OSAKA - Elke morgen als Senol Günes wakker wordt en uit het raam kijkt, ziet hij links een rij heilige huisjes en rechts een rij windmolens. Elke dag moet hij die straat door, op weg naar zijn werk. Er zijn betere banen denkbaar. Maar de bondscoach van Turkije is een moedig mens dat trouw bleef aan zijn opvattingen. En zaterdag maakte hij in Osaka een lange neus die zelfs Pinocchio voorover doet vallen.

Als vervanger van de grote ster Hakan Sükür vestigt de jeugdige topscorer Ilhan Mansiz zijn naam als international door Turkije met een golden goal naar de halve finales te schieten. (Foto: AP)

Blij als een kind danste Günes rond de vulkaan vol voetballers die de overwinning op Senegal vierden. Een mooie emotionele uitbarsting van een man die sinds zijn aanstelling nooit een eerlijke kans heeft gekregen. Günes, het Turkse woord voor zon, groeide op in Trabzon, aan de Zwarte Zee. Boze tongen beweren dat hij zijn baan heeft gekregen via een lobby van lokale politici bij de voetbalbond. De valse start was een feit in het land waar journalisten supporters zijn die na een overwinning voetballers zoenen.

De voormalige doelman van Trabzonspor (1 interland) moest niet alleen opboksen tegen de invloedrijke vijfde colonne; ook tegen twee illustere voorgangers: Fatih Terim - bijgenaamd De Keizer - en Mustafa Denizli. Na de nederlaag tegen Zweden (1-2) in het kwalificatietoernooi riep de pers dan ook gewillig om zijn hoofd. Na overwinningen in de barrage op Oostenrijk (1-0 en 5-0) waren het de vooral de spelers, die Turkije naar het Verre Oosten hadden gebracht.

Zelfs tijdens het zo verrassend verlopen WK verstomde de kritiek niet, terwijl de coach toch een behoorlijk staat van dienst heeft opgebouwd: elf overwinningen en twee nederlagen in zeventien interlands. Günes zou een lafaard zijn, die een bovenmatig getalenteerde ploeg veel te defensief liet spelen en spits Hakan Sükür verkeerd gebruikte.

Extreme persoonsverheerlijking is het grootste probleem in Turkije. Zelden is er dan nog plaats voor enig realisme. Wat Terim en Denizli in het trainersvak zijn, is Sükür in het nationale elftal. Onaantastbaar. De dertigjarige stormram heeft veel betekend voor Turkije in het algemeen en Galatasaray in het bijzonder, maar loopt er in deze WK-formatie zielloos bij. Omdat Sükür een halfgod is, weet Günes wat er gaat gebeuren zodra hij zijn aanvoerder wisselt. Hij deed het al eens tegen Costa Rica en zaterdag deed hij het opnieuw.

Even werd het erg stil in het Nagai Stadium. Sükür deed in de 67e minuut zijn aanvoerdersband af en kuierde naar de kant. Daar stond Ilhan Mansiz klaar om hem af te lossen. Hij is 26, topscorer (21 treffers) in Turkije en vanwege zijn uiterlijk ook een cultfiguur. De in Duitsland geboren en opgegroeide spits van Besiktas had in de openingswedstrijd tegen Brazilië al voor een gedenkwaardig hoogtepunt gezorgd door Roberto Carlos met een heerlijke straatvoetbalact voor joker te zetten.

Turkije had tegen het tegenvallende Senegal behoefte aan een tweede spits die behendiger en beweeglijker is dan Sükür, die al sinds april niet meer heeft gescoord. De 'Stier van de Bosporus' speelde met stompe hoorns en miste twee enorme kansen. Kortom, hij viel uit de toon in een ploeg die verder een degelijke indruk maakte. Doelman Rüstü Recber is betrouwbaar, de achterhoede zelfverzekerd en hard, het vijfmansmiddenveld uitgebalanceerd en creatief en 'zwerver' Hasan Sas is de beste Turkse aanvaller van dit toernooi.

Het is alleen jammer dat de spelers tegelijkertijd bewondering én ergernis kunnen opwekken. Bewondering vanwege het vermogen om bij vlagen goed tot zeer goed voetbal te spelen; ergernis omdat de Turken vaak en op een irritante manier zeuren om kaarten en als aangeschoten wild naar de grond gaan, om vervolgens na een korte schijnbehandeling op te staan en zonder noemenswaardig letsel de wedstrijd te hervatten. De Turkse toneelspelers zijn opgevoed in steden waar wekelijks de hel wordt nagebouwd. Dat belooft dus nog wat in de halve finale tegen de theatrale Brazilianen. Het eerste duel tussen beide landen stond bol van het theater.

Los van het besef dat Turkije een unieke prestatie heeft geleverd, zullen het volk en met name de media zich vandaag en morgen buigen over de grote vraag wie er woensdagavond in de basis staat. Günes prees Sükür, heel slim, direct na de wedstrijd om zijn rol als motivator in de groep en ontweek de ware reden van de wissel.

Maar hij heeft ook gezien dat Turkije op dit moment met Mansiz tot beter, gevarieerd voetbal in staat is. Zijn eerste actie - een subtiele boogbal - was al bijna goud waard. Het prachtige winnende doelpunt, na vier minuten in de eerste verlenging, zal Günes in zijn overtuiging ("Ik wil het fundament voor de toekomst leggen") sterken dat de ontwikkeling van Mansiz eigenlijk niet mag worden belemmerd. En dat Sükür dus niet langer onaantastbaar is.

"Hopelijk verandert de mentaliteit van de mensen door onze prestaties", zei de (blij)moedige bondscoach na zijn gewaagde ingreep. Hoewel veel fanatici het misschien anders zien, is Turkije op dit moment toch echt het land van de 'Rijzende Günes'.

zoek naar gerelateerde artikelen

ma 24 juni 2002