Ik zag mezelf nog zitten toen Brundage die legendarische woorden van hem uitsprak. Rillingen, ja."

Hermens heeft nooit een moment spijt gehad van zijn beslissing om naar huis te gaan. De sociaal bewogen atleet werden bij voorbaat voorzichtige medaillekansen toegedicht. "Dat heeft niets uitgemaakt. Al had ik er 'tig' gouden medailles kunnen winnen, er zijn dingen in het leven die belangrijker zijn dan sport. Ik zou nu weer hetzelfde doen. Al zou ik waarschijnlijk wel anders op zo'n situatie reageren. Destijds was iedereen volledig overrompeld. Helaas zijn we tegenwoordig meer aan geweld gewend geraakt."

Opvallend is dat de omvangrijke Nederlandse afvaardiging (32 atleten plus begeleiders) tijdens de EK is ondergebracht in hetzelfde gebouw als de Israelische ploeg. Wassenaar verwacht uitgebreide veiligheidsmaatregelen van de Duitse autoriteiten. "Ook nu is er sprake van een gespannen situatie in de wereld. Niemand zit op een nieuw incident te wachten."

zoek naar gerelateerde artikelen

vr 2 augustus 2002