AMSTERDAM - Het boekhoudschandaal rond het Amerikaanse telecombedrijf Worldcom hield de beurzen gisteren wereldwijd in een ijzeren greep. Direct bij opening vond op de Europese beurzen een waar koersdrama plaats, waarbij rijp en groen verkocht werd. Even na half tien belandde de Amsterdamse beurs op een dieptepunt met een AEX-niveau van 395,17 punten, een verlies van 6,6%.

Daarna zette een herstel in, dat later op de middag een extra impuls kreeg door de meevallende koersontwikkeling op Wall Street.

Daardoor kon na een wilde rit toch nog gesloten worden op 413,17, een verlies van 2,43%. Ook andere Europese beurzen hielden de schade uiteindelijk beperkt. 's Morgens kwam het Damrak dicht in de buurt van het dieptepunt (378 punten) dat op 21 september vorig jaar werd aangetikt, destijds de naweeën van de terroristische aanslagen in de VS.

"In de ochtenduren was sprake van capitulatie", stelt René Lokenberg, directeur marktstrategie van Van der Hoop Effektenbank. "We zaten al in een zwaar negatief sentiment. Dan kun je Worldcom er niet bij hebben." Normaliter kan zo'n uitverkoop betekenen dat de bodem bereikt is, omdat de laatste pessimisten dan uit de markt worden 'geschud'. Maar volgens analisten waren de handelsvolumes daar gisteren nog niet groot genoeg voor.

"De markt is ziek van angst", meent Lokenberg. "De beurs heeft zich helemaal losgekoppeld van de economie. Dat gebeurt wel vaker, maar in deze mate heb ik het nog niet meegemaakt. Alles is nu mogelijk." Van de stroom tweede-kwartaalcijfers die straks in de Verenigde Staten losbarst verwacht hij geen oppepper. "Ik denk dat geen enkele bestuursvoorzitter het zich zal permitteren al te positief te zijn over de vooruitzichten. We moeten door de zomer heen."

Inmiddels zijn veel aandelen behoorlijk lager gewaardeerd; de koers is harder gekelderd dan de verwachte winst. De gemiddelde koers/winstverhouding van de Nederlandse hoofdfondsen ligt nu dicht bij de dertien, tegen ruim 23 begin dit jaar. Volgens het rekenmodel dat het Amerikaanse stelsel van centrale banken (de 'Fed') hanteert is de AEX inmiddels 30% ondergewaardeerd. Het probleem is echter dat er sinds Enron en nu Worldcom sprake is van een vertrouwensbreuk. Beleggers vertrouwen de cijfers niet meer, en dus ook niet de koers/winstverhoudingen. Daar komt nog eens extra onzekerheid bij in de vorm van een dalende dollar, die de Europese concurrentiepositie aantast en de winsten van bedrijven met omvangrijke Amerikaanse activiteiten onder druk zet. Ironisch genoeg is de val van de dollar juist het gevolg van de bedrijfsschandalen in de VS, die het startschot hebben gegeven voor een uittocht van beleggers uit Wall Street en dus een lagere vraag naar de Amerikaanse munt.

Peter van Doesburg, strateeg bij Dexia bank, benadrukt dat het de relatief jonge bedrijven zijn die zich bezondigen aan cijfermanipulatie. "Nieuwe economie-bedrijven zeg maar. Iedereen wordt meegesleurd, maar niet iedereen klooit maar wat aan."

Volgens Van Doesburg is de huidige reeks schandalen rechtstreeks terug te voeren op de internetbubble, de beurshype rond technologie- en internetbedrijven die in maart 2000 barstte. "Bedrijven werden als het ware gedwongen om steeds mooiere cijfers te presenteren, al kan dat natuurlijk nooit een excuus zijn om dan met de boekhouding te sjoemelen."

De beurs is nog steeds niet verlost van het internetspook, meent de Dexia-strateeg. "En het kan nog jaren duren, zolang de echte pijn niet genomen wordt. Het is een economisch principe: de zwakken moeten bezwijken. Dat is in onvoldoende mate gebeurd, waardoor een donkere wolk boven de markt blijft hangen."

De reeks renteverlagingen die Fed-voorzitter Alan Greenspan heeft doorgevoerd om de recessie te bezweren zouden wat dat betreft wel eens averechts kunnen uitpakken, waarschuwt Van Doesburg. "De VS hebben begin dit jaar weer een enorme groei laten zien. Maar is de problematiek daardoor niet nog verder vooruitgeschoven, met het risico dat het nog erger wordt? Er is immers nog langer geld gestroomd naar de verkeerde dingen. De banken zitten er ook diep in. Was de rente 2% hoger geweest, dan waren er meer slechte bedrijven bezweken. Nu hebben de rotte appels in de mand de tijd gehad om de goede te infecteren."

zoek naar gerelateerde artikelen

do 27 juni 2002