AMSTERDAM - Niet alleen bij particuliere beleggers is lichte paniek ontstaan nu zij hun belegd vermogen in rook zien opgegaan. Ook tientallen pensioenfondsen dreigen door de misère op de beurzen in de gevarenzone te komen omdat zij hun toekomstige verplichtingen niet meer na kunnen komen. De beleggingsstrategie voor de lange termijn moet redding bieden.

Pensioenfondsen zijn de afgelopen jaren steeds meer hun fortuin op de beurzen gaan zoeken. In het Statistisch Bulletin van De Nederlandsche Bank (DNB) staat te lezen dat de Nederlandse pensioenfondsen aan het eind van het eerste kwartaal van dit jaar gezamenlijk een bedrag van €232 miljard op binnen- en buitenlandse aandelenbeurzen hadden uitstaan.

Buiten kijf staat dat de recente slechte beursresultaten de dekkingsgraad van de fondsen, het vermogen uitgedrukt in een percentage van de toekomstige verplichtingen, onder druk zet. Een dekkingsgraad onder de 100% betekent dat het fonds toekomstige verplichtingen niet meer na kan komen. Vorig jaar maakten de Nederlandse pensioenfondsen gemiddeld een rendement van min 14,7% op hun aandelenbeleggingen.

Tientallen Nederlandse pensioenfondsen zitten angstig dichtbij de verplichte dekkingsgraad van 100%. Met name deze groep heeft gisteren met meer dan gemiddelde belangstelling naar het koersverloop op de beurzen zitten kijken. Een handelaar die veel zaken voor pensioenfondsen regelt, signaleerde gisteren dat de zorgen toenemen. "Ze komen met hun dekkingsgraad in de knoop."

Een collega bij een bank bevestigde dat de stemming bij de pensioenfondsen niet best is. "Dit is een sluipende crash. De hoop is dat het overwaait en dat fondsen niet gedwongen moeten verkopen om hun dekkingsgraad te redden." Vorige week gingen er geruchten dat verzekeraar Winterthur (onderdeel Credit Suisse) tegen het randje aanzat. "Alleen het gerucht is al genoeg voor koersdruk. Waar één partij begint, volgen er meer."

Het gros van de pensioenfondsen kijkt volgens beide ingewijden echter toe en wacht af. Veel fondsen hebben een minimumpercentage aan aandelen en schieten nu wellicht daardoorheen. Bijkopen is dan het devies. De bankier/handelaar merkte daar gisteren niets van. "Ze hoeven dat niet direct te doen, maar kunnen veelal drie tot zes maanden wachten totdat er een beursmoment waarbij ze zich happy voelen." En happy beschreef even niet het gevoel dat de pensioenfondsen gisteren hadden. Volgens Karin Bitter, waarnemend directeur van VB, is er nog geen echte reden voor paniek. "Pensioenfondsen beleggen voor de lange termijn en zijn dus berekend op pieken en dalen op de beurs. Mensen hoeven zich dan ook geen zorgen te maken over de betaalbaarheid van hun pensioen."

Bitter neemt aan dat de pensioenfondsen aan het kopen zijn. "Je ziet vaak dat de fondsen koopgedrag vertonen als de beurzen dalen. In het vierde kwartaal van 2001 en in het eerste kwartaal van 2002 werd er flink gekocht dus waarom zou dit nu niet het geval zijn?"

Ook verzekeraars zeggen zich voorlopig geen zorgen te maken over hun financiële positie als gevolg van de gekelderde koersen. "De solvabiliteit van Nederlandse verzekeraars overstijgt vaak vele malen de wettelijke vereisten. De meesten van ons werken met een 'stresstest' waarbij wordt gecontroleerd hoe de solvabiliteit het houdt bij zwaar beursweer. Ik weet dat verzekeraars zelfs bij extreme situaties als koersdalingen van 40% nog steeds aan de minimumeisen voldoen", aldus Maarten Dijkshoorn, directeur bij ING-dochter Nationale-Nederlanden en voorzitter van CVS, het statistisch bureau van verzekeraars. Of verzekeringsbedrijven zich inmiddels aan het ontdoen zijn van delen van hun aandelenportefeuille wil Dijkshoorn niet zeggen.

Een woordvoerder van 's lands grootste pensioenfonds ABP wil eveneens bevestigen noch ontkennen of het fonds aandelen aan het verkopen is. Ook volgens de zegsman van ABP is er geen reden tot paniek. De dekkingsgraad van het fonds ligt "onder de 112% maar boven de 100%". ABP heeft een belegd vermogen van €147 miljard, waarvan een kleine 40% in beursgenoteerde bedrijven. In 1996 was dat nog 20%.

Ook het tweede pensioenfonds van Nederland, PGGM, maakt zich volgens een woordvoerder niet echt zorgen. "Iedereen is in deze tijden onrustig, maar pensioenfondsen laten zich niet gek maken door de waan van de dag."

zoek naar gerelateerde artikelen

do 27 juni 2002