door Maarten van Meurs DEN HAAG - De Amerikaanse minister Powell (Buitenlandse Zaken) zal zijn best doen om het Congres geen wet te laten aannemen die de VS het recht geven ons land binnen te vallen. Dat heeft Powell deze week zijn Nederlandse demissionaire collega Van Aartsen beloofd in een telefonisch gesprek.

Het is een diplomatiek succesje voor ons land dat behoorlijk in zijn maag zit met het Amerikaanse verzet tegen het nieuwe Internationale Strafhof. Dit begint officieel zijn eerste werkzaamheden maandag en is bedoeld als een permanent instituut dat ernstige misdaden kan berechten. De VS vrezen dat hun soldaten op internationale missies voor een anti-Amerikaans tribunaal worden gesleept, en willen niets met het Strafhof te maken hebben.

Bij het Congres ligt nu een wetsontwerp dat de Amerikaanse president het recht geeft om zijn soldaten 'met alle noodzakelijke middelen' uit de klauwen van een buitenlandse rechter te krijgen.

Nederland wil Den Haag graag profileren als de 'juridische hoofdstad van de wereld' maar wil tegelijkertijd Washington niet voor het hoofd stoten. Door de recente ophef over de Amerikaanse wet is er voor gekozen om de officiële start van het Strafhof zonder enig feestgedruis te laten plaatsvinden.

Vanaf maandag kunnen de huidige acht medewerkers van het Hof terecht in een kantoor op een Haags industrieterrein langs de A12. Het Strafhof kan echter nog op geen stukken na uit de startblokken. Wie nog ontbreken zijn rechters, aanklagers, griffiers, vertalers, advocaten, gevangenbewaarders en ook verdachte oorlogsmisdadigers.

Geld is het probleem niet: de eerste tien jaar betaalt Nederland de huur van het Strafhof, en voor de eerste set pennen, bureaus en computers trekt ons land ook de portemonnee. Voor de komende tien jaar bedraagt de rekening voor de Nederlandse belastingbetaler zeker 60 miljoen euro.

Het gebouw 'de Haagse Arc' waarin het Strafhof wordt gevestigd moet nog flink worden verbouwd. Tot voor kort was het een kantoor van KPN Telecom dat door reorganisaties ruimte over had. In het veertien verdiepingen tellende kantoor moeten nog onder meer rechtszalen en cellen voor de verdachten komen.

De acht personeelsleden van verschillende nationaliteiten zullen voorlopig klachten en bewijsmateriaal over vermeende oorlogsmisdaden in ontvangst nemen. Behalve het registreren daarvan kan het Strafhof er nog niets mee. De belangrijkste volgende fase wordt het kiezen van de achttien rechters en de aanklagers van het Strafhof volgend jaar. Tegen het einde van 2003 kan het Strafhof dan echt gaan draaien, en moet het zo'n 400 medewerkers tellen.

In tegenstelling tot de tijdelijke tribunalen voor Joegoslavië en Rwanda is het Strafhof onafhankelijk van de VN-Veiligheidsraad. Het hof kan vier soorten misdaden aanpakken: genocide, misdaden tegen de menselijkheid, oorlogsmisdaden en 'agressie', een misdaad die nog niet officieel is omschreven.

Waarschijnlijk zullen in de beginperiode veel klachten bij het Strafhof worden gedeponeerd die vooral publiciteit moeten trekken. Een groot deel van die klachten, over het Midden-Oosten bijvoorbeeld, maakt echter geen enkele kans om tot een rechtszaak te leiden.

Niet alleen komen slechts misdaden in aanmerking die gepleegd zijn na 1 juli van dit jaar. Het Strafhof gaat bovendien alleen over misdaden die zijn gepleegd op het grondgebied van een van de staten die het Statuut van Rome over het Strafhof hebben getekend.

Daarnaast kan het gaan om misdaden die elders zijn gepleegd door staatsburgers van deze landen. Het Strafhof kan niet zomaar aan de slag, want als het betrokken land zelf een vervolging begint, heeft dat voorrang.Tot nu toe hebben 69 landen het Statuut geratificeerd, en 70 andere zijn daar nog mee bezig. Van enkele landen staat al vast dat ze juist niet zullen tekenen. Naast de Verenigde Staten zijn dat China, India en Israël.

zoek naar gerelateerde artikelen

za 29 juni 2002