door Sibolt van Ketel GABORONE - Botswana, buurland van Zuid-Afrika met zo'n 1,6 miljoen inwoners, is met een besmettingsgraad van ruim 38 procent het door hiv zwaarst getroffen land van sub-Sahara Afrika. In samenwerking met de Bill en Belinda Gates Stichting en het farmaceutische bedrijf Merck Sharpe & Dohme is de Botswaanse regering nu een veelomvattend offensief begonnen om de aids-epidemie tegen te gaan.

In samenwerking met de Bill en Belinda Gates Stichting en het farmaceutische bedrijf Merck Sharpe & Dohme is de Botswaanse regering nu een veelomvattend offensief begonnen om de aids-epidemie tegen te gaan.

Met 50 miljoen dollar van Microsoft-voorman Bill Gates en eenzelfde bedrag van Merck is er 100 miljoen dollar beschikbaar om over een periode van vijf jaar het tij te keren. Het ambitieuze plan is in januari 2001 van start gegaan en in december 2005 zal moeten blijken hoe succesvol het programma is verlopen.

"Wij kunnen het ons niet veroorloven om te verliezen." Het klinkt als het motto van een voetbalclub maar het is het vastberaden uitgangspunt van de Nederlandse arts Donald de Korte, directeur van Botswana's aids-programma Achap. Die afkorting staat voor een Afrikaans Allesomvattend Hiv/Aids Samenwerkingsverband.

Doorslaggevende overweging voor de Bill Gates Stichting en Merck om Botswana uit te kiezen als de proeftuin voor een doortimmerd aidsbeleid was de onvoorwaardelijke bereidheid van de regering om de strijd tegen aids aan te binden. Behalve het politiek welwillende klimaat in een land met een gevestigde democratische reputatie speelde ook een rol dat Botswana's bevolkingsgrootte houvast biedt voor het uitwerken van een samenhangend aidsbeleid.

Dat het daarvoor ook in Botswana de allerhoogste tijd is, blijkt uit de kille cijfers. "Er hangt Botswana een sociaal-economische ramp van ongekende omvang boven het hoofd", zegt Donald de Korte. De kindersterfte zal naar verwachting met nog voor eind 2005 met bijna 20 procent stijgen. De gemiddelde levensverwachting van de bevolking dreigt te dalen van 67 jaar nu tot 27 jaar in 2010.

Om die onheilspellende verwachtingen te logenstraffen richt het aidsprogramma zich op twee fronten tegelijk. Zo is er een strategie uitgestippeld om aidsremmende medicijnen beschikbaar te maken voor de meer dan 100.000 geregistreerde seropositieven die dringend behoefte hebben aan medicatie. Merck stelt die medicijnen (Crixivan en Stocrin) ter beschikking.

De medische behandeling met aidsremmende middelen stuit echter op veel beperkingen. Een verantwoord programma vereist de inzet van gekwalificeerd personeel, bestaande ziekenhuizen moeten worden uitgebreid met de nodige faciliteiten.Voorlopig is alles er op gericht om in vier plaatsen voorzieningen te treffen die op korte termijn 19.0000 met hiv besmette patiënten een behandelingsperspectief kunnen bieden.

"Dat is bij lange na niet voldoende", zegt dokter Banu Kahn. Zij is directeur van het Nationale Aids Coördinatie Team (NACA). "Daarom is er in het vijfjarenplan veel ruimte gemaakt voor aidspreventie en -voorlichting." Want alleen bewustwordingscampagnes kunnen uiteindelijk zicht bieden op de afwendbaarheid van de aidsepidemie.

De Nederlandse Anneke Visser is het daar mee eens. Zij is betrokken bij een eind vorig jaar opgezet centrum voor mensen met aids. "De onwetendheid over aids is een geweldig probleem", zegt ze. Dat is volgens haar terug te voeren op twee heel moeilijk te slechten obstakels. "Er is ook in Botswana het hardnekkige onbegrip om hiv-besmetting en aids op te vatten als een serieuze ziekte. Hoe kun je nou ziek zijn als je er op het eerste gezicht gezond uitziet? Vervolgens is het ook nog een seksueel overdraagbare ziekte en als er hier ergens nauwelijks over gepraat kan worden, dan is het wel seksualiteit", zegt Anneke Visser. Ze is gematigd optimistisch over de toekomst van het Botswaanse aidsprogramma. "Het zijn de mensen met aids die hier een stem moeten krijgen. Dan heeft Botswana nog een lange weg te gaan!"

zoek naar gerelateerde artikelen

di 9 juli 2002